EKOIQ
Bilim insanları iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine bağlı olarak 21. yüzyılın sonuna dek penguen kolonilerinin %90’ının yok olacağını öngörürken bu sevimli türün karşı karşıya kaldığı yok oluş tehdidine dikkat çekmek amacıyla her yıl 25 Nisan “Dünya Penguen Günü” olarak kabul ediliyor.
İnsan faaliyetleri kaynaklı iklim değişikliği birçok canlı türünü tehdit ediyor. Güney Yarımküre’yi habitat olarak benimsemiş penguenler de tehdit altındaki türlerin başında geliyor. Dünya üzerindeki 18 penguen türünün 10’u yok oluş tehlikesi ile yüz yüze. Bu sevimli kuşların karşı karşıya kaldığı tehditler hakkında kamuoyunu bilinçlendirmek ve farkındalık yaratmak amacıyla her yıl 25 Nisan günü “Dünya Penguen Günü” olarak kabul ediliyor. Tarih olarak 25 Nisan’ın seçilmesinin arka planında bilim insanlarının tarihi bir keşfi var: Antarktika anakarası yakınlarında Ross Denizi’nde bulunan Ross Adası Gözlemevi’nde görevli bilim insanları, 1972 yılında bölgeye has Adelie penguenlerinin mevsimsel göçlerine her yıl 25 Nisan’da başladığını keşfetmişler.
En Büyük Risk İmparator Penguenlerde
Yeryüzünde birbirinden çok farklı tür ve boyda penguen yaşıyor. 30 santimetre boyundaki Cüce penguenden, 1 metre 30 santimlik, 40 kilogram ağırlığındaki İmparator penguene kadar. Antarktika’nın uçsuz bucaksız buzullarında olduğu gibi Güney Afrika’nın güneşli sahilleri ve Patagonya’nın yalçın kayalıklı kıyılarında dahi yaşayan türleri mevcut. Ancak bilim insanları yüzyıl sonuna kadar İmparator penguen kolonilerinin %90’ından fazlasının yok olacağını tahmin ediyor. Jeofizik uzmanlarına göre, küresel ısınma sanayi öncesi dönemlere oranla 1,5 derece ile sınırlandırılamazsa yüzyılın sonunda yağışlar %240 artacak. Artan yağışlar yoğun yüzey erimesinin yanı sıra buz erozyonuna sebep olacak ve koşullar, penguenler için yok oluş anlamına gelecek.
Birçok sivil toplum kuruluşu (STK) ve resmi kurum genel olarak Antarktika buzulları, özelde de penguenler üzerine araştırmalarına devam ediyor. Örneğin Uluslararası Doğa Koruma Birliği, (IUCN) Ross Denizi’nde görülen Adelie penguenleri ile Kral penguenler dışında hiçbir türde sayıca artış görülmediğini hatta aksine sayılarının gün geçtikçe azaldığını vurguluyor.
Türkiye de dahil olmak üzere 100’den fazla ülkede faaliyet gösteren Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) da iklim değişikliğine bağlı ısınma nedeniyle en çok tehdit altında olan türün Antarktika kıtasında yaşayan “İmparator penguen” kolonileri olduğuna dikkat çekiyor. Doğal alanlarındaki buz kütlelerinin küçülmesi, erimesi ve ısınan suların av süreçlerine olumsuz etkisi İmparator penguenleri tehdit ederken bunun en önemli kanıtlarından birini 2023 yılında yaşadık. 2023’te Antarktika’da 10 bin civarı penguen yavrusunun, altlarındaki buzun erimesi nedeniyle hayatını kaybettiği ortaya çıktı. Buz tabakası, yavru penguenlerin okyanusta yüzebilmek için gerekli su geçirmez tüyleri oluşmadan önce kırıldı ve denize karıştı. Bu felaket nedeniyle binlerce penguen ya boğuldu ya da dondu.
Tehdide Açık Türler Listesinde
İngiliz Antarktika Araştırmaları Kurumu da İmparator penguenlerin en fazla çiftleştiği yerlerden biri olan Halley Koyu’nda 2016-2017 yıllarında hiç üreme olmadığını ve 2018 yılında normalden çok düşük bir oranda yavru penguen dünyaya geldiğini duyurmuştu. Antarktika’nın yerlileri İmparator penguenler, Uluslararası Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) Kırmızı Listesi’nde “tehdide açık türler” arasında yer alırken, 2016 yılı, penguenlerin korunması için 24 ülkenin temsilcileri ile Avrupa Birliği (AB) arasında atılan uluslararası bir anlaşmaya sahne oldu. Anlaşma ile Güney Kutbu’nu çevreleyen sulardan Ross Denizi, dünyanın en geniş su altı doğal yaşam koruma alanı ilan edildi. Antarktika sularının 1 milyon 570 bin kilometrekaresi içinde de, ticari balıkçılık 35 yıl süreyle yasaklandı.
