Dünya Sağlık Örgütü 75. Yıldönümünü Kutluyor

Dünya Sağlık Örgütü’nün kuruluş günü olan 7 Nisan, her yıl “Dünya Sağlık Günü” olarak kutlanıyor. 2023 yılı DSÖ’nün kuruluşunun 75. yılı. İkinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından hem sağlığın temel bir insan hakkı hem de barış ve güvenlik için temel bir koşul olduğunu vurgulamak amacıyla çalışmalarına başlayan DSÖ, bugüne dek küresel sağlık kazanımlarına önemli katkılar sağladı.

Yazı: S. Sena AKKOÇ

7 Nisan 1948’de dünyanın dört bir yanından pek çok ülke sağlık çalışmalarını destekleyerek sağlık ve refahı yüksek bir dünya inşa etmek amacıyla Dünya Sağlık Örgütü’nü (DSÖ) kurdu. DSÖ’nün kuruluş günü olan 7 Nisan, her yıl fiziksel, ruhsal ve duygusal sağlığa dikkat çekmek için “Dünya Sağlık Günü” olarak kutlanıyor.

“Zorluklar Küresel İşbirliği ile Aşılabilir”

DSÖ, bu yılki Dünya Sağlık Günü’nde, kuruluşundan bu yana gerçekleştirdiği çalışmalara yönelik bir zaman çizelgesi oluşturdu ve kamu sağlığını iyileştirmeye yönelik 75. yıl mesajlarını yayımladı.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, 75 yıldır gerçekleştirilen çalışmalarla ilgili olarak “Gurur duyacağımız çok şey olmakla birlikte herkes için ulaşılabilir, en yüksek sağlık standartlarının sağlanması vizyonumuza dair yapacak çok işimiz var. Hâlâ sağlık hizmetlerine erişimde büyük eşitsizlikler, sağlık acil durumlarına karşı savunmada eksiklikler, sağlığa zarar veren birçok ürün ve iklim krizinden kaynaklanan tehditlerle yüzleşmeye devam ediyoruz” dedi. Dr. Ghebreyesus, zorlukların yalnızca küresel işbirliği ile aşılabileceğine vurgu yaptı.

5 milyon Çocuk, 5 Yaşına Gelmeden Hayatını Kaybetti

Son yıllarda kaydedilen ilerlemelere karşın küresel nüfusun %30’u halen temel sağlık servislerine erişemiyor. Yaklaşık 2 milyon insan ise sağlık harcamalarını maddi olarak karşılayamayacak durumda. 2020 yılında 5 milyon çocuk, 5 yaşına gelmeden hayatını kaybetti.

DSÖ’ye göre zorlukların aşılması için öncelikle sağlık sektöründeki iş gücünü korumak, desteklemek ve genişletmek gerekiyor. 2030 yılına kadar özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde sağlık çalışanı eksikliklerinin giderilmesi şart.

DSÖ’nün 75. yılı için yayımladığı eylem noktaları şu şekilde:

• Kâr ve kirliliğin yönlendirdiği ekonomilerden adalet ve refahın yönlendirdiği ekonomilere geçiş,
• Başarının insanların refahı ve çevrelerinin sağlığı ile ölçülmesi,
• Sağlık kararlarına aktif ve bilgili katılım sağlanması,
• En çok ihtiyaç duyan kesimlere ulaşmak, herkesin sağlığını ve refahını iyileştirmek için eşitlik merkezli, cinsiyete duyarlı ve hak temelli bir programlama yapılması,
• Devlet dışındaki aktörlerin de evrensel sağlık güvencesine yönelik planlamalara ve uygulamalara katılımının sağlanması.

Sağlık, Temel Bir İnsan Hakkı

DSÖ’nün kuruluşu için planlamalar, dünya tarihinin en yıkıcı savaşının ardından, 1945 yılında başladı. Hedef, hem sağlığın temel bir insan hakkı hem de barış ve güvenlik için temel bir koşul olduğunu vurgulamaktı. 1947 yılında DSÖ, ilk küresel hastalık takip servisini kurdu, 1948 yılında ise resmi olarak çalışmalarına başladı. İlk yıllarında tüberküloz, malarya ve çiçek hastalığı gibi hastalıklarla mücadeleye odaklanırken aşıların geliştirilmesi ile birçok ülkede aşılama ve bilinçlendirme kampanyaları düzenledi. Daha sonra HIV ile mücadeleden anne ve çocuk sağlığına, bağışıklık programlarından uluslararası sağlık standartlarının belirlenmesine birçok alanda çalışmalarını sürdürdü.

2000 yılında arasında spesifik olarak sağlık hedeflerinin de bulunduğu Milenyum Kalkınma Hedefleri ve 2015 yılında Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kabul edildi. DSÖ, son yıllarda çocuk felcinin görülme oranını %99 oranında azaltılması, çocuklukta aşılamanın yaygınlaştırılması, anne ölümlerinin azaltılması, obezite ve beslenme sorunları ile mücadele ve daha birçok alanda küresel sağlık açısından yapılan çalışmalara önemli katkılar sağladı.