“Blockchain’de Güven, Sistemin Kendisinde”

Blockchain ve uygulamaları üzerine çalışan Microsoft Yazılım Geliştirme Teknolojileri Genel Müdür Yardımcısı Cavit Yantaç, özellikle akıllı kontratlar tanımlamaya imkan sağladığı için blockchain’in, değer zincirindeki oyuncuların tüm verileri sağlıklı ve şeffaf şekilde görebilmesini mümkün kıldığını söylüyor.

YAZI: Bulut BAGATIR

Blockchain’in sağladığı avantajları nasıl değerlendirirsiniz?

Blockchain, dağıtık bir kayıt teknolojisi. Kayıtları, dağıtık şekilde tutarken, sistemdeki oyuncuların bu kayıtları bir daha değiştirmediğinden emin olmasını sağlıyor. Yani, kayıt bir kere yaratıldıktan sonra değiştirilemiyor. Bu nedenle de bu tarz durumlarda ihtiyaç duyulan denetçilere, aracılara ve tasdik mekanizmasına olan ihtiyacı azaltıyor, sistemdeki kayıtların tüm oyunculara şeffaf şekilde yayılabilmesine imkan sağlıyor. Farklı kullanım alanları arasında araç tescil, ödeme (yerel veya uluslararası ödemeler), ticaret, tapu kaydı gibi kullanım senaryoları göze çarpıyor.

Getirdiği avantajlarla birlikte blockchain teknolojisi işlem bazında harcadığı enerji, işlem hızı gibi noktalarda eleştiriliyor. Avantajlarının yanında dezavantajları neler?

Blockchain teknolojisinin önündeki en önemli dezavantaj, henüz pek çok ülkede yasal veya düzenlemeye ilişkin şartların oluşmaması. Örneğin bir blockchain kullanım senaryosu olan bitcoin ile Türkiye’de ödeme alamıyorsunuz, zira muhasebe sistemlerimiz bitcoin’i bir ödeme aracı olarak kabul etmiyor. Veya blockchain üzerinde yaratılmış bir akıllı kontratın yasal geçerliliği, ülkeler ve kullanım alanları arasında farklılık gösterebiliyor. Bunun yanı sıra, blockchain’de kayıt atma işlemlerinin yavaş olması (özellikle geleneksel veri tabanlarıyla karşılaştırınca karşılaşılan yavaşlık) ve sistemin yoğun enerji harcaması da önündeki engeller arasında.

Blockchain’in banka hizmetlerine erişemeyen yaklaşık 2 milyarlık bir nüfusu da ekonominin içine katacağı ifade ediliyor. Böyle bir beklenti için gerçekçi diyebilir miyiz?

Blockchain’in banka hizmetlerine erişemeyen 2 milyar kişiye bankacılık hizmeti sunabilmesini kişisel olarak çok çok uzun vadeli bir hedef olarak görüyorum. Bu unbanked (bankacılıktan yararlanamayan) kitlenin bir bölümü yaş nedeniyle (genç veya yaşlı), bir bölümü de standart sayılabilecek hizmetlere erişim imkanı olmadığı için bankacılıktan yararlanamıyor. Ancak, blockchain’den yararlanmak için temelde bir internet kullanıcısı olmanız gerekli (en azından şu anda). Bu nedenle, zaten internet, elektrik, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını zor karşılayan bir kitlenin, internet üzerinde gelişmiş bir teknoloji ile bankacılık ihtiyaçlarının kısa vadede karşılanması hayal olacaktır. Uzun vadede ise, sistem maliyetlerini azaltması nedeniyle, blockchain, şu anda öngöremediğimiz pek çok senaryoyu hayata geçirebileceği için, çok daha geniş kullanım senaryoları bulabilir.

Blockchain teknolojisinde güven duygusu nerede duruyor?

Blockchain’de güven, sistemin kendisinde. Sisteme veri yazan bir oyuncu, bu verinin hash’lenmiş halini, sistemdeki diğer oyunculara da gönderiyor ve onlar da bu veriyi aldıkları zaman, işlemlerin arka arkaya kaydedildiği “bloklara” yazıyorlar. Her bir blok, kendisinden önceki bloklarla beraber geçerli olabiliyor. Blokların nasıl yazıldığı da sistem tarafından başta bir protokol ile belirleniyor.

Paylaşım ekonomisi yaklaşımı blockchain’den faydalanabilir mi?

Akıllı kontratlar sayesinde blockchain, paylaşım ekonomisi dahil pek çok alanda kullanılabilir. Örneğin, paylaşımlı araçların (Uber vb.) veya paylaşımlı konaklamanın (Airbnb vb.) ek bir denetçiye, tasdikçiye ihtiyaç duyduğu alanlarda blockchain, bu tasdik mekanizmasına ihtiyaç bırakmadan sistemin işlemesini sağlayabilir.