Yenilenebilir Enerji Sektöründe Genç İstihdamı Nasıl Artar?

YAZI: Yrd. Doç. Dr. Barış Gençer BAYKAN, Yeditepe Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA- International Renewable Energy Agency) Yenilenebilir Enerji ve İşler Yıllık Değerlendirme Raporu, 2015 yılında dünyada yaklaşık 8,1 milyon kişinin yenilenebilir enerji sektöründe istihdam edildiğini tahmin ediyor. En yüksek istihdam seviyelerine sahip olan ülkeler ise Çin, Brezilya, ABD, Hindistan, Japonya ve Almanya olarak sıralanıyor.

Türkiye’de yenilenebilir enerji sektöründe kaç kişinin istihdam edildiğine, istihdam edilenlerin hangi alt sektörlerde çalıştığına (İnşaat, Kurulum, İşletme, Bakım) veya eğitim, yaş, cinsiyet gibi sosyal demografik özelliklerine dair henüz resmi bir veri yok. GÜNDER, (Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu – Türkiye Bölümü) 2017 yılında Fotovoltaik alanında 12 bin 700 ve Güneş Isıtma/Soğutma alanında 16 bin 600 olmak üzere toplam 29 bin 300 kişinin istihdam edildiğini ifade ediyor. S. A. Yılmaz’ın Yeşil İşler ve Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Alanındaki Potansiyeli isimli 2014 tarihli çalışmasına göre ise, rüzgar enerjisi alanında, 2012 yılında toplam 4.280 kişilik bir istihdam yaratıldığı tahmin ediliyor.

2016-2017 yıllarında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Sektörle Yatırım Alanlarında Genç İstihdamının desteklenmesi (PYE-II) Hibe Programı kapsamında Yeşil Düşünce Derneği’nce yürütülen İşini Güneşe Dön Projesi ile gençlerin yenilenebilir enerji alanında girişimciliklerinin artırılması ve istihdam kapasitelerinin geliştirilmesi hedeflendi. Bu kapsamda Troya Genç Çevre Derneği, İŞKUR, Yeditepe Üniversitesi, Adatepe Köyü Muhtarlığı, Orman Evi Kırsalda Sürdürülebilir Gelecek Derneği’nin kattılarıyla Çanakkale ve yakın çevresinde teknik liseler ve dengi okullarda bilgilendirme ve seminer programları düzenlendi, uygulamalı eğitim faaliyetleri yürütüldü ve yenilenebilir enerji kooperatiflerinin teşvik edilmesi amaçlandı. Projenin bir diğer hedefi de yenilenebilir enerji sektöründe gençlerin istihdamı üzerine araştırma yapmak ve ilgili mercilere ve kamuoyuna sunulacak bir rapor hazırlamaktı. Bu çerçevede yenilenebilir enerji sektöründe faaliyet gösteren rüzgar ve güneş şirketlerinden yetkililerle görüşmeler yapılmış ve genç istihdamının artırılması için aşağıda görebileceğiniz başlıklarda ortaklaşma sağlandığı gözlemlendi. 

Yenilenebilir Enerji Sektörüne Yönelik Becerilerin Geliştirilmesi
Mesleki ve teknik eğitimde anahtar yettinliklerin geliştirilmesi hep sorunlu olmuştur. Yenilenebilir enerji sektörü ve benzer şekilde iş piyasasında nitelikli eleman bulmakta sorunlar yaşıyor. Halihazırda 24 teknik ve meslek lisesinde Yenilenebilir Enerji Teknolojileri Alanı açılmış durumda. Bu alanda yetişmiş eğitimci ve uzmanların bulunması, eğitim için uygun ekipmanların tedarik edilmesi, alanın tanıtımı ve yaygınlaştırılması önem arz ediyor. Mezunların izlenmesi, becerilerinin geliştirilmesi ve Meslek Yüksek Okullarının Alternatif Enerji Kaynakları bölümlerine yönlendirilmesi de son derece önemli. Sektörün ihtiyaç duyduğu pratik becerilerin, daha öğretim hayatı devam ederken öğrencilere kazandırılması gerekiyor.

