Kitaplaşan Yaşamlar: İlhan Tekeli

Kalkınma Atölyesi; Şehir ve Bölge Plancısı, Sosyal Bilimci Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin kalkınmaya verdiği katkıyı yaşam öyküsü üzerinden kitaplaştırdı.

Kalkınma Atölyesi Kooperatifi’nin 2013 yılında başlayan ve Türkiye’nin sosyal kalkınmasına katkıda bulunan kişilere odaklanan Kalkınmaya Katkı Verenler serisinin beşinci kitabı, Prof. Dr. İlhan Tekeli’yi konu alıyor. Kitap, bir bilim insanının kalkınmaya verdiği katkıyı yaşam öyküsü üzerinden anlatıyor.

İlhan Tekeli’nin Gözünden Yaşamı Anlamlı Kılanlar

İlhan Tekeli kendi yaşam yolculuğunu şu sözlerle özetliyor: “Benim yaşamöykümün güzergahında yol aldıkça hem insanların özgürlüğüne hem de içinde yaşadığım toplumun başarılarına çok önem verdiğim ortaya çıkacaktır. Eğer mühendislik terimlerini kullanırsak insanların ne tam elastik ne de tam plastik olduğunu düşünüyorum. Bu duyguları/düşünceleri sistemleştirebilmek için birey ve toplumun yeni bir temsilini geliştirmek gerekmektedir. Bunun için ben bireyi atomistik olarak değil, ilişki içinde bir birey olarak temsil ediyorum. Bu bireyler bir araya gelince ilişki içinde bir toplumu olumsal olarak oluşturuyorlar. Bu birey yaşadığı, oluşumuna katıldığı toplum içinde gerçekleştirebildikleriyle bir saygınlık sağlayabiliyorsa bu onun yaşamını anlamlı kılıyor. Bireye ve topluma böyle bir çerçevede bakınca; yaşamak, yaşamın anlamlı olması ya da ne için yaşandığı sorusuna verdiğim yanıt ‘toplumda kendine yer açabilmektir’ oluyor. İnsanın toplumda kendine yer açabilmesi için öncelikle toplumdaki işlevini yerine getirmesi, yani üretmesi gerekiyor. Kendine toplumda yer açarken kendinin ya da sınırlarının belirli hale gelmesi gerekiyor, bu da ‘gerektiğinde direnmek’ anlamına geliyor. Günümüz dünyasında toplumculuk içe kapanık olamaz; insanın içinde yaşadığı komünitenin aktif bir üyesi olurken tüm dünyaya açık olması gerekiyor. Ben bu koşulu ‘dünya düşünce macerasının bir parçası olmak’ diye ifade ediyorum. Kamusal alanda yaşamın ancak bu koşullarda anlamlılık kazanacağını düşünüyorum.”

İlhan Tekeli Kimdir?

Şehir ve Bölge Plancısı, Sosyal Bilimci Prof. Dr. İlhan Tekeli, 1937’de İzmir’de doğdu. İlk ve orta eğitimini İzmir’de aldı. İzmir Atatürk Lisesi’nden mezun oldu. 1960 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü’nü bitirdi. 1964’te Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde, 1966’da Pennsylvania Üniversitesi’nde Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisansını, 1968’de ise İTÜ’de yine Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı’nda doktorasını tamamladı.

1970 yılından emekli olana kadar Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yaptı. Tarih Vakfı’nın kurucularından ve ilk başkanıdır. Aldığı ödüllerin yanı sıra birçok yerel yönetim (İstanbul, Ankara, İzmir, İzmit, Belediyeler Birliği gibi) ve farklı ölçekteki kurumlarda danışmanlıkları da bulunuyor. Başta Selim İlkin olmak üzere, Yiğit Gülöksüz, Erdoğan Soral, Tarık Okyay, Gencay Şaylan, Raşit Gökçeli ile ve yalnız olarak yazılmış 110’u aşkın kitabı bulunuyor. Bilimsel yazıları Tarih Vakfı Tarafından 26 cilt halinde yayınlandı. Şehir planlama, bölge planlama, sosyal sistemler, makro-coğrafya, yerel yönetimler, iktisadi politikalar, iktisat tarihi, şehir tarihi, belediye tarihi, eğitim planlaması, bilim felsefesi ve tarih yazıcılığı konularında 660’ı aşkın bilimsel yazı ve bildirisi bulunuyor.

Aldığı Ödüller

• 1989 yılında, Selim İlkin ile birlikte Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü,
• 1994 yılında, Mustafa Parlar Bilim Ödülü,
• 1999 yılında, Mustafa Parlar Eğitimde Üstün Başarı Ödülü,
• 2006 yılında, TÜBİTAK Hizmet Ödülü,
• 2009 yılında, TASAM Stratejik Vizyon Ödülü,
• 2014 yılında, TMMOB Mimarlar Odası Mimarlığa Katkı Ödülü,
• 2016 yılında, Sakıp Sabancı Sosyal Bilim Uluslararası Araştırma Ödülü,
• 2019 Türk Serbest Mimarlar Derneği’nin İzmirdeniz projesi dolayısıyla verdiği Jüri Özel Ödülü.