EkoIQ Editör
Plastik, ucuz maliyeti sayesinde hayatımızın her yerinde bulunan bir şey haline geldi. Fakat, bunun bir bedeli var. Bu malzemenin kullanımıyla ilgili yanlış tutumumuz ve iradesizliğimiz, onu günümüzün en büyük çevre problemlerinden biri haline getirdi. Geçtiğimiz her yıl milyonlarca ton plastik atık okyanuslara ve doğaya atılıyor, doğal yaşamı ve ekosistemleri tehdit ediyor. Şu ana kadar üretilmiş plastiğin %91’inin geri dönüştürülmemiş olması da bilinen bir gerçek. Bu yazı, plastik atıklarla ilgili bazı istatistiklere değinerek çok geç olmadan bu sorunun çözülmesinin aciliyetine odaklanıyor.
YAZI: Olivia LAI
ÇEVİRİ: Eren BALTAŞ
1. Dünya, Yılda 400 Milyon Ton Plastik Üretiyor
1907’de ilk kez bir plastik ürün piyasaya sunuldu, toplu üretime geçişin başlaması ise 1952’yi buldu. O zamandan beri yıllık plastik üretimi yaklaşık 200 kat arttı ve bugün dünya çapında insanlığın toplam kütlesinin üçte ikisi kadar plastik üretiyoruz. Pervasız plastik kullanımımız dünyayı yılda yaklaşık 400 milyon ton plastik atık ürettiğimiz bir noktaya kadar getirdi; ve bu miktarın %60’ı doğal ortamlarımıza salınıyor.
2. ABD En Büyük Plastik Üreticisi Konumunda: Yılda 42 Milyon Ton Olarak Üretiyor
Dünyanın plastik atık salgınına en büyük katkıyı yapan ülke ise, kendi 2021 kongre raporlarına göre, ABD’den başkası değil. Halihazırda seragazı üretimine en büyük katkı yapanların arasında bulunan ülke, yılda yaklaşık 42 milyon ton plastik atık üretimine sebep oluyor. Bu, kişi başı yaklaşık 137 kilogram plastik demek! Kıyaslamak gerekirse, ABD, Çin’in yaklaşık iki katı kadar, ve AB’deki ülkelerin hepsinin toplamından daha fazla plastik atık üretiyor. ABD’de her yıl tahmini 1.13 ila 2.24 milyon arasında plastik, okyanuslara ve çevreye karışıyor.
3. Her Yıl 8 Milyon Tondan Fazla Plastik Okyanuslarımıza Giriyor
Plastik atıklar kara çöplüklerine gömüldüğünde veya sorumsuzca imha edildiğinde, büyük çoğunluğu çevreye karışıyor ve yılda en az 8 milyon ton plastik çevreye ve okyanuslara karışıyor. Bilim insanları okyanus tabanının yaklaşık %40’ında plastik bulunduğunu ve bizim bu konudaki tutumumuzun değişmemesi halinde 2030’a kadar okyanuslarda balıktan çok plastik olabileceğini dile getiriyorlar.
4. Okyanuslardaki Plastik Kirlenmesinin 2040’a Kadar Yılda 29 Milyon Tonu Bulması Bekleniyor
Yukarıda bahsettiğimiz gibi, yılda yaklaşık 8 milyon ton plastik atık dünyanın okyanuslarına karışarak, su altı yaşamında ve ekosistemlerde ciddi zarara sebep oluyor. Hayvanlar mikro plastikleri sindirmeye çalışarak, atıklara sıkışarak veya plastik kaynaklı mikroorganizmaların yayılmasıyla ölüyor. 2020 yılındaki bir rapora göre müdahale edilmemesi durumunda, 20 yıl geçmeden okyanuslara atılan yıllık plastik atık miktarı 29 milyon metrik tonu bulabilir. Fakat bilim insanları, aynı raporda bu kirlenmenin %80’ini çözecek bir öneride de bulunuyorlar: Yeni plastik üretimini azaltmak, geri dönüşüm sistemlerini güçlendirmek ve geri dönüştürülmüş plastik kullanımına yatırım yapmak.
5. Yılda 100 bin Hayvan Plastik Atıklar Yüzünden Ölüyor
Plastik şişeler, kutular, maskeler gibi pek çok atığa ek olarak, tahminlere göre yılda 500 bin ila 1 milyon ton arası balıkçı ekipmanı, balıkçılar tarafından kaybedilerek, bırakılarak veya yanlış bir imha yöntemi olarak okyanusa atılıyor. Bu ekipmanlar genelde teknelerden atılma yoluyla veya sahillerden dalgalarla sürüklenerek okyanusa karışıyor. Bunun bir sonucu olarak yılda en az 100 bin deniz canlısı atılan ekipmanlara takılıyor ve açlıktan veya boğulmaktan ölüyor.
6. İnsanlar Her Hafta 5 Gram Plastik Sindiriyor
Pek çok deniz canlısı, plastik atığın parçalanarak gözle görülemez boyutlara ulaşması ile oluşan mikroplastikleri sindiriyor. Bu plastik parçacıkları, gıda zincirinin üst aşamalarına doğru aktarılarak insanların da zehirlenmesine yol açıyor. 2019’da Reuters’ın yayımladığı grafiklere göre insanlar haftada yaklaşık 5 gram plastik tüketiyor- yani bir şişe kapağı veya yarım kase pirinç ağırlığında, çay kaşığı boyutlarında bir miktar plastik. Bunu bir seneye vurunca, tükettiğimiz plastik miktarı bir yemek tabağını dolduruyor. 10 yılda 2.2 kg ve hayatımız boyunca yaklaşık 20 kg plastik tüketiyoruz.
7. 2030 Yılına Kadar Plastiğin ABD’de Kömürden Daha Fazla Seragazı Üretimine Sebep Olacağı Düşünülüyor
Plastik atık kirliliği, ne yazık ki yalnızca çevreye bırakılan atıklardan ibaret değil. Bu kriz, hava kirliliği ve küresel ısınmaya da büyük katkıda bulunuyor. ABD’de plastik üretimi yılda yaklaşık 232 milyon metrik ton seragazı üretimine yol açıyor. Bu miktar, 116.5 gigawattlık kömür gücüne denk. Fakat 2021 yılındaki bir rapora göre, 2030’a kadar plastik kaynaklı seragazı üretimi, kömür yataklarının ürettiği miktarı geçebilir. Dahası, plastik gıda paketleri ve içecek kutularının üretimi için, gazların endüstriyel yöntemlerle zeminden çıkartılması, taşınması ve işlenmesi gerekiyor. Tüm bu işlemler, milyonlarca ton seragazı üretimine, özellikle de karbondioksitten yaklaşık 25 kat daha zehirli olan metan gazı salımına sebep oluyor.
8. Yalnızca COVID-19 Virüsü, Okyanuslara 25 bin 900 ton Plastik Atılmasına Yol Açtı
COVID-19’un yayılma sürecinde, salgını hafifletmek için kullanılan tek kullanımlık plastik maskeler, plastik dezenfektan şişeleri ve eldivenler, günlük ihtiyaçlarımız haline geldi. Karantina ve güvenlik önlemleri de paket gıdaların kullanımını yaygınlaştırdı. Fakat bu artan plastik tüketimi, pandeminin başından itibaren 193 ülkede yaklaşık 8.4 milyon ton plastik atığa yok açtı. Bunun 25,900 tonu (yani 2000 çift katlı otobüsten daha ağır bir miktarı), araştırmalara göre okyanuslara gitti.
Yazının aslına buradan ulaşabilirsiniz.
EKOIQ
