EkoIQ Editör
Depremin beklendiği kentlerden olan Hakkari’de uzun zamandır bir kaygı söz konusu. Kentin dünyaya açılan tek kanalı Van-Hakkâri Karayolu. Bu yolun çökme ve heyelan sonucu kapanması riskine karşın ikinci bir yol yapımı için çalışmalar başlatıldı ancak ikinci yolun yaratacağı ekolojik tahribatlara ilişkin Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’nün bir itirazı var.
YAZI: Şenol BALI
Hakkâri, deprem üretme potansiyeli olan ve deprem beklenen kentlerden biri. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 4 Mayıs 2021 tarihinde hazırladığı Hakkari’nin Depremselliği konulu rapora göre, Hakkâri kent merkezi ile birlikte Şemdinli ilçe merkezi ve Hakkari’ye bağlı 45 belde ya da köy doğrudan fay hattı üstünde bulunuyor.
6 Şubat’ta yaşanan Maraş merkezli depremin ardından kentte bir endişe hâkim olmuş durumda. Kentteki STK’lar, gerekli hazırlıkların yapılmasını talep ederek basın açıklamaları ve sosyal medya kampanyaları düzenliyor. Kamu kurumları da bu yönlü çalışmalarını hızlandırdı.
Herkesin üzerinde durduğu ana konu; kente giden tek yol olan Van-Hakkâri karayolunda sık sık heyelan, çökme ve kaymaların yaşanması. Zap Vadisi’nde uzanan bu yolun olası bir depremde tahrip olması, olası depremde yardımların nasıl yetiştirileceği veya arama kurtarma çalışmaların nasıl yürüyeceğine ilişkin duyulan kaygı oldukça yüksek bir seviyede. Öyle ki Şubat başında bir kaya parçasının düştüğü yol, saatlerce ulaşıma kapanmıştı.
Kentteki yapıların denetim yapılması, aşırı soğuklara karşı tedbir ve ilgili kurumlar arasındaki koordinasyonun yanı sıra dile getirilen en büyük talep geç kalınmış alternatif yolların yapımına başlanması. Hatta kentteki STK’lar olarak harekete geçerek toplantılar düzenledi ve kente neler yapılabileceği yönünde bir Acil Eylem Planı hazırladı. Söz konusu STK’lar kendileri ile herhangi bir ortaklaşmanın olmamasından da şikayetçi.
Hazırlık çalışmalarının yapıldığı ikinci yolun geçtiği bölgeler.
TMMOB Hakkâri İKK Sekreteri Gezer: Yapılacak Yeni Yol için Ekolojik Şerhler Var
EKOIQ’ya konuşan TMMOB Hakkâri İKK Sekreteri Evin Gezer, yapılan çalışmalarda kendileri ile bir ortaklaşmanın olmadığını söylüyor.
“Kentteki yapılar oldukça eski. Kentte şu an 4 bin imar affı dosyası var. Bunların titizlikle kontrol edilmesi gerekiyor. Yine birinci derece deprem bölgesindeki yapılar 4 kat olması gerekiyorken şu an merkezde 7 katlı binalar var. Evet çalışmalar var, Hakkâri Belediyesi, SGK binası gibi kurumlar ve birkaç okul boşaltıldı ama teknik açıdan bizlerle bir ortaklaşma söz konusu değil.”
Gezer, yapılacak yol ile bir ön etüt çalışmasının yapıldığını belirtiyor ancak Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’nün itirazlarda bulunduğunu söylüyor. İtirazın gerekçesi ise yolun ekolojiye vereceği olası zararlar. Şu sözlerle devam ediyor Gezer: “Yol için etüt çalışması oldu. Ancak Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü, ön etüt raporuna ilişkin yolun geçeceği yerlerde yaşanacak ekolojik tahribatlara dikkat çekti. Bu haliyle uygun olmadığı belirtildi. Yol Berçelan Bölgesi’nden geçiyor ve orada parçalanmaması gereken habitatlar var. Türünün son örneği bitkiler ve hayvanlar var orada. Bu geniş ekosistemin zarar göreceği tahmin edildi. Bunlara zarar vermemek için tünel talebi oldu. Yine ekolojik geçitler istemişler. Yine yapılacak yolun sağından ve solundan 250 metreden fazla imara açılmaması gerektiği belirtildi. Bu gibi sebeplerle projeye şerh koyup iade edilmiş yol projesi. Şu an revizyon çalışmaları olacak. Yolun geçeceği yerler için de henüz kesinleşen bir güzergâh yok. Karayolları Müdürlüğü de şu an çalışmanın durduğunu söylemiş. Ön etüt raporunun üzerinden üç-dört ay geçmiş ancak henüz bir gelişme yok.”
