EkoIQ Editör
Gıda fiyatlarının birçok faktörden etkilendiğini belirten uzmanlar, bu faktörlerin yanı sıra aşırı hava olaylarının da fiyatlar üzerinde belirgin bir etkisi olduğuna dikkat çekti.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri izleyen FAO Gıda Fiyat Endeksi, Mayıs’ta bir önceki aya göre %2,6 düşerek 124,3 puan oldu. Bu düşüşle endeks, Nisan 2021’den bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Rekor seviyenin görüldüğü Mart 2022’ye göre endeksin %22 gerilemesinde bitkisel yağlar, süt ürünleri ve tahıl fiyatlarındaki düşüş etkili olurken şeker ve et fiyatları yüksek seyrini sürdürdü. Dünya Bankası ise küresel gıda fiyatlarının bu yıl 2022’deki rekor seviyesine göre 7,9 gerileyeceğini öngörüyor. Bu düşüşe rağmen fiyatların bu yıl, 2021’deki seviyesinin yaklaşık %9, salgın öncesi 2019’daki seviyesinin ise 39,2 üzerinde kalacağı hesaplanıyor.
“El Nino’nun Üretim Tarafını Etkileyeceğine Yönelik Endişeler Var”
AA’nın haberine göre, FAO Ekonomisti Monika Tothova, FAO gıda fiyat endeksinin Mart 2022’de rekor seviyeye ulaşmasında savaş nedeniyle küresel gıda piyasalarına ve büyük oyuncular olan Rusya ve Ukrayna’nın ihracatına ilişkin belirsizliklerin etkili olduğunu söyledi. Fiyat endeksinin Mart 2022’de zirve yapmasının ardından düşüş eğilimine geçtiğini anlatan Tothova “Tabii ki savaş olmasaydı gıda fiyatları bu kadar artış göstermezdi. Fiyatlar Mayıs itibarıyla Mart 2022’deki rekor seviyesine göre %20 gerilemiş durumda. Şeker fiyatları bir süredir artış gösteriyor. Şeker fiyatlarındaki artışta El Nino’nun üretim tarafını etkileyeceğine yönelik endişelerle fiyatlarda artış söz konusu” dedi.
“Gıda Fiyatları Birçok Faktörden Etkileniyor”
Tothova, diğer yandan Avrupa’da İspanya ve Kuzey Afrika gibi bölgelerdeki yoğun kuraklığın yanı sıra Karadeniz Tahıl Girişimi’ndeki gelişmelerin de küresel gıda fiyatlarını etkilediğini ifade ederek şöyle devam etti: “Tüm bu gelişmelere baktığımızda aslında gıda fiyatlarını halihazırda aynı anda birçok faktör etkiliyor. Bu faktörlerin yanı sıra aşırı hava olaylarının fiyatlar üzerinde belirgin bir etkisi var. Artık daha fazla aşırı hava olayı yaşanıyor ve bu olayların büyüklüğü ve etkisi öncekilerden çok daha fazla. Aşırı hava olayları gıdada arzı etkilediği kadar bu ürünlerin ticaret yollarını ve ulaşım yöntemlerini de değiştirebiliyor. Aşırı hava olayları giderek daha sık ve büyük olacak. Bu da gıda ürünlerinin üretimi kadar fiyatları üzerinde de baskı oluşturacak.”
“Gıda Ürünlerinin Üretim Yerleri Değişiyor”
İklim değişikliği nedeniyle gıda ürünlerinin üretim yerlerinin de değişmeye başladığını belirten Tothova, “Dünya ısındıkça, bir anda daha önce üretemediğin bir ürünü dünyanın bir bölgesinde üretmeye başlayabiliyorsun. Sibirya şu anda eriyor ve orada muz üretimi yapılabilir hale geldi ki daha önce burada muz yetiştirilemiyordu. Ya da Avrupa’nın bazı bölgelerinde biber üretilmezken, şu anda üretilebilen birçok bölge var. Yani ürünlerin coğrafyası değişiyor” dedi. Tothova, Avrupa’daki gıda fiyatlarının yüksek seyretmesine ilişkin ise kuraklık nedeniyle Avrupalı ülkelerin ithalat destinasyonlarını değiştirmek durumunda kaldığını dile getirdi. Bu nedenle bazı ürünlerin ithalatının eklenen ulaşım maliyetleriyle daha pahalı hale gelmeye başladığını anlatan Tothova, “Öyle görünüyor ki fiyatlar önceki döneme göre artmaya da devam edecek” dedi.
“Uzun Vadede İklim Değişikliği Fiyat Artışında Ana Faktör”
Son dönemdeki gevşemeye rağmen gıda fiyatlarının hâlâ son beş yıllık ortalamanın %10 üzerinde seyrettiğini söyleyen Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Kıdemli Ekonomisti Mauro Pisu, gıda fiyatları açısından uzun vadede iklim değişikliğinin ana faktör haline geldiğini belirtti.
“İklim değişikliğiyle yeterli mücadele edilmemesi durumunda, gıda üretimi ve fiyatları yavaş ama sürekli şekilde artış gösterebilir” uyarısında bulunan Pisu, Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) gelecek beş yılda rekor sıcaklıkların yaşanabileceği öngörüsüne dikkat çekti.
“Gelişmekte Olan Ülkelerde Daha Yıkıcı Etki Yapabilir”
Dünyanın farklı bölgelerinde daha sık hale gelen aşırı hava olayları sonucunda gıda üretiminde aksamalar yaşanabileceğini ifade eden Pisu, şunları söyledi: “Aşırı sıcak hava dalgalarının sıklığı artıyor ve her yeni sıcak hava dalgasının gıda fiyatları üzerinden direkt ve ani etkisi olacak. İklim değişikliği nedeniyle aşırı sıcak hava dalgaları sıklaştıkça gıdada fiyat artışları daha yaygın hale gelecektir. Geçen yıl dünyanın bazı bölgelerinde bu yaşandı. Uzun vadede aşırı sıcak hava dalgalarının sıklığının artması, gıda fiyatlarında oynaklığı ve artışların sıklığını hızlandırabilir.”
Gıda fiyatlarındaki artışların özellikle gelişmekte olan ülkelerde daha yıkıcı etki yapabileceğini vurgulayan Pisu, “Sıcak hava dalgaları nedeniyle gıda üretiminin etkilenmesi, arz tarafını ilgilendiren bir sorun. Bu arz sorunlarıyla mücadele etmek, orta ve uzun vadede iklim değişikliğinin etkilerini azaltıcı politikaların, kısa vadede ise adaptasyon politikalarının uygulanmasını gerektiriyor” dedi.
EKOIQ
