Yeşil Belediye Nedir? Nasıl Olunur?

Yerel yönetimlerin, kentlerin direncini artırmak ve güvenli kentler yaratmak için sürdürülebilir çözümler arayışlarında, ekolojik ve toplumsal sürdürülebilirliği esas alan bir yönetim yaklaşımı olan Yeşil Belediye, birçok alanda önemli çözüm önerileri sunuyor.

YAZI: Simin KIŞINBAY & Zeynep ARSLAN, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yüksek Lisans Öğrencisi ve Yeşil Gelecek Derneği Gönüllüsü

Sanayileşmeyle beraber gelişen hızlı kentleşmenin bir sonucu olarak iklim krizinin etkilerini günümüzde daha fazla hissediyoruz. Ve artık kentlerin en önemli problemlerinden biri, iklim krizi ile beraber, insan ölçeğinden ve doğadan uzak yaşanamaz mekanlar haline gelmiş olmalarıdır. Buna karşılık, insanların doğaya yaptığı tahribata, doğa tepkisini sert bir şekilde gösteriyor. Seragazlarının etkisi ile gezegenin sıcaklığı giderek artıyor. Bunun sonucu olarak son iki yıldır yoğun bir şekilde yaşadığımız yangınlar ile oksijen kaynağı ormanlarımız yok oluyor, sel ve taşkınlar ile verimli topraklar taşınıyor, kuraklık nedeniyle tarım yapacak topraklarımız azalıyor, denizlerde meydana gelen müsilaj ile su ekosistemi yok oluyor… Bu gibi felaketler, kentlerin, bize acil olarak harekete geçmemiz için verdiği alarmlar. Bu nedenle kentlere dair geliştirilen doğaya saygılı her çözüm, kentlerin geleceği adına çok önemli.

Kentlerin geleceğini etkileyen ve iklim krizinin etkilerini azaltılmasında önemli role sahip aktörlerden biri yerel yönetimler, yani belediyeler. Çünkü karar alma mekanizmaları olarak yerel yönetimler, tüm dünyada sürdürülen ekolojik mücadelenin ilk basamağında yer alır. Bu nedenle ilçe, il ve büyükşehir belediyeleri, sorumlu oldukları sınırlar içerisinde, iklim krizinin etkilerinin azaltılması için diğer aktörlerle birlikte bir an önce harekete geçmelidir.

Yeşil Belediye Ne Yapar?

Yerel yönetimlerin, kentlerin direncini artırmak ve güvenli kentler yaratmak için sürdürülebilir çözümler arayışlarında, Yeşil Belediye yaklaşımı birçok alanda çözüm önerisi sunuyor. Yeşil Belediye, ekolojik ve toplumsal sürdürülebilirliği esas alan bir yönetim yaklaşımı. Aynı zamanda Yeşil Belediye, yeşil ekonomileri benimser ve bu alanlarda politikalar üretir. Sürdürülebilir mekansal planlamadan adil kent yönetimine kadar farklı ölçeklerde değişik çözümler sunar. Yeşil belediye, doğaya saygılı ekolojik çözümler üreten bir yapıyla birlikte adil, şeffaf, katılımcı bir yönetim anlayışını da benimser.

Kentlerin dirençli, dayanıklı ve yaşanabilir olması için yerele uygun politikalar önerir. Bir Yeşil Belediye; çevre yönetiminden ulaşıma, ulaşımdan suya, sudan enerjiye, enerjiden biyolojik çeşitliliğe kadar birçok konuda sürdürülebilir uygulamalar geliştirir. Kentte yaşayan insanlar, dezavantajlı gruplar, hayvanlar ve bitkiler için yaşanabilir ortam sağlar. Dünyada yeşil belediyecilik yaklaşımı iklim krizi ile beraber gitgide önem kazanmakta ve gündelik hayatları etkilemekte. Türkiye’de de bu yaklaşım birçok alanda karşımıza çıkıyor. Özellikle belediyelerde artan yeşil stratejiler ve uygulamalar kentlerin geleceği için umut vaat ediyor.

