EKOIQ
Her yıl 22 Eylül Dünya Arabasız Günü ile küresel karbon emisyonunun önemli bir kısmını üreten motorlu araçlara, özellikle de araba kullanımının olumsuz etkilerine dikkat çekilmeye çalışılıyor ve insanlar bir günlüğüne araba kullanmamaya teşvik ediliyor. Bu yılın temasında ise arabasız şehirlerin daha sağlıklı ve sürdürülebilir olduğuna vurgu yapıyor.
En kötü iklim senaryolarından kaçınma umudunu yaşatabilmek için önümüzdeki on yıllar içinde fosil yakıt tüketimini acilen azaltma gerekliliğine yönelik olarak dünya genelinde farkındalık artıyor. Özellikle artan şehir nüfusu bu tüketimde büyük bir rol oynarken, motorlu araçların karbon emisyonlarına katkısı büyük.
1950’lerin sonlarında, Hollanda ve Belçika’da bu duruma dikkat çekmek amacıyla arabasız pazar günleri başlatıldı. O tarihten sonra farklı şehirlerde ve ülkelerde çeşitli organizasyonlar tarafından aralıklı arabasız eylemler düzenlendi. 2000 yılına gelindiğinde ise araç kullanımını azaltma ve sürdürülebilir ulaşım çözümlerini teşvik etme konusunda farkındalık yaratmayı amaçlayan bir hareket olan Carbusters, “Dünya Arabasız Günü”nü başlattı.
Gün kapsamında araç emisyonlarının hava kalitesi ve iklim değişikliği üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmeye ve bireyleri bir günlüğüne araç kullanmaktan vazgeçirerek motorlu taşıtları mümkün olduğunca az kullanmaya teşvik etmeye çalışılıyor.
Yılda 4 milyondan Fazla İnsan Hava Kirliliğine Bağlı Nedenlerle