Gün geçmiyor ki bir kötü haber almayalım bu son aylarda. Üstelik ülke gündemi sürekli fırtına gibi değişiyor. Her bir yeni gündem, ya bir önceki kadar vahim haberler içeriyor ya da vahim olanı daha da vahim hale getiriyor. Çevre mücadelesinin gündemine de önceleri Madde 75 olan, sonra Madde 80 olarak değişen yasa ağır bir taş olarak oturdu…
Jet hızıyla yasalaşan içeriğe karşılık olarak bütün çevre kuruluşları açıklamalar yaptı, change.org’da kampanya başlatıldı. Buna paralel olarak 350.org’da . org/sign/madde-75-geri-cekilsin adresinde) bir kampanya başlatıldı. Mücadele sürüyor ve bu kampanyaları dinleyerek muhalefet partisinin konuyu acilen Anayasa Mahkemesi’ne götürmesi ve etkili bir muhalefet yapması gerekiyor. İktidarın ise vatandaşın ve anayasal yükümlülükler çerçevesinde doğanın ve çevrenin yanında tavır sergileyerek bu hatadan dönmesi şart. Sınırsız, ne pahasına olursa olsun ekonomik büyüme anlayışı refahın altını oyan en önemli sorun ve bu sorun gündemin diğer konularının altında boğulmamalı. Kısa erimli çıkarlar ülkenin uzun vadeli çıkarlarına tercih edildiği sürece gitgide fakirleşen bir ülke ile karşı karşıya kalacağız. Bu yüzden doğanın korunması için verilen mücadele, günümüzün belki de en önemli mücadelesine dönüşmüş durumda. Bunun için Aytaç Tolga Timur’un bu sayfalardaki çağrısına kulak vermeli, imzalarımızla kampanyayı desteklemeli ve kampanya çerçevesindeki eylemlere destek olmalıyız. Çocuklarımızın bir geleceği olacaksa, bu mücadelenin başarıyla sonuçlanması şart, başarısız olursak onların geleceği yavaş yavaş yok olacak.
Change.org’da Kampanya Başlatmak İçin Ne Yapmak Gerekiyor?
www.change.org sitesine girin, Kampanya Başlat kutucuğuna tıklayın; aşağıdaki soruların olduğu formu doldurun, Kurallar bölümünü dikkatlice okuyun; sonra isterseniz fotoğraf veya video ekleyip kampanyanızı başlatın.
1- Başlatacağınız kampanya kime yönelik? Biliyorsanız birey, kurum ya da hükümet organının adı ve varsa e-posta adresini yazın.
2- Muhataplardan ne talep ediyorsunuz?
3- Bu kampanya sizin için neden önemli? Bir başka deyişle, insanlar bu kampanyaya neden destek vermeli?
İmzalarla birlikte siteye giren herkes kampanyanızı görebilir; her imza veren de kendi sosyal medya hesaplarından arkadaşları ve takipçileriyle paylaşabilir. Kampanyanızın muhatabına ilk imzalayan 50 kişinin imzasını içeren bir e-posta gider. Sonrasında da düzenli olarak kampanyanızın durumuna dair bilgilendirme e-postaları iletilir.
Çevreye Zarar Verenlere Denetim Yok, Destek Var!
TBMM’de 19 Ağustos tarihinde onaylanan Madde 75 (80) kapsamında şirketler, doğayı istedikleri gibi kullanabilecek ve çevreyi hiçbir denetime tabii olmadan kirletme imtiyazına sahip olacak. Aytaç Tolga Timur, havamızı, toprağımızı, suyumuzu koruyan yasaları geçersiz kılan Madde 75 (80) geri çekilsin diye bir kampanya yürütüyor. Kendisini bugüne kadar 19 bine yakın kişi destekledi. Siz de change.org/Madde75GeriCekilsin adresinden kampanyayı imzalayabilirsiniz.
80. maddeden önce denetim mekanizması nasıl işliyordu? Hukuk ve yasalar doğayı, çevreyi nasıl koruyordu, bize detaylı anlatabilir misiniz?
Herhangi bir yatırım kararı, öncelikle ön lisans, lisans, ÇED süreci gibi birçok hukuki süreçten sonra hayata geçirilebiliyordu. Özellikle, Avrupa Birliği süreciyle hayatımıza giren ÇED raporu önemli bir kritik eşik oluşturuyordu. ÇED sürecinde, halkın katılımı ile başlayan bir süreçten söz ediyoruz. Her ne kadar ülkemizde denetim mekanizmaları ile bilgiye erişim kısıtlı olsa da, ÇED süreci ile beraber yurttaşların yatırımlara itiraz etme ve bu yatırımların doğaya verdiği zararı engelleme yolu mevcuttu. Bu madde ile Bakanlar Kurulu’nun hiçbir kriter ortaya koymadan belirleyeceği projeler, başta ÇED olmak üzere tüm yasal prosedürlerden muaf hale gelebilecek. Böylelikle bizler, yatırımlara haklarımızı kullanarak müdahale etme şansımızı yitirmiş olacağız.
80. madde tam olarak ne gibi yasal haklar tanıyacak şirketlere?
Madde ile şirketler aşağıdaki imtiyazlardan yararlanabilecek:
Kurumlar Vergisinden Muafiyet: Bakanlar Kurulu, yasa maddesine göre ilgili projelere, kurumlar vergisini %100 oranında uygulayabilecek. Bu kurumlar vergisi muafiyetinin ne kadar uygulanacağı ise iki biçimde belirlenebilir. Birinci alternatife göre, yapılan yatırımın iki katına ulaşılana kadar kurumlar vergisi muafiyeti uygulanabilir. Ya da 10 yıl boyunca kurumlar vergisi muafiyeti verilebilir.
Stopaj Muafiyeti: Şirketler, emlak ya da hisse senedi sattıklarında stopaj ödüyorlar. Madde kapsamında, bu gelirlere de muafiyet verilebiliyor. Son olarak ise, gümrük vergisinden de muafiyet kararı alınabilecek.
49 Yıl Bedelsiz Kiralama: Eğer yatırım, hazineye ait bir arazi veya mülkte yapılacak olursa, 49 yıl bedelsiz kiralama kararı alınabilecek.
Bedelsiz Özelleştirme: Yatırım biter ve beş yıl boyunca çalışan hedefini tutturursa, şirket bedelsiz olarak kamu arazisine ve mülküne sahip olabilir.
%50 İndirimli Elektrik: Şirketlere, enerji tüketiminde 10 yıl boyunca %50 indirimle elektrik desteği verilebilecek. Şirketler, bu indirimi işletme döneminde karşılayabilecek.
10 Yıl Risksiz Kredi Fırsatı: Şirketler yatırım için kredi çekerlerse, 10 yıl boyunca bu yatırım kredisinin faizleri devlet tarafından karşılanabilir. Kredi için hibe, kâr payına destek verilebilir. Yani, yatırımın ortaya çıkacak tüm kredi risklerini devlet üstlenecek.
Asgari Ücretin 20 Katı Maaş: Madde 75 kapsamında, projelerde belirlenen nitelikli çalışanın her biri için aylık asgari ücretin 20 katına kadar ücret desteği de verilebilecek. Şirketler devletin parası ile onlarca, yaklaşık 33 bin lira maaşlı eleman çalıştırabilecek. Bakanlar Kurulu, tüm çalışanların 10 yıl boyunca işveren sigorta prim payını da ödeme kararını alabilir.
Müşteri de Devlet: Yasa kapsamındaki diğer ilginç madde ise alınabilecek kararlar ile süresi belirsiz bir biçimde ürünlere, yine ürün birim fiyatı Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek şekilde alım garantisi uygulanabilir.
Yatırımın %49’u da devletten olacak. Yasa kapsamında, eğer karar verilirse, yatırımın %49’unu da devlet üstlenebilir. Devlet yatırımın yarısını 10 yıl içinde elden çıkarmak zorunda. Yani, yatırımın kuruluş aşamasındaki maliyetlerine de ortak olacak olan devlet, yatırımı 10 yıl içinde, belki de kâr etmeye başlamadan, yeterince değerlenmeden satmak zorunda.
Tek bir proje de tüm destekleri alabilir. Bakanlar Kurulu bu desteklerin tamamını bir projeye verebilir. Yasaya göre, her proje her maddeden faydalanabilir. Yukarıdaki desteklerin toplamı, bir yatırımın hayata geçmesi için gerekli olan maliyetlerin büyük bir bölümünü devlete yükleyebilir. Devlet, yatırımın maliyetlerinin milyarlarca liralık bölümünü ödeyecek ama şirketler yatırımın sahibi olacak. Ayrıca, Bakanlar Kurulu Madde 75 ile bir projenin geçmesi gereken tüm izinleri ve denetim süreçlerini iptal edebilir. Yani devlet, bir yatırımın tüm risklerini üstlenmekle kalmıyor; bu yatırımın ekonomiye faydalı olup olmadığını belirleyecek olan, kamu çıkarının denetleyici tüm süreçlerini iptal edebiliyor.
Ayrıca yasa kapsamında, diğer tüm kanunlarda belirlenen ve projelerin uygunluğunun, ekonomiye ve istihdama katkısının kamu tarafından denetlenmesini sağlayan tüm denetim mekanizmaları ortadan kalkıyor. Bakanlar Kurulu tüm bu süreçlere istisna verebilir. ÇED raporları, santral lisans değerlendirmeleri, yasalara uygunluk değerlendirmelerinin hepsi es geçilebilir. Yani hiçbir denetimi yapılmayan, ekonomik fayda analizleri incelenmeyen, çevre etkisi incelenmeyen bir projenin tüm ekonomik risklerini Bakanlar Kurulu üstlenebilir, çalışanın parasını verebilir, vergisiz kazanç elde etmelerini sağlayabilir. Özetle Bakanlar Kurulu isterse araziyi bedava verecek, yatırımına para koyacak, yıllarca vergi almayacak, çalışan maaşını ödeyecek. Ayrıca yatırımın müşterisi de olacak.
75. maddenin yürürlüğe girmesiyle çevremiz nasıl bir tehditle karşı karşıya kalacak?
Doğamızı ve çevremizi korumak için var olan yasal haklarımız Bakanlar Kurulu tarafından bypass edilmiş olacak. Havamızı kirleten, iklim değişikliğinin temel sebebi olan kömür yatırımları, mega projeler gibi birçok yatırım, “kalkınma” iddiası ile, hiçbir denetime tabi olmadan insan sağlığını tehdit eden, doğal yaşamı yok eden, ekosistemi çok boyutlu olarak yıkıma uğratabilecek projeler rahatlıkla hayata geçirilebilecek.
Change.org’daki kampanyanızla ilgili nasıl geri dönüşler aldınız?
Kampanya kapsamında farklı kesimlerden önemli destekler aldık. Özellikle gündemin yoğun olduğu ülkemizde, hızlıca hiçbir danışma ve istişare sürecine tabi olmadan geçirilen bu yasanın, duyurulmasında önemli katkı sağlayabildik. İmzaları, bundan sonraki süreçlerde etkin bir biçimde özellikle yasanın iptali için destek vermeyi planladığımız hukuki süreçlerde de yetkililere teslim etmeyi planlıyoruz.
Online kampanyacılık dışında bu alanda başka çalışmalarınız var mı?
Yasalaşan maddenin iptal edilmesi için Türkiye’nin dört bir yanından bu alanlarda çalışan STK’lar ile beraber hareket ediyoruz. Şu anda öncelikle maddeye Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açma yetkisi olan milletvekili sayısına (110 milletvekili) ulaşılması veya muhalefet partisinin iptal davası açması için yoğun bir biçimde kampanya süreçleri yürütmeye çalışıyoruz.
Bugüne kadar yetkililerden her hangi bir geri dönüş aldınız mı? Size ulaşan oldu mu?
Maalesef olmadı.
Change.org kampanya sürecinizde size nasıl destek oldu?
Change.org kampanyaya çok önemli destekler verdi. Öncelikli olarak, change.org kullanıcılarına imza kampanyamızı mail yoluyla duyurdu, devamında ise sosyal medyada önemli destekler sağladı. İmza metninin şekillenmesinde de bize destek veren change.org, kampanyamızın yaygınlaşmasını ve sesimizin duyurulmasını sağladı.
Kampanyanızla ilgili bundan sonra neler yapmayı düşünüyorsunuz?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Türkiye’de bu alanda mücadele eden STK’lar ve yerel hareketler ile beraber hareket ediyor ve yasanın iptaline dair Anayasa Mahkemesi’nde dava açılmasını sağlamaya çalışıyoruz.
18 binden fazla kişi size destek oldu, onlara bir mesajınız var mı?
Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan bu yasanın iptali için hep beraber mücadele ediyoruz. Bize verdikleri her bir imza ayrı ayrı çok değerli, onların da desteği ile bu yasanın iptal edilmesini sağlayacağız. Hepsine verdikleri destek için çok teşekkür ederiz.
About Post Author
