EKOIQ
11 Aralık “Uluslararası Dağlar Günü”nün 2024 teması “Dağ Çözümleriyle Sürdürülebilir Bir Gelecek – Yenilik, Uyum ve Gençlik” olarak belirlendi. Tema ile dağ topluluklarının, yüzyıllar boyunca zorlu çevre koşullarına uyum sağlamak, iklim değişikliğiyle mücadele etmek, yoksulluğu azaltmak ve dağ bölgelerinde ekosistemleri korumak adına geliştirdiği çözüm yollarını gençlere aktarmak ve yanı sıra yeni koruma yollarını yine gençlere öğretmek hedefleniyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu 2003 yılında 11 Aralık tarihini “Uluslararası Dağlar Günü” olarak ilan etti. Bu gün, dağların yaşam için önemini duyurmaya çalışarak, dünya çapındaki dağlar ve yüksek alanlar için olumlu değişikler yaratabilecek ortaklıklar kurmayı amaçlıyor.
Bu günün uluslararası koordinasyonunu yürüten BM Tarım ve Gıda Örgütü (FAO) Orman Bölümü’ndeki Dağ Ortaklığı Sekretaryası’nın verilerine göre, dağlar küresel olarak yaklaşık 1,1 milyar insan için yaşam alanı sağlıyor. Dünyanın en önemli 20 tarım ürününden altısına ev sahipliği yapan ve dünya tatlı suyu kaynaklarının da %60 ila %80’ini sağlayan dağlar, biyoçeşitlilik açısından sıcak noktaların da yaklaşık yarısını barındırıyor.
Olağanüstü bir bitki ve hayvan çeşitliliğine sahip dağlar, farklı diller ve geleneklere sahip, kültürel açıdan zengin çeşitli topluluklara da ev sahipliği yapıyor. Ancak özellikle iklim değişikliği, su akışını tehdit ediyor ve hızla artan sıcaklıklar, dağ ekosistemlerine bağımlı olan dağ türlerinin ve insanların göç etmek zorunda kalmalarına yol açıyor.
Endemik Dağ Türlerinin Yaklaşık %84’ü Yok Olmak Üzere
Erozyon ve kirlilik, aşağıya akan suyun kalitesine zarar verirken, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre, endemik dağ türlerinin yaklaşık %84’ü yok olma riski altında. Ayrıca birçok diğer dağ bitkisi ve hayvan türünün sayıca azalma ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu da öngörülüyor. İnsan faaliyetleri, ormansızlaşma, yoğun tarım, kirlilik ve altyapı inşaatları, dünya çapında dağ bölgelerinde bozulmalara yol açarken, ormansızlaşma, dağ ekosistemlerini etkiliyor ve orman örtüsü ile biyoçeşitliliğin kaybına neden oluyor.
“Uluslararası Dağlar Günü”nün 2024 teması ise “Dağ Çözümleriyle Sürdürülebilir Bir Gelecek – Yenilik, Uyum ve Gençlik” olarak belirlendi. Yüzyıllar boyunca, dağ toplulukları, zorlu çevre koşullarına uyum sağlamak, iklim değişikliğiyle mücadele etmek, yoksulluğu azaltmak ve dağ bölgelerinde biyolojik çeşitliliği ve ekosistemleri korumak veya yeniden canlandırmak için çözümler geliştirdi. Tema, bu kadim bilgileri yeni kuşaklara aktarmayı ve yanı sıra, örneğin izleme ve koruma için dijital çözümleri, iklim dostu tarım, geçim kaynakları, kaynak yönetimi ve finansman konularında yaratıcı problem çözme yaklaşımlarını gençlere öğretmeyi amaçlıyor.
Gençlerin karar alma süreçlerine aktif, anlamlı ve kapsayıcı katılımı, dağ çözümlerinin uzun vadeli sürdürülebilirliğini sağlamak için gerekli olduğunu vurgulayan tema, gençler için nitelikli işler ve kaliteli istihdam, evrensel ve erişilebilir eğitim, dağ kaynaklarının korunmasına ve sürdürülebilir kullanımına katkı sağlayacak girişimcilik fırsatlarını teşvik etmeyi önüne koyuyor.
Dağlar için 10 Restorasyon İlkesi Belirlendi
Dağlar üzerine en güncel ve geniş kapsamlı rapor ise Dağ Ortaklığı Sekretaryası ve BM Çevre Programı beraber yayımladı. “Dağ Ekosistemlerinin Restorasyonu 2023” adlı yayında BM’nin 2021-2030 dönemini “Ekosistem Restorasyonu için BM On Yılı” olarak ilan ettiği hatırlatılarak, ekosistem restorasyonu konusunda ortak bir vizyon oluşturmak için, en iyi uygulama olarak hizmet veren 10 restorasyon ilkesi sıralanıyor.
Bu ilkeler sırasıyla şu maddelerden oluşuyor:
Küresel Katkı: Ekosistem restorasyonu, BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na (SKA’lara) ve BM Rio Sözleşmeleri’nin hedeflerine katkıda bulunur.
Geniş Katılım: Ekosistem restorasyonu, sürecin başından sonuna kadar kapsayıcı ve katılımcı yönetişimi, toplumsal adaleti ve eşitliği teşvik eder.
Farklı Faaliyet Türleri: Ekosistem restorasyonu, bir dizi restoratif faaliyeti kapsayan bir süreklilik içerir.
Doğaya ve İnsanlara Fayda: Ekosistem restorasyonu, biyoçeşitliliğin, ekosistem sağlığı ve bütünlüğünün ve insan refahının en yüksek düzeyde iyileştirilmesini hedefler.
Bozulumun Nedenleri: Ekosistem restorasyonu, ekosistem bozulmasının doğrudan ve dolaylı nedenleriyle mücadele eder.
Bilgi Entegrasyonu: Ekosistem restorasyonu, her tür bilgiyi dahil eder ve bunların süreç boyunca değişimini ve entegrasyonunu teşvik eder.
Ölçülebilir Hedefler: Ekosistem restorasyonu, iyi tanımlanmış kısa, orta ve uzun vadeli ekolojik, kültürel ve sosyoekonomik hedeflere ve amaçlara dayanır.
Arazi/Deniz Manzarası Bağlantıları: Ekosistem restorasyonu, yerel ekolojik, kültürel ve sosyoekonomik bağlamlara uygun şekilde, daha geniş arazi veya deniz manzarasını dikkate alarak özelleştirilir.
İzleme ve Yönetim: Ekosistem restorasyonu, proje veya programın ömrü boyunca ve sonrasında izleme, değerlendirme ve uyumlu yönetimi içerir.
Politika Entegrasyonu: Ekosistem restorasyonu, uzun vadeli ilerlemesini teşvik eden politikalar ve önlemlerle desteklenir, çoğaltma ve ölçek büyütme süreçlerini teşvik eder.