Yeşil Belediye Karnesi

Yeşil Belediye Karnesi, yerel belediyelerin faaliyetlerinin Yeşil Belediye kavramı çerçevesinde değerlendirilmesi için oluşturulmuş bir ölçme sistemidir. Sistem, ekolojik ve toplumsal sürdürülebilirlik alanında yapılan uygulamaları ve bu uygulamaların şeffaflığını ölçen bir gösterge seti ve kentlerin farklı ölçeklerde puanlanmasından oluşturmaktadır. Yeşil Belediye Karnesi, belediyelerin karar alma ve uygulama süreçlerinde kentte yaşayan tüm grupların ihtiyaçlarını ve isteklerini kapsaması ve savunması; faaliyetlerini,  planlarını ve raporlarını tutarlı bir şekilde hazırlayıp şeffaf olarak paylaşması gerektiğini savunur. Yeşil Belediye Karnesi oluşum sürecinde, iklim krizi ile uyum ve mücadele kapsamında, ulusal ve uluslararası çalışmalar incelenerek yerele uyarlandı ve on ana başlığın yer aldığı bir gösterge seti oluşturuldu. Bu başlıklar; Çevre Yönetimi, Enerji, Ulaşım, İklim Krizi Etki Azaltma ve Uyum, Hava,  Su, Atık, Arazi Kullanımı, Gürültü Görüntü-Elektromanyetik-Işık’tır.

Yeşil Belediye Karnesi’nde yer alan gösterge seti soruları yapı, uygulama ve ölçme olarak sınıflandırıldı. Yapı, karar alma, hizmet sunma, kurumsal gelişim süreçlerinde ve bunlara ilişkin alt süreçlerde farklı yöntemlerin geliştirildiği; uygulama, yapıların faaliyetlerini inceleyen; ölçme ise, uygulamalara erişimi ve kamuyla paylaşımına dair ölçülebilir gösterge sorularını kapsıyor. Yeşil Belediye Karnesi, belediyeleri, hazırlanan gösterge setine göre, şeffaflık ilkesi çerçevesinde kamu ile paylaştığı belgeler üzerinden değerlendirir. Bahsedilen belgeler, idarenin amaç, ilke, politika, hedef ve önceliklerini içeren stratejik plan; gerçekleştirilecek faaliyet ve projeleri ile bunların kaynaklarını, performans hedef ve göstergelerini içeren performans programı ve bir mali yılın faaliyet sonuçlarını içeren faaliyet raporudur.

Belediyeler, çevreyi ve doğayı koruyabilmek; kentleri adil, şeffaf ve katılımcı bir şekilde yönetebilmek yani “Yeşil Belediye” olabilmek amacıyla Yeşil Belediye Karnesi’nde yer alan faaliyetleri uygulamaya geçirmeli. Kentleşmenin ve iklim krizinin kentlerde yarattığı etkilerin azaltılması ve bu etkilere uyum sağlanması amacıyla ekolojik, ekonomik ve toplumsal sürdürülebilirlik sağlanmalı. Yerel yönetimler bu doğrultuda gelişen Yeşil Belediye yaklaşımını benimsemeli ve Yeşil Belediye Karnesi’nde yer alan uygulama önerileri yol gösterici olarak ele almalı. Bu doğrultuda belediyeler; seragazı emisyon miktarlarının azaltımı, yenileneblilir enerji üretimi ve enerji verimliliğinin artırılması, su varlıklarının verimli kullanımı, hava kirliliğinin önlenmesi, alternatif ulaşım sistemleri, atık üretiminin azaltılması ve atık yönetimi, afet acil planlarının yapılması, biyoçeşitliliğin korunması ve çeşitliliğin artırılması gibi yeşil bakış açısı ile üretilen çözüm yollarını benimseyerek harekete geçmeli ve varsa halihazırdaki faaliyetlerini ivmelendirmeli…