Toprak, Gıda ve Hayat için Girişimcilik

Dünyada hızla ilerleyen girişimcilik kültürü son yıllarda tarım ve gıda alanındaki girişimler ve
bu alana olan yatırım odağı ile hızlı bir ilerleyiş içinde. Anadolu’nun tecrübeli çiftçileri ve bugünün genç girişimcileri tarım alanında “Neyin, ne zaman ve nerede yanlış gittiğini” belirlemeye başladı. Bu alanda yenilikçi çözüm, doğru tarım uygulamaları ve iklim değişikliği çözümleri ile gelecek şekilleniyor.

YAZI: Aslı UZUNLU, Gülşah SEYHAN

Günümüzde sınırlı kaynakların olduğu bilinen gezegenimizde, 2050 yılına gelindiğinde %70 daha fazla gıda üretimine ihtiyaç duyulacağı tahmin ediliyor. Bu, gelecek 30 yılda son 10.000 yılda üretilen gıdadan çok daha fazlasının üretilmesine ihtiyaç duyulduğu anlamına geliyor ve dünya nüfusunun %75’inin ise hayatını kentsel bölgelerde sürdüreceği öngörülüyor. Peki bu rakamlar bize gelecek ile ilgili neyin sinyalini veriyor? Gelecek kelimesinin artık risk ile bir bağı olduğunu biliyoruz ve bu açıdan baktığımızda, insanlığın göze alamayacağı tek risk: “Açlık” İnsanlık için üstü açık bir fabrika olan tarım sektörü günümüzde küresel iklim değişikliğine karşı büyük ölçüde savunmasız. İklim değişikliği, bugün ürün ve çevre dışında aslında zincirin devamı olan sosyal ve ekonomik sorunları da eşzamanlı olarak getiriyor. Bu sorun hem ülkemizde hem küresel gıda sektöründe giderek büyüyor. Bu nedenle, geleceğe dair tüm tarım faaliyetleri ve planlarında iklim şartları bilgisi önemli bir yer tutuyor. İklim Servisleri için Küresel Çerçeve’ye (GFCS) göre, tarım ve gıda güvencesi öncelikli sektörler arasında. Diğer taraftan “Yoksulluğa Son” ve “Açlığa Son” Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın (SDGs) ilk ikisini oluşturuyor. Peki geç kalmadan neler yapabiliriz? Dünyada hızla ilerleyen girişimcilik kültürü son yıllarda tarım ve gıda alanındaki girişimler ve bu alana olan yatırım odağı ile hızlı bir ilerleyiş içinde. Anadolu’nun tecrübeli çiftçileri ve bugünün genç girişimcileri tarım alanında “Neyin, ne zaman ve nerede yanlış gittiğini” belirlemeye başladı. Bu alanda yenilikçi çözüm, doğru tarım uygulamaları ve iklim değişikliği çözümleri ile gelecek şekilleniyor. Mesela geleceğin dikey tarım uygulamaları üzerinde çalışan “Vahaa” dünya girişimleri ile eşzamanlı hareket ediyor. İklim değişikliğine drone ile çözüm bulan “Ecording” ise dünyayı ormanlaştırmayı hedefliyor. Rize, Pazar’da kendi bölgesinin atık sorununa çözüm bulan “KompoRize” ise tasarım ve materyal alanında yenilikçi çözümler ile tarım alanları için fark yaratmayı hedefliyor. Şimdi bu fark yaratmaya adak girişimlere daha yakından bakalım.

Ecording: Drone’larla Ağaçlandırma


Bireylere çevre bilincini aşılamayı hedefleyen bir proje olarak ortaya çıkmış bir sosyal girişim Ecording. Geliştirdiği teknolojiler ile etkisi ve etki alanı küreselleşmeyi amaçlayan girişim, insanların ve sektör şirketlerinin de desteğiyle etkinlik alanlarını çeşitlendirerek büyümeyi hedefliyor.
İklim değişikliği ile mücadele eden girişim; ecoDrone adlı insansız hava aracıyla, ağaçlandırmaya hızlı ve teknolojik bir alternatif oluşturuyor. Gövdesinde bir depo ve tohum topu atıcısının bulunduğu droneların yaptığı iş, ulaşılması zor alanlara havadan tohum topu atışları gerçekleştirmek. ecoDrone’lar her uçuşunda 15 dakika havada kalıyor ve iki hektarlık alana, öngörülen sıklıkta ve sürede 2500 tohum topu atışı gerçekleştirebiliyor. Toplarda, atıldığı yüzeye yapışıp tohumun tutunmasını sağlayacak bir karışım bulunuyor. Tohum toplarının üretimi iklim değişikliğinden kaynaklı gelir eşitsizliği yaşayan kadınlar tarafından gerçekleştiriliyor ve böylece hem kadın istihdamına destek sağlanıyor hem de iklim değişikliğiyle toplu olarak mücadele ediliyor.

