Antalya, İstanbul ve Kadıköy “İklim Öncüsü” Olma Yolunda

WWF’in (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) Tek Dünya Kentleri Yarışması’nın Türkiye finalistleri Antalya, İstanbul ve Kadıköy oldu. Ülkemizin üç finalist belediyesinden biri, kent ve iklim uzmanlarından oluşan uluslararası bir jüri tarafından yılın ulusal kazananı olarak iklim öncüsü seçilecek.

Dünya nüfusunun %55’ini Türkiye nüfusunun ise %77’sini barındıran kentler, dünyadaki seragazı emisyonlarının yaklaşık %70’inden sorumlu. 2050 yılına kadar dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisinin kentlerde yaşayacağı öngörülüyor. Kentler iklim kriziyle mücadelede ve biyolojik çeşitliliğin korunmasında kilit bir role sahip. Bilim temelli ve doğayla uyumlu politika ve eylemler için önemli çözüm potansiyelleri barındırıyor.

Küresel İklim Öncüleri

WWF’in Tek Dünya Kentleri Yarışması, yerel yönetimleri iklim açısından güvenli bir geleceğe giden yola davet eden küresel bir girişim. İki yılda bir düzenlenen yarışmanın 2023 – 2024 döneminde 13’ü Türkiye’den olmak üzere 50 ülkeden, 350’den fazla yerel yönetim, küresel iklim öncüsü olmak üzere yarışıyor.  Türkiye’nin iklim öncüsü olmak üzere finale kalan Antalya, İstanbul ve Kadıköy arasından seçilen yerel yönetim ülke şampiyonluğunun ardından uluslararası şampiyonluk için yarışacak.

Antalya, İstanbul ve Kadıköy’den iddialı emisyon azaltımı hedefleri

Tek Dünya Kentleri Yarışması’nın finalistleri iklim krizi ile mücadele konusunda net ve yüksek hedeflere, geniş eylem paketlerine sahip. Ancak bu hedefler finalistlerin mevcut ve olası sorunların tamamının üstesinden gelecekleri anlamına gelmiyor. İklim kriziyle mücadelede tüm toplumsal aktörlerin katkı vermesi gerekiyor.

Tek Dünya Kentleri Yarışması finalistleri, hedefleri ve bu hedefler doğrultusunda ortaya koyacakları eylemler ile öncü, belirleyici ve diğer belediyelere ilham olacak. Türkiye’nin ulusal finalistleri Antalya, İstanbul ve Kadıköy’ün de 2030 yılına yönelik iddialı emisyon azaltımı hedefleri var. Bu kapsamda binalarda enerji kullanımının azaltılması, ulaşımın karbonsuzlaştırılması, atık yönetimi ve su yönetimi gibi temel alanlarda bir dizi eylem planları bulunuyor.

Kentler Birçok Alanda Emisyon Azaltımı Sağlayabilir

2053 yılında net sıfır emisyonlu ülke olmayı hedefleyen Türkiye’nin seragazı emisyonlarını azaltmaya başlaması gerekiyor. WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) İklim ve Enerji Programı Müdürü Tanyeli Sabuncu kentlerin, özellikle kentsel dönüşüm sürecinde enerji tüketimi düşük ve güneş enerjisinden faydalanan binaları teşvik ederek, etkin işleyen toplu taşıma sistemleri ve akıllı planlamayla birçok alanda emisyon azaltımı sağlayabileceğine;   yeşil koridorlar, yeşil çatılar, yağmur bahçeleri gibi çözümlerle kent içerisindeki doğal alanları artırarak iklim risklerine karşı direnç geliştirebileceğine dikkat çekti.

Birleşmiş Milletler’in iklim hedeflerine ulaşılabilmesi için küresel emisyon eğrisinin hızla aşağıya doğru dönmesi ve yakın vadede iklim değişikliğinin yavaşlatılması şart. WWF-Türkiye’ye göre kentler ve belediyeler, emisyon azaltımına yönelik yerel tedbirler ve doğa temelli çözümlerle bu alanda kritik bir role sahip.

Antalya Somut Adımlarını ve Yol Haritasını Belirledi

2013’ten bu yana Avrupa Belediye Başkanları Sözleşmesi’ne (Covenant of Mayors) üye olan Antalya Büyükşehir Belediyesi, Başkanlar Sözleşmesi’ndeki beyanını güncelleyerek Antalya’nın 2030 yılı %40 emisyon azaltımı, 2050 yılında karbon nötr hedefini taahhüt etti. Bu kapsamda; 2021 yılında Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı’nı (SEEP), 2022 yılında da Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı’nı (SECAP) hazırladı.

Peyzaj, tarım, ulaşım, enerji yönetimi, atık yönetimi, çevre sağlığı, su yönetimi, deniz kirliliği ve kontrolü, çevre eğitim ve bilinçlendirme gibi birçok alanda örnek uygulamaları kent genelinde yürütmeye ve yaygınlaştırmaya devam eden Antalya, hazırlanan eylem planları ile kentin iklim krizine dirençli bir kent olması için atılacak somut adımlarını ve yol haritasını belirledi.

İklim Dostu Kuruluş Belgesi’ni alan ilk belediye oldu; 2022 yılında hizmet binasını karbon nötr konumuna getirerek, Türk Standartları Enstitüsü’nden (TSE) “İklim Dostu Kuruluş” belgesi almaya hak kazanan ilk belediye oldu. 2023 yılında da Su ve Atıksu İdaresi olan ASAT da nötr karbon hedefini gerçekleştirerek İklim Dostu Kuruluş Belgesini almaya hak kazandı.

Karbon Nötr Antalya hedefinde ilerleyen Belediye bu yolda gösterdiği performans ile dünyanın önde gelen şehir iklimi raporlama platformu CDP puanlamasında 2022 yılına göre puan artışı en yüksek şehir oldu. Çevre ve iklim değişikliği konularında yaptığı başarılı çalışmalardan dolayı ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlardan 20 çevre hizmet ödülü aldı.

Adil, Yeşil ve Yaratıcı Şehir Vizyonu

Yaklaşık 20 milyona dayanan nüfusuyla bir mega kent olan İstanbul “Adil, Yeşil, Yaratıcı Şehir ve Mutlu İstanbullu ” vizyonu ile çalışmalarına devam ediyor. İstanbul, Türkiye’den C40 Kentleri İklim Liderleri Ağına üye tek şehir olarak  “Deadline 2020” taahhüdünü imzaladı ve 2050’de karbon nötr ve dirençli şehir olma hedefini beyan ederek İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı’nı hazırladı.

Şehrin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine uyum sağlama kapasitesini artırma, yeşil ekonomi konusunda ivme kazandırma vizyonunu içeren bu plan, uzun vadede 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmayı hedefliyor.

Eylemlerin hayata geçirilmesine yönelik çalışmaları şeffaf, katılımcı ve kapsayıcılık ilkesinde yürütmek adına “İklim İzleme Raporu” kamuoyuyla her yıl paylaşılıyor.

İstanbul seragazı emisyon envanterinde en büyük paya sahip olan sabit enerji sektörü göz önünde bulundurularak İstanbul Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı hazırlandı ve 2024 yılının Mart ayında kamuoyu ile paylaşıldı. Söz konusu planda yenilenebilir enerjiye geçiş ve enerji verimliliği konularına odaklanıldı.

2021 yılında Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Yeşil Şehirler Ağı’na üye olan İstanbul, Yeşil Şehir Eylem Planı’nın hazırlanması çalışmalarını sürdürüyor. Yeşil Şehir Eylem Planı, çevresel kaliteyi ve şehrin dayanıklılığını artırmak için su, enerji, atık altyapısı, ulaşım sistemi, binalar ve yeşil alanlarda iyileştirme ve geliştirmeye yönelik projeler ile sosyal politika eylemlerini içeriyor.

Kadıköy’den İklim Değişikliğine Uyum Çalışmaları

2012 yılından bu yana Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi (Global Covenant of Mayors for Climate and Energy – GCoM) üyesi olan Kadıköy Belediyesi’nin, bu taahhüdü doğrultusunda hazırladığı ve Paris İklim Anlaşması ile gündeme gelen yeni hedeflere uyumlu olacak şekilde güncellediği Sürdürülebilir Enerji ve İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planı bulunuyor. Buna göre belediye, 2030 yılına kadar ilçe seragazı salımlarını %40 oranında azaltmayı hedefliyor.

Yanı sıra 2018 yılında hazırlanan Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı karbonun depolanması ve tutulması, enerji talebinin azaltılması, lokal gıda üretimine olanak sağlanması gibi uygulamaları içeriyor. Belediye, GCoM kapsamında iklim değişikliği ile mücadelede yürüttüğü seragazı azaltım çalışmaları ile uluslararası başarı rozetine layık görüldü.

Azaltım faaliyetlerine eşgüdümlü ve bütüncül bir bakış açısıyla hazırlanan Kadıköy Belediyesi İklim Adaptasyon Eylem Planı’nında ise hissedilen iklim değişikliği etkilerinin hafifletilmesi ve kentsel yaşam kalitesinin yükseltilmesi hedeflenmekte. İklime değişikliğine uyum yaklaşımı ile yüksek ve ani değişen sıcaklıkların yönetimi, su kaynaklarının yönetimi, sel ve taşkınların azaltılması gibi eylemlerin üzerinde duruluyor.