Bugün Başlayan COP28’den Beklentiler Neler?

Küresel sıcaklık artışını 2030 yılına kadar 1,5 derece ile sınırlandırma ve iklim krizine uluslararası düzeyde çözümler üretme gayesiyle dünya liderlerini bir araya getiren COP28, 30 Kasımda Dubai’de başlıyor.

Birleşik Arap Emirlikleri’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen COP28 etkinliğine bu yıl yaklaşık 70.000 kişinin katılması bekleniyor. 2023 yılı, iklim krizinin üstesinden gelmeye çalışan çok sayıda kritik zirve ve konferansa sahne oldu. Önemli anlar arasında G7, G20, BM İklim Hedefi Zirvesi’nin yanı sıra son ABD-Çin toplantısı gibi önemli ikili görüşmeler de yer aldı. Dünyanın kayıtlara geçen en sıcak 12 ayını yaşadığı bu yıl, eşi benzeri görülmemiş bir etki yılı oldu.

COP28’den Beklentiler

Fosil yakıt kullanımının sonlandırılması / Fosil yakıt kullanımının azaltılması

IPCC Altıncı Değerlendirme Sentezi raporu, ısınmayı 1,5 C ile sınırlandırmak için fosil yakıtların hızla kullanımdan kaldırılması gerektiğinin altını çizdi. Sivil toplum örgütleri bu COP’un bu anlaşmanın yapılacağı COP olması için çağrıda bulunuyor. AB fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması anlaşmasını desteklerken, Hindistan COP27’deki pozisyonundan geri adım attı ve Çin bunun gerçekçi olmadığını söyledi. Danimarka, Şili, AB, İspanya ve Marshall Adaları’nın da aralarında bulunduğu Yüksek Hedef Koalisyonu (High Ambition Coalition) üyeleri de destekliyor.

Yüksek hedefli bir sonuç, ülkelerin petrol ve gaz arz ve talebinin 2030 yılına kadar en az %15 ve 2050 yılına kadar %65 azaltılmasına yönelik yüzdesel hedeflere ulaşmayı kabul etmelerinin yanı sıra yeni üretim ve arama faaliyetlerine son verme ve sübvansiyonları sona erdirme taahhütlerini de içerecektir. CCS ve doğrudan hava yakalama (Direct Air Capture, DAC), fosil yakıtların aşamalı olarak azaltılmasına ilişkin tartışmalarda önemli bir yer tutacak. Zero Carbon Analytics’in hazırladığı bilgi notu CCS ile ilgili gerçekler ve kurguları inceliyor.

Karbon piyasası müzakereleri, bir BAE şirketi ile birkaç Afrika ülkesi arasında kaleme alınan anlaşmalara ilişkin endişelerin arka planında Madde 6 kapsamında devam edecek. Bu anlaşmalar BAE’nin İngiltere büyüklüğündeki Afrika topraklarında kontrolünü ele geçirmesini sağlayabilir, ancak piyasa kuralları sıkılaşır ve Brezilya gibi oyuncular doğa için alternatif ödeme yollarına duyulan ihtiyacı vurgularsa, bu anlaşmalar geçerli olmayacaktır. Zero Carbon Analytics’in bu brifinginde bu yılki müzakerelerde nelerin risk altında bulabilirsiniz.

Küresel Durum Değerlendirmesi

Eylül ayında yayınlanan Küresel Durum Değerlendirmesi raporunun bulguları ne kadar yanlış yolda olduğumuzu hatırlattı. Küresel Durum Değerlendirmesi Paris Anlaşmasının bir unsurudur ve bu yılki COP’ta bir ‘GST kararı’ alınması bekleniyor. Her beş yılda bir yapılan değerlendirmenin, hem BMİDÇS içinde hem de dışında hızlandırılmış eylem için ileriye dönük bir yol haritası belirlemek üzere kullanılması umuluyor. GST’nin müzakere edilen sonucu, Ulusal Katkı Beyanları (NDC’ler), iklim finansmanı, kayıp ve zarar, enerji, doğa, uyum ve taraf olmayan paydaşlar dahil olmak üzere müzakerelerin tüm yönlerini kapsıyor.