Vahaa: Dikey Tarım Çözümleri

Tarımı kente taşıyarak, yarının toplumlarını sürdürülebilir ve temiz üretim ile besleyebilmeyi hedefleyen Vahaa, dikey tarım çözümleri ile dünyanın her yerinde, iklimden bağımsız olarak yılın 365 günü üretim yapılabilmesini hedefleyen bir akıllı tarım girişimi. Vahaa’nın kullandığı hidroponik yetiştirme yöntemi ve IoT teknolojisini birleştiren iklimlendirilmiş modüler üniteler, mobil uygulama aracılığıyla yönetilebiliyor ve taşınabilir özelliğiyle müşterilerine marul, roka, çilek, domates gibi ürünleri yerinde üretme imkanı veriyor. Böylece taze ürüne erişimi kolaylaştıran Vahaa, kimyasal içermeyen üretimle besin değeri yüksek, temiz gıdaya erişim de sağlıyor. Vahaa tarafından paylaşılan bilgilere göre hidroponik tarımla geleneksel tarıma oranla %95 oranında daha az su kullanarak, 10-30 kat daha fazla hasat alınabiliyor. Özellikle yurt dışında dikey tarım alanında pek çok rakibe sahip olan Vahaa, kendi kendine yetebilen (self- sustainable), enerji bağımsız üniteler ile maksimum verimi elde ederek rakiplerinin önüne geçmeyi hedefliyor.

KompoRize: Çay Atıklarından Biyokompozit Madde


Türkiye çay üretiminde yaklaşık olarak 1.2 milyon ton işleme ile dünya üzerinde beşinci sırada yer alıyor. Üretim esnasında da büyük miktarda atık çay lifleri oluşuyor. Oluşan çay lifi, çay fabrikalarında üretimin çeşitli aşamalarında ayrılan ve biriken çay çöpleri, lifler ve çay tozu karışımından oluşan odunsu bir maddedir. Türkiye’de bir yılda işlenen yaş çay miktarı düşünüldüğünde ortaya çıkan çay lifi miktarının 60-70 bin ton gibi önemli miktarlarda olduğu hesaplanabilir. Bu lifler halihazırda fabrikalarda herhangi bir şekilde değerlendirmeye tabi tutulmayıp, yakma ya da çürümeye terk etme şeklinde yok ediliyor. Bu işlemler ise çevresel problemlere, işgücü kaybına, ekstra maliyete ve daha önemlisi ticari bir değere dönüştürülebilecek bir ürünün yok edilmesine neden oluyor. KompoRize atık çay liflerini, çeşitli bağlayıcı ve prosesler ile farklı oranlarda harmanlayarak biyokompozit hammadde üretimi yapıyor. Karışımlardaki lif oranı kullanım yerine göre yüzde %90’a kadar çıkıyor. Komporize bu ürünlerin doğada diğer plastiklerden daha erken kaybolmasını sağlayarak doğadaki plastiklerin çevreye vermiş olduğu zararları azaltmayı amaçlıyor. Üretilen hammaddeler otomotiv, mobilya, inşaat, mimari, oyuncak ve tüketici sektörüne son ürün üreten firmalara hitap ediyor. Girişim, Türkiye’nin plastik sektöründe üretim yapan firmalarına çay lifinden estetik, uzun ömürlü, daha az su emilimli, hafif ve düşük maliyetli biyokompozit granül veya keçe hammaddesi geliştirip satmayı ve bunun yanı sıra çeşitli sektörlere hitap eden son ürünler üretmeyi hedefliyor.

Agrovisio: Tarım için Yazılım

Dünya tarım ticareti 1,6 trilyon dolar değerinde yıllık ticaret hacmiyle devasa bir pazar. Bu pazarda yüz binlerce yiyecek, yem ve bitkisel yağ firması, mısır, ayçiçeği, patates gibi tarla bitkilerini girdi olarak kullanıyor. Ancak, uygun ve yeterli analizlere sahip olmayan bu organizasyonlar, alım kararlarını etkileyecek en önemli faktörler olan ekili alan, hasat gibi konularda yalnızca kısıtlı bilgi sahibi. Bununla birlikte tarım ürünlerinin fiyatları, haftalar içerisinde %40-%50 oranlarında rahatlıkla değişebiliyor. Bu da alıcı kuruluşların omuzlarına büyük bir risk yüklüyor. Bu kuruluşların ihtiyacı olan şey, kendi bölgelerinde ve pazarda olan biteni doğru zamanda algılamak; tarladaki mahsulün miktarını, hasadın ilerleyişini sezon içerisinde takip etmek. Agrovisio, bu ihtiyaca yönelik olarak tarım alanlarını tüm yıl boyunca gözlemleyen, kendi makine öğrenmesi algoritmaları ile tarım alanlarını tarla tarla, ürün ürün sınıflandıran, rekolte ve hasat gibi bilgileri sunarak beş günde bir güncelleyen bir yazılım. Tarımda doğru ve hassas ve güncel stratejik bilgiyi tarımın paydaşlarına sunarak hem üreticinin hem de sanayicinin daha sürdürülebilir ve daha doğrudan işbirlikleri yapabilmesine imkan sağlıyor. Agrovisio, tarla üretim geçmişi, sezon içi iklim tahminleri ve dijital toprak haritalarını birleştirerek doğru tarlalarda doğru ürünlerin yetiştirilmesini, bu sayede hem gübreleme, sulama gibi maliyetlerin optimize edilmesini, hem de saha çalışmalarında deneyimlendiği üzere verimin %17’ye kadar varan oranlarda artmasını sağlamayı hedefliyor.