Atık Toplama Sistemleri Akıllanıyor

Her şey akıllanıyor da atık toplama sistemleri neden akıllanmasın? İşte bu sorunun yanıtını arayan, dört ODTÜ mezunu mühendisin ODTÜ Teknokent’te kurduğu Evreka’dan bahsedeceğiz sizlere… Akıllı atık toplama sistemlerinin Ar-Ge’sinden uygulamasına tüm süreçlerini gerçekleştiren bu genç girişim, bu şekilde hem doğal hem de maddi kaynakların israfının önüne geçilebileceğini iddia ediyor. Şimdiye kadar yaptığı çalışmalarda atık toplama maliyetlerinde ve CO₂ emisyonu verilerinde %55’e varan iyileştirmeler sağlayan şirketin kurucularından Umutcan Duman, atıkların daha verimli şekilde toplanmasının, bu süreçlerin yönetilmesinin neden önemli olduğunu ve Evreka’nın geliştirdiği sistemi EKOIQ için kaleme aldı.
Umutcan DUMAN

Geçen ay Paris’te gerçekleşen COP21 Zirvesi’nin son günü uluslararası geçerliliği olan, kapsamlı bir anlaşma çıktı ortaya. Bu anlaşmayla, küresel ısınmayı 2 derecenin altında tutmak hedefle­niyor. Bir şekilde dünya liderlerinin karşı karşıya olduğumuz bu büyük tehlikenin farkında olması ve adım atmaya başlaması ümit verici bir gelişme. Biz de elbette, tüm madde­lerin sözde ve yazıda kalmamasını, hayata geçmesini ümit ediyoruz.

Karbon Emisyonu/Şehirler
İklim değişikliğini günlük yaşan­tımızda hissetmeyişimiz onu göz ardı etmemize sebep oluyor. Ancak aslında hiç de uzakta değil, her ge­çen gün çok daha hızlanarak devam ediyor bu geri dönüşü zor süreç. İklim değişikliğinin en büyük sebebi ise karbon emisyonu. Karbon emis­yon oranlarını ve dolayısıyla küresel ısınma seviyelerini etkileyen en bü­yük faktörlerin başında ise şehirler çıkıyor karşımıza. Dünyadaki enerji tüketiminin %78’i, karbon emisyo­nunun ise %60’ı şehirlerde ortaya çıkıyor. Aslında dünya nüfusunun %54’ünün şehirlerde yaşadığını ve şehirlerdeki araç sayılarını düşün­düğümüzde bu sayıların çok doğal olduğunu görebiliyoruz. Dolayısıyla şehirler özelinde hayata geçirilecek çözümlerin etkileri çok büyük ola­cak. Öte yandan gelişen teknolojiler şehirlerin “akıllı şehir”e dönüşme­sini sağlayacak olanaklar sunuyor. Örnek vermek gerekirse, sokak aydınlatmalarından ev ısıtmaya, otoparklardan atık toplama sistem­lerine şehirlerdeki birçok yapı akıllı hale gelmeye başlıyor. Bu sayede enerji tüketimlerini ve karbon emis­yon değerlerini çok büyük oranlar­da azaltmak mümkün oluyor.

Akıllı Şehirler Atık Sorununu Nasıl Çözer?
Akıllı şehir çözümleri tahmin edi­lebileceği gibi çok geniş bir konu, bu sebeple uzun zamandır içerisin­de olduğumuz akıllı atık toplama ve yönetimi sistemlerinden biraz bahsetmek istiyorum. Atık toplama ve yönetimi sistemleri günlük ha­yatımızda çok da fazla sorgulama­dığımız sistemler. Nasıl yapılıyor, bu sistemler verimli çalışıyor mu, bu süreçlerin çevreye zararı var mı­dır, ne kadar maliyetli gibi soruları kendimize pek sormuyoruz. Ancak genel olarak baktığımızda, sadece Türkiye’de 30 milyon ton civarında evsel atık çıkardığımızı ve bu atık­ların şehirlerden toplanması için yıllık 4,2 milyar lira harcandığını görebiliyoruz. Dünyadaki duruma baktığımızda ise atık yönetimi için toplamda 1 trilyon dolar harcandı­ğını görüyoruz; bunun %50’si ise lojistik kalemine ayrılıyor. Peki bu süreçleri çok daha verimli ve çevre­ci şekilde yönetmek mümkün mü? Evet, tüm sistemlerde olduğu gibi, atık yönetimi süreçlerini de çok daha çevreci bir şekilde yönetmek mümkün.
Atık toplama süreçleri ülkeden ül­keye, hatta şehirden şehre farklılık gösteriyor. Örneğin İsviçre’de atık­lar ayrı ayrı poşetlerde ve ay içeri­sindeki belirli günlerde toplanıyor; tüm vatandaşlar bu poşetleri kullan­mak ve bu tarihlere uymak zorun­da. Portekiz’de örnek bir şehirde ise atıklar kapıdan toplanıyor ve geliştirilen sistem sayesinde hangi dairenin ne kadar atığı toplanmışsa o kadar vergi ödüyor (attığın kadar öde). Tüm bu farklılıklar aslında bir amaca hizmet ediyor: Atıkların daha verimli şekilde toplanması ve bu süreçlerin yönetilmesi. Artık tek­nolojinin de nimetlerini kullanarak bu sistemleri çok daha iyiye taşımak mümkün.. Dünyanın farklı yerlerin­de olduğu gibi artık Türkiye’de de hayata geçirilmeye başladı bu sis­temler.

Evreka ya da Atık Konteynerlerine Sensörler
Akıllı atık toplama sistemi dediği­mizde temelde sensörler ve çeşitli yazılımların birlikte işlediği çözüm­lerden bahsediyoruz. Makineler arası kablosuz iletişim teknolojisi sayesinde her konteyner akıllı hale getiriliyor diyebiliriz. Konteynerlere takılan sensörler, konteynerin do­luluk oranlarını, sıcaklık, konum gibi verilerini kablosuz iletişim teknolojileri sayesinde bulut siste­mine gönderiyor. Geliştirilen yazı­lımlar sayesinde hangi konteynerin ne zaman toplanması gerektiği, bu konteynerleri toplamak için kaç kamyonun çalışması gerektiği ve en önemlisi bu kamyonların hangi rota­ları izlemesi gerektiği günlük olarak belirlenebiliyor. Her gün oluşturu­lan en kısa rotalar, araçlara yerleş­tirilen tabletler sayesinde şoförlere iletiliyor. Şoförlerin yapması gere­ken tek şey bu rotayı takip etmek ve belirtilen konteynerleri ziyaret etmek. Bu sayede hem atık toplama maliyetlerinde hem de daha önem­lisi CO2 emisyonu verilerinde çok büyük iyileştirmeler yapılabiliyor.
Biz Evreka (www.evreka.co) olarak dört ODTÜ mezunu mühendisin ODTÜ Teknokent’te kurduğu bir şirketiz. Akıllı atık toplama sistem­lerinin Ar-Ge’sinden uygulamasına tüm süreçlerini gerçekleştiriyoruz. Kendi geliştirdiğimiz sensör modül­lerimizi her çeşit atık konteynerine monte edebiliyoruz. Dolayısıyla yeraltı, yerüstü, metal, plastik ay­rımı olmaksızın tüm atık toplama sistemlerine uygun çözümler suna­biliyoruz. Uzmanlık ve uzun süre Ar-Ge çalışması gerektiren algorit­malarımız sayesinde ise bu sensör­lerden gelen verileri işleyerek hangi konteynerin ne zaman dolacağını tahmin edebiliyoruz. Bunun üze­rine de atık toplama araçları için günlük en iyi rotaları çıkarıyoruz. Dolayısıyla hem doğal hem maddi kaynakların israfının önüne geçi­yoruz. Şimdiye kadar yaptığımız çalışmalarda atık toplama maliyet­lerinde ve CO2 emisyonu verilerinde %55’e varan iyileştirmeler gördük. Etimesgut, Beypazarı, Aksaray ve Ödemiş gibi ilçelerde hem beledi­yeler hem de Trenkwalder, Ebru Temizlik ve Hexagon Katı Atık gibi atık yönetimi şirketleriyle çalışmalar yaptık ve yapmaya devam ediyoruz. Sahadaki sensörlerimizin sayısı da her geçen gün artıyor. Bununla bir­likte Kırşehir, Bornova, Kuşadası ve Şişli’de de pilot çalışmalarımıza bu aydan itibaren başlıyoruz. Bun­dan sonraki çalışmalarımızda ise bir yandan ürünlerimizi ve servisimizi sürekli iyileştirirken bu sistemi önce Türkiye’de, sonra da tüm dünyada yaygın bir çözüm haline getirmeyi hedefliyoruz. Bu sayede daha temiz ve daha yeşil bir dünya için önemli bir adım atmış olacağımıza inanıyo­ruz…