Hakkari’ye giden ve derin vadiler boyunca ilerleyen yolda sık sık kayma, göçme ve heyelan gerçekleşiyor.
Hakkâri’nin Depremselliği ve Acil Eylem Planı Açıklandı
Gezer’e göre yaşanan gecikme, halkın deprem kaygısını artırıyor. STK’lar olarak ellerinden geneli yaptıklarını kaydeden Gezer, kendilerine bir geri dönüşün yapılmadığını ekliyor. Gezer, okullarda ve bazı kamu kurumlarda güçlendirme ve tahliye çalışmaların yapıldığını söylüyor ancak şu cümleyle itirazını dil getiriyor: “Çalışmalarda bir çelişki var. Örneği Belediye binasını taşıdırlar ama taşındıkları binada dayanıklılığına ilkin bir çalışma yok. Bir yeri yaparken diğer yer eksik kalıyor.”
Seçim süreci nedeniyle deprem olasılığı kentteki güncelliğin kaybetmişse de 36 STK’nın bir araya gelerek kamoyuna açıkladığı “Hakkâri’nin Depremselliği ve Acil Eylem Planı” hala geçerliliğini koruyor. Geçtiğimiz aylarda deklare edilen bildiride şu ifadeler kullanıldı:
“1- Ülkemiz ve İlimiz için son derece önemli olan Türkiye Afet Müdahale Planının iz düşümü olan İl Risk Afet Planı’nda (İRAP) çözüm ortağı olan kurumların, plandaki sorumluluklarını geliştirip güçlendirme çalışmalarını hızlandırmaları,
2- KIZILAY’ın olası bir afet ve acil durum için çadır ve iaşe, insani yardım depolarını genişletme çalışmaları yürütmesi,
3- AFAD’ın Gönüllülük faaliyetlerini daha da yaygınlaştırarak, bir afet eğitim seferberliği başlatması, İl ve ilçe merkezlerimizde lojistik depolar oluşturması, müdahale planlarında yer alan çözüm ortaklarının plan kapsamındaki çalışmalarının denetlemesi, Gönüllülere malzeme ve ekipman desteğini sağlaması,
4- Sağlık Müdürlüğünün olası bir Afet ve Acil Durum sırasında İl ve ilçelerimizde birden fazla sahra Hastanesi kurabilecek imkân ve kapasiteye kavuşturulması,
5- Çevre Şehircilik ve İklimlendirme Müdürlüğü ve Belediyenin ilimizdeki yapı stokunda hızlı risk analiz çalışmaları başlatmasını, İl Risk Afet Planı (İRAP) kapsamında tespit edilen risklerin bertaraf edilmesine dönük çalışmaların önemle ele alınması,
6- Belediye bünyelerinde faaliyet yürüten itfaiye müdürlüklerinin personel, eğitim, malzeme ve ekipman yönüyle donatılması,
7- Toplanma ve Barınma alanlarının daha da çoğaltılarak, barınma alanlarının alt yapı çalışmalarının şimdiden başlatılması,
8- Enerji hizmetleri kapsamında Vedaş gibi kurumların olası bir Afet ve Acil Durum sırasında gerek barınma alanlarının ve gerekse de Arama ve Kurtarma çalışmalarında ihtiyaç duyulacak enerji ihtiyacını karşılayacak enerji kaynak kapasitesini genişletmesi,
9- İl genelinde, olası bir Afet ve Acil Durum sırasında müdahalenin hızlandırılması için yapıların kat planlarının çıkarılması ve müdahale ekipleri ile paylaşılması.”
Valilik de Depreme Dönük Hazırlıkları Açıkladı
Son günlerde kent valiliği de İl Risk Azaltma Planı Toplantısı düzenlendi. Toplantıdan sonra yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Vatandaşlar ve kamu kurum kuruluşları binaların depreme dayanıklı olup olmadığı noktasında eksiklerini tamamlaması gerekir. Herkes kendini sorgulayacak. Belediye olarak 2020 yılından imar revizyonu yaptık ve mikro bölgeleme planı yaptık. Yani dere yatağına ve riskli bir yere izin verilmiyor. Yani merak edenler ilgili kurumlarımıza geldikleri andan bu bilgileri almak durumu var. Hakkari Belediyesi olarak yapı stok çalışması yaptık. 1999 yılına kadar olan yapılar, 1999- 2010 sonrası yapılan yapılar ve 2010 – 2022 yılları arasında yapılan yapıları tek tek tespit edeceğiz.”
EKOIQ