Mesleki Standartların Oluşturulması
2012 yılı itibarıyla Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından “Rüzgar güç sistemleri personeli”, “Güneş ısıl sistemleri personeli”, “Fotovoltaik güç sistemleri personeli”, “Biyogaz sistemleri personeli” için mesleki standartlar oluşturulmuş durumda. Mesleki standartların geliştirilmesi, nitelikli işgücü yetiştirilmesi, sektörün işgücüne yönelik ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bireylerin bilgi ve becerilerini belgelendirmesi açısından olumlu bir eşik olarak değerlendiriliyor. Bu alanda iki belgelendirme kuruluşunun akreditasyon sürecinin tamamlanması bekleniyor. Hem yenilenebilir enerji sektörünün nitelikli personel talebini karşılama, hemde meslek ve teknik lise mezunlarının yetkinliklerini belgelendirme açısından bu sürecin hızlandırılması önemli.

Meslek Lisesi Sektör İlişkisinin Güçlendirilmesi
Yeni gelişen iki sektör olan rüzgar ve güneşin, meslek ve teknik liselerle ilişkisinin güçlendirilmesi önem taşıyor. Meslek ve teknik liselerle işbirliği açısından güneş, firmalarının liselerle tek tek iletişime geçmesi ve sürdürülebilir projeler üretmesi yerine güneş ve rüzgar enerjisi sektörünün çatı örgütlerinin bu işi yüklenmesi çok daha etkili sonuçlar veriyor. Ayrıca bölgesel işbirlikleri çerçevesinde Organize Sanayi Bölgeleri ve Kalkınma Ajanslarının işe davet edildiklerinde başarılı sonuçlar alındığı biliniyor. Meslek ve Teknik liselerde İŞKUR’un bilinirliği yüksek olsa da yenilenebilir enerji sektöründe faaliyet gösteren şirketler İŞKUR aracılığıyla eleman istihdamını henüz bir seçenek olarak iyi değerlendiremiyorlar.

Kadın Çalışanların Desteklenmesi
Ortaöğretimde kadınlar arasında mesleki ve teknik eğitime devam eden öğrencilerin payı %40. Rüzgar ve güneş enerjisi sektörlerinde özellikle RES ve GES kurulum sahalarında genç kadın çalışan ise neredeyse yok. Güneş paneli ve rüzgar türbini üreten fabrikalarda çalışan kadın ve erkeklerin oranı ise eşit. Kadınların çalışma alanlarının “kadın rolleri” yüzünden kısıtlandığı söylenebilir. Bu işi sektörde daha çok genç vasıflı kadın çalışanın yer alması teşvik edilmeli, özel eğitimler düzenlenmeli ve şirketlerin “kota” uygulamaları desteklenmeli.

Rüzgarda Yerli Üretimin, Güneşte Çatı Pazarının Desteklenmesi
Rüzgar sektöründe faaliyet gösteren yerli firmalar devletin yerli üretimin ve sanayinin gelişmesi için “Güneş YEKA Uygulaması”nın rüzgar sektöründe de gerçekleşştirilmesinin istihdamın önünü açacağını belirtiyorlar. Güneş sektörünün ise çatı pazarının önündeki mevzuata dair engellerin kaldırılması halinde alanda yüksek bir istihdam potansiyelinin konacağını, özellikle de yerel istihdama büyük katkısı olacağını ifade ediyorlar.

Yenilenebilir Enerji Alanında Kariyer Portalları Açılması ve Bölgesel Kariyer Fuarları Düzenlenmesi
İstihdam konusunda mikro önemler açısından yenilenebilir enerji sektörü ile iş arayanları bir araya getirecek etkili mecraların kurulması ve işletilmesi de önem kazanıyor. Mavi yakalı teknik personel için yenilenebilir enerji sektörüne özel bir online kariyer portalının kurulması önemli bir boşluğu doldurabilir. Ayrıca meslek ve teknik lise öğrencilerinin özgeçmiş̧ hazırlama, mülakat teknikleri gibi becerilerinin geliştirilmesi de önem kazanıyor. Bölgesel ölçekte meslek ve teknik liselerin, İŞKUR’un, rüzgar ve güneş şirketlerinin de katılımının sağlanacağı dönemsel kariyer fuarlarının düzenlenmesi de eğitim ve istihdam ilişkisini güçlendirecektir.

Proje hakkında daha fazla bilgi için: isinigunesedon.org