Mavi LED’le Dünyayı Güzelleştirenlere Nobel Ödülü

“Inventas vitam juvat excoluisse per artes”… Yani, sanatla güzelleşen dünya bilimle genişlesin. Nobel ödülünün arkasında böyle yazıyormuş. Bu yıl dünyayı genişlettiği için ödül alanlar ise üç Japon bilim insanı: Isamu Akasaki, Hiroshi Amano ve Shuji Nakamura. Onların geliştirdiği Mavi LED teknolojisi, enerji tasarrufu alanında gerçek bir devrim yaratmayı başardı bile…
Zihni BAŞSARAY

Tüm bilim insanları, yaşa­dıkları çağa ve daha da ötesine müthiş bir katkıda bulunurlar şüphesiz. Ancak bazıla­rı, ürettiklerinden bağımsız olarak diğerlerinden daha fazla markala­şır. Çocuk felci aşısını bulan Jonas Salk’ın ismini, 100 yaşına girdiği 2014 yılında çok azımızın bilmesine rağmen, Alfred Nobel’in yüz yıldan daha uzun bir süredir her yıl dünya çapında tekrar hatırlanması bu du­ruma örnek gösterilebilir.
Dinamitin mucidi, İsveçli Bilim İn­sanı Alfred Nobel 10 Aralık 1896’da öldü­ğünde, geriye bırak­tığı mirasla bir va­kıf kurulmasını ve 33.200.000 kronu­nun her yıl insanlığa hizmette bulunanlara verilmesini talep eder. İsveç Hükümeti de 1900 yılında Nobel Vakfı’nı kurar ve o tarihten bu yana her yıl 10 Aralık’ta çeşitli alanlardaki Nobel Ödülleri sahiplerine verilir.
2014 yılında Nobel Fi­zik Ödülü 108’inci kez verildi ve 30’uncu kez 3 bi­lim insanı arasında paylaştırıldı. Isamu Akasaki, Hiroshi Amano ve Shuji Na­kamura. Onları farklı kılan en önemli unsur ise Mavi LED’i icat ederek sürdürü­lebilirliğe büyük bir katkıda bulun­dukları için ödül almaları.
Mavi LED, 1960’lardan itibaren kullanılan kırmızı ve yeşil LED’in tamamlayıcısı ve beyaz ışığın edini­lebilmesini sağlayan muhteşem bir buluş olarak tanımlanabilir. Cıva ba­rındırmayan bu LED’ler, malzeme olarak 100.000 saat dayanabilirken, konvansiyonel ampuller 1000 saat, floresan lambalar ise 10.000 saat dayanabiliyor. Bu da LED ampul­lerin diğerlerinden çok daha uzun süre kullanılabilmesi anlamına geli­yor.
Performans olarak bakıldığında da LED aydınlatma teknolojisinin aslında gerçek bir devrim olduğu­nu söyleyebiliriz. Güncel testlerde LED modüller 300 lm/W gücünde aydınlatırken, floresan lambalar 70 lm/W, konvansiyonel lambalar ise 16 lm/W gücünde aydınlatabiliyor. Özetle LED modüllerin 1 watt ener­ji harcayarak sağladığı ışık, konvan­siyonel lambanın yaklaşık 20 katı. Yani LED modüller sayesinde kon­vansiyonel ampullere göre 20 kat enerji tasarrufu sağlanıyor.

Oscar Yerine Nobel Alır mı?
Nobel Vakfı tarafından 10 Aralık’ta yapılacak törende ödülün sebe­bini açıklanırken özellikle şu iki kavrama değinilecek: “Çevre dos­tu ve enerji tasarruflu.” Bugüne kadar hiçbir ödül açıklamasında sürdürülebilirliğe dair herhangi bir vurgu yapılmamışken, bugün bu noktaya değinilmiş olması çok kıymetli. Geçtiğimiz aylarda dünya çapında rekor katılımla gerçekleştirilen iklim yürüyüşün­de saygın ve popüler isimlerin de bulunduğunu hatırlıyoruz. Hatta Oscar ödülünü yine alamadığı için mizah konusu olan Leonardo Di Caprio’nun Birleşmiş Milletler’de yapmış olduğu iklim değişikliği konuşması takdir toplamış ve “Os­car yerine yeni hedef Nobel” gibi şakalara yol açmıştı.
Aslına bakılırsa, her ne kadar bu tip bir durumda o ödülü hak ede­cek kişinin Di Caprio olmadığını bilsek de bir sonraki Nobel Barış Ödülü’nün yalnızca insanlar ara­sında değil, insan ve doğa arasında barışı yeniden kurma mücadelesi veren doğa hakları savunucularına gitmesi uzak ihtimal değil. Bu ihti­mal gerçekleştiğinde de muhakkak ki hem doğa mücadelesi sesini daha yüksek duyurabilecek hem de dün­ya medyası konuya olan ilgisini ar­tıracaktır.

Gerçek Bir Devrim
Diğer bir taraftan bakıldığında da Mavi LED’in yüzlerce milyon insana aydınlatma teknolojisinin ulaşması­nı sağladığını da vurgulamak gere­kir. Resmi açıklamasında bu konu­nun üzerinde önemle duran vakıf, yüksek enerji harcaması nedeniyle aydınlatma teknolojisini kullanama­yan tam 1.500.000.000 insanın ha­yatının değiştiğini özetliyor. Bizim için bu konunun en vurucu yanı, doğru teknolojilerle doğa haklarına saygılı ve enerji tasarruflu ürünlere yönelebilirsek ortaya çıkacak olan değişim. Yani aslında birincil olarak görmesek bile, doğa haklarına yöne­lik inovasyonlar insani gelişim açı­sından da müthiş bir önem taşıyor.
Elbette her ödülde olduğu gibi Mavi LED teknolojisi için de soru işaret­lerinin dile getirildiği bolca analiz var ancak şunu söylemek gerekir ki, bu konuda okuyacağınız tüm maka­leler sizi şuna ikna edecek: Mavi LED teknolojisi gerçek bir devrim. Yaklaşık 30 yıl önce bu devrimi ba­şarabilmiş olan bilim insanları Isa­mu Akasaki, Hiroshi Amano ve Shu­ji Nakamuraat de isimlerini çoktan tarihe yazdırdılar.
Nobel Ödülü’nün arkasında Vergilius’un şu sözü yazar: “In­ventas vitam juvat excoluisse per artes.” Sanatla güzelleşen dünya bilimle genişlesin anlamına gelen bu muhteşem sözün daha yaşana­bilir ve doğa haklarına saygılı bir dünya için de tüm kitlelere cesaret vermesini diliyoruz.