EKOIQ
Dünyanın bize sunduğu bir yıllık doğal kaynakları tükettiğimiz tarih olarak bilinen Küresel Limit Aşım Günü, bu yıl 1 Ağustos olarak belirlendi. Bugünden itibaren gelecekten ödünç almaya başlayacağız. WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) bu yıl Paris 2024 Yaz Olimpiyat Oyunlarına denk gelen Limit Aşım Günü’nü “Doğal kaynak tüketimi bir spor olsa insanlık olimpiyat rekoru kırardı” sözleriyle değerlendirdi.
Gezegenimizin insanlığa sunduğu bir yıllık doğal kaynakları tükettiğimiz gün olarak bilinen Küresel Limit Aşım Günü, 2024 için 1 Ağustos olarak belirlendi. Dünya üzerindeki yenilenebilir kaynaklar ile insanların bu kaynaklara yönelik talebini karşılaştıran Küresel Ayakizi Ağı’nın (Global Footprint Network) verileri, dünyamızın sunduğu bir yıllık doğal kaynakları, ilk yedi ayda tükettiğimizi gösterdi. Bu tarih, geçen yılki Limit Aşım Günü’nün bir gün öncesi. Bir başka deyişle insanlık olarak bugünden itibaren, dünyanın yıl içinde yeniden üretebileceği biyokapasiteden fazlasını tüketmeye başlayacağız. Yani geleceğimize borçlanacağız.
“Sanki 1,75 Dünyamız Varmış Gibi Tüketiyoruz”
WWF-Türkiye Genel Müdürü Ömür Kula, “Sürekli daha fazla tüketmeye dayalı düzenin gezegenimize zararı ortada. Tek bir dünyamız olmasına rağmen sanki 1,75 dünyamız varmış gibi tüketiyoruz. Doğal kaynak tüketimi bir spor olsa, insanlık, gezegenin aleyhine olimpiyat rekorları kırardı” dedi.
Gidişatı tamamen tersine çevirmemiz gerektiğini vurgulayan Kula, “Büyüme yarışını bırakıp, kaynak tüketimini tersine çevirme yarışına girmeliyiz. Ülkelerin ekonomik kalkınmayla, büyümeyle övünmeleri, doğal kaynakları tüketmekle övünmeleriyle neredeyse aynı şey. Artık büyümek zorunda değiliz. Durabilmeli ve kaynakların restorasyonuna odaklanmalıyız” şeklinde konuştu.
Gezegende büyüyecek yer kalmadığının altını çizen Kula, şunları söyledi: “Limitimizi çoktan aştık. Bu kazanma hırsını sporculara bırakalım; gezegeni iyileştirmek, yaşamı sürdürmek ve doğal kaynakları restore etmek için hırslanalım.”
İnsanlığın Ekolojik Ayakizi Her Yıl Artıyor
İnsanlığın ekolojik ayakizi her yıl artarak dünyanın biyokapasitesi ile arasındaki makası biraz daha açıyor. Bunun sonucunda Limit Aşım Günü gitgide daha erken tarihlere denk geliyor. 1971’de 25 Aralık olarak hesaplanan Limit Aşım Günü, o tarihten bu yana sadece 2020’de, pandemi kısıtlamalarının etkisiyle üç hafta ileri kaydı. Bunun dışında her geçen yıl, yıl ortasına doğru kayarak Temmuz sonu-Ağustos başı tarihlere kadar geriledi. Oysa Limit Aşım Günü’nü, otomobil kullanımını yarı yarıya azaltarak 13, fosil yakıt tüketimini terk ederek 93, binalarda enerji verimliliği sağlayarak 21, gıda israfını yarı yarıya azaltarak 13 gün ileri kaydırabiliriz.
50 yılı aşkın süredir dünyanın doğal kaynakları, insanlığın tüketim hızına yetişemiyor. Bu durum küresel düzeyde biyolojik çeşitliliğin azalmasına, atmosferde seragazının artmasına, gıda ve enerji krizlerinin derinleşmesine neden oluyor. Sıcak hava dalgaları, kuraklık gibi aşırı hava olaylarından kaynaklı büyük orman yangınları, seller gibi tüm canlıların hayatını tehlikeye atan afetlerin görülme sıklığı artıyor. Oysa bilinçli tüketim alışkanlıkları geliştirerek, doğal kaynakları daha verimli kullanarak, atık ve kirliliği azaltarak doğal kaynakların aşırı tüketim eğilimlerini tersine çevirebilir; limit aşımını yavaşlatabiliriz.
Limit Aşım Günü’nü İleri Kaydırmak için Neler Yapılabilir?
- Ulaşım
Küresel Ayakizi Ağı’na göre alınabilecek en etkili önlemlerden biri otomobil kullanımını azaltmak. Otomobil kullanımı kaynaklı karbon ayakizi %50 azaltılıp, mesafenin 3’te 1’i toplu taşıma, kalanı da yürüyerek veya bisikletle katedilirse Dünya Limit Aşım Günü 13 gün ötelenebilir
- Gıda
Beslenme ihtiyacımızı karşılamaya devem edebilmek için toprak verimliliğini, yeraltı suyu seviyelerini, su döngülerini ve çeşitliliği koruyan tarım yöntemlerine yönelmemiz gerekiyor. Onarıcı tarım ve sürdürülebilir ve küçük ölçekli balıkçılık ile gıdamızın geleceğini korumamız mümkün. Bugün yaklaşık 3 milyar insan, özellikle düşük gelirli ülkelerde, birincil protein kaynağı olarak deniz ürünleri tüketiyor. Sürdürülebilir balıkçılık yöntemleri ile denizlerin sağlığını ve bereketini gelecek nesiller için korumamız gerekiyor. Sağlıklı bir deniz ekosistemi aynı zamanda karbon emisyonlarının kontrol altına alınarak asitlenmenin yavaşlatılmasını da sağlıyor. Okyanuslar, karbon emisyonlarımızın %30’unu hapsediyor.
Dünya genelinde gıda israfını yarı yarıya azaltsak, Limit Aşım Günü 13 gün ileri taşınıyor
- Dekarbonizasyonu finanse etmek
Yatırımlar ekonomiyi şekillendiriyor. Kişisel banka mevduatlarımız dahil olmak üzere yatırımlar elektrik sistemini dünya çapında %50 oranında karbonsuzlaştıracak şekilde kullanılsa Limit Aşım Günü 22 gün ötelenebilir.
- Enerji
Karbon ayakizi insanlığın ekolojik ayak izinin %60’ını oluşturuyor. Fosil yakıtları aşamalı olarak azaltarak terk etmek, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek hem gezegen için hem de stratejik ve mali açıdan en iyi rota. Öyle ki insanlığın Ekolojik Ayakizi’nin %50 oranında azaltılması, Dünya Limit Aşım Günü’nü 93 gün yani minimum üç aydan fazla öteleyebilir.
Binalar için tasarlanmış ve mevcut kullanıma hazır enerji verimliliği teknolojileri, endüstriyel süreçler ve elektrik üretimi, üretkenlik ve konforda herhangi bir kayıp olmadan Limit Aşım Günü’nü en az 21 gün ileriye taşıyabilir. Elektriğin %75’inin düşük karbonlu kaynaklardan üretilmesi (mevcut oran %39) Limit Aşım Günü’nü 26 gün ileriye kaydıracaktır.
- Ormanları geri kazanma
Kaybettiğimiz ormanları geri kazanarak da bu gidişatı yavaşlatabiliriz. Tüm dünyada 350 milyon hektar orman alanı geri kazanılırsa bu tarih 8 gün ertelenebilir. Bu da geri kazanılacak her 45 milyon hektar orman alanı ile Limit Aşım tarihinin 1 gün ötelenebileceği anlamına geliyor.
- Şehirler
2050 yılına kadar tüm insanların %70 ila %80’inin kentsel alanlarda yaşaması bekleniyor. Akılcı şehir planlaması ve kentsel gelişim stratejileri ile geniş ölçekte uygulanacak tasarrufun ve verimliliğin önceliklendirildiği dayanıklı şehirler ile Limit Aşım Günü 6 gün ileriye atılabilir.