İklim finansmanındaki boşluk ve çok taraflı finans kuruluşlarının reformuna ilişkin devam eden tartışmalar muhtemelen bir öncelik olmaya devam edecek. OECD’nin son raporuna göre 2009 yılında taahhüt edilen 100 milyar dolarlık hedefe 2022 yılında ulaşılmış olması muhtemel, ancak bunu gösteren kamuya açık bir veri bulunmuyor. Raporlamada gecikmeyi önlemek için şeffaflığın arttırılması yönünde çağrılar yapılıyor.

Avustralya, İtalya, İsveç, İsviçre ve ABD, bugüne kadar 25 ülkeden 9,3 milyar dolar alan Yeşil İklim Fonu’na ikinci kez taahhütte bulunma niyetlerini açıkladılar. COP’a ev sahipliği yapan BAE de dahil olmak üzere Körfez ülkelerine de katkıda bulunmaları yönünde baskılar artıyor. Uzman kuruluşlar, kayıp ve zararların karşılanması için fosil yakıt vergisi çağrısında bulunuyor. İklim Eylem Ağı’nın yakın tarihli bir raporunda, fosil yakıt çıkarma vergisinin 210 milyar dolar toplayabileceği tahmin ediliyor. Konferans sırasında Fransa ve Kenya’nın yenilikçi finansman kaynakları konusunda bir görev gücü oluşturması bekleniyor.

Adaptasyon, Kayıp ve Zarar

Müzakereciler COP28’de Küresel Uyum Hedefi çerçevesini başlatmayı umuyorlar, yani çerçevenin amacı, ilkeleri, boyutları, temaları, kesişen hususları, kaynakları ve hedefleri dahil olmak üzere çeşitli yönleri üzerinde anlaşmaya varmayı umuyorlar. COP28, giderek büyüyen uyum finansman açığını kapatmak için bir dönüm noktası olabilir. Uyum Açığı Raporu 2023, uyum finansmanının iki katına çıkarılmasının açığı en iyi ihtimalle %5-10 oranında azaltacağını belirtiyor. COP28’de liderler, 2021’den bu yana uluslararası kamu fonlarındaki %15’lik düşüşü ele alma taahhüdünde bulunabilirler.

COP28’de kayıp ve zarar konusunda beklenen sonuç, fonun ‘operasyonel hale getirilmesidir’. COP27’den bu yana, COP28’e tavsiyelerde bulunmakla görevlendirilen Geçiş Komitesi beş kez toplandı. Kasım ayında yapılan gergin müzakerelerin ardından gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkelerin talepleri doğrultusunda Dünya Bankası’nın fonun geçici ev sahibi olması konusunda anlaşmaya vardı. Bu belirli koşullara bağlı. Ayrıca tabanın yıllık 150 milyar doları aşması gerektiği konusunda da anlaşmaya varıldı.

AB, Danimarka ve BAE’den taahhütler görebiliriz. Bazı ülkeler ancak fon bir varlık olarak kurulduktan sonra taahhütte bulunabilirler. John Kerry ABD’nin “birkaç milyon dolar taahhüt edeceğini” söyledi. Kayıp ve zarara yönelik fonların kilidini açacak bir V20 -G7 mekanizması olan Global Shield tarafından da daha fazla duyuru ve taahhüt bekleniyor.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının üç katına çıkarılması, enerji verimliliğinin iki katına çıkarılması

BAE, yenilenebilir enerjinin üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğinin iki katına çıkarılması konusunda bir anlaşma yapmayı umuyor. Bu, bu yıl Hindistan’da düzenlenen G20’de yapılan anlaşmanın üzerine inşa edilecek. Ember tarafından yapılan son değerlendirme, birçok ülkenin ulusal hedeflerini aşma yolunda ilerlediğini ortaya koyuyor. Şu ana kadar 60’tan fazla ülke bu hedefe katılmış durumda.

COP28 Gündemi