Bitkilerin Sağlığı Yaşamın Kaynağını Oluşturuyor

Uluslararası ticaret ve iklim değişikliği nedeniyle bitki zararlıları ile bitki hastalıkları dünya genelinde yayılıyor. Öte yandan hızla artan nüfus, dünyanın besin kaynağı bitkileri tehdit ediyor. Birleşmiş Milletler, bitki sağlığı üzerine farkındalık yaratmak amacıyla 12 Mayıs gününü “Uluslararası Bitki Sağlığı Günü” olarak kabul etti.

Sağlıklı bitkiler dünya üzerindeki tüm yaşamın temel dayanağı olmakla birlikte ekosistemin işleyişi, gıda güvenliği ve beslenmenin sürekliliği için de hayati önem taşıyor. Öyle ki tüketilen gıdanın %80’ini, nefes almayı sağlayan oksijenin %98’ini bitkiler üretiyor. Tüm bunların yanı sıra artan dünya nüfusu göz önünde bulundurulduğunda sürdürülebilir tarımsal gelişimin geleceği de sağlıklı bitkilere bağlı.

Bitki Zararlısı Türler Biyoçeşitlilik Kaybına Neden Oluyor

Artan seyahat ve ticaretle birlikte yayılan bitki zararlısı türler, gezegenimizin hassas dokusunu tehdit ederek biyoçeşitlilik kaybına neden oluyor. Ayrıca iklim değişikliğinin etkisiyle yükselen hava sıcaklıkları da bitki zararlılarının ve hastalıklarının artışında temel bir etken olarak rol oynuyor. Tarım ilaçlarının artan kullanımı ise yol açtığı çevresel zararlarla mevcut sorunları daha da büyütüyor.

Birleşmiş Milletler (BM), 2022 yılından itibaren 12 Mayıs’ı, “Uluslararası Bitki Sağlığı Günü” ilan etti. Buna göre BM; açlığı sona erdirme, yoksulluğu azaltma, biyoçeşitliliği ve çevreyi koruma, ekonomik kalkınmayı destekleme gibi alanlarda yardımcı bir rol üstlenebileceği inancıyla bitki sağlığını korumaya yönelik çalışmaları destekliyor. 2024 yılının teması ise “Bitki Sağlığı, Güvenli Ticaret ve Dijital Teknoloji” olarak belirlendi. Tema ile sürdürülebilir ekonomiler ve geçim için bitkileri sağlıklı tutabilmek ve gıda güvenliği ile güvenli ticareti sağlayabilmek amaçlanıyor.

Uluslararası Ticaret Zararlıları Taşıyor

Son açıklanan verilere göre her yıl bitki zararlıları ve bitki hastalıkları nedeniyle besin ürünlerinin %40’ı kaybediliyor. Bu nedenle bütüncül bir “zararlı yönetimi” gibi çevre dostu faaliyetleri artırarak bitki sağlığını korumaya yönelik adımlar atılması gerekiyor. Bitki ve bitkisel ürünlerin ihracatında ürünün her türlü hastalık/zararlıdan arındırılmış ve tüketime uygun olduğunu kanıtlama amacıyla kullanılan belgelere uluslararası standartların getirilmesi de zararlıların sınır ötesine yayılmasını engelliyor.

Her yıl 240 milyondan fazla konteynerin aralarında biyogüvenlik riski taşıyan bitkisel ürünler taşıdığı düşünüldüğünde riskin büyüklüğü de ürkütücü boyutlara ulaşıyor. Ayrıca uluslararası ticarette %80 oranında ahşap materyal kullanılması da zararlı yayılımı için bir seyir yolu oluşturuyor ve sonuç olarak istilacı zararlı türler nedeniyle yılda 200 milyar dolarlık bir zarar ortaya çıkıyor.

Tarımsal Üretim %60 Artmak Zorunda

BM’ye bağlı Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) göre 2050 yılı itibarıyla daha da kalabalıklaşacak nüfusu besleyebilmek için tarımsal üretimde %60 civarında artış gerekli. Ancak iklim değişikliği ekinlerin kalitesini ve besin değerini düşürmekle birlikte zararlıların ve hastalıkların daha önce görülmediği yerlerde ortaya çıkmasına neden oluyor.

FAO’nun Uluslararası Bitki Sağlığı Günü için belirlediği beş özel amaç şöyle:

1. BM 2030 Gündemi’ne, özellikle de SKA 2’ye (Sıfır Açlık) ulaşmak için bitkileri sağlıklı tutmanın önemi konusunda farkındalığın artırılması.
2. Uluslararası bitki sağlığı standartlarına uyumu tetikleyerek ticaret ve seyahat yoluyla bitki zararlılarının yayılma riskini en aza indirecek kampanyaların düzenlenmesi.
3. Bitkileri korumak için izleme ve erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi.
4. Zararlılarla mücadelenin sürdürülebilir yöntemlerle yapılmaya çalışılması.
5. Bitki sağlığına yönelik yeniliklerin, araştırmaların, kapasite geliştirme ve sosyal yardım yatırımlarının teşvik edilmesi.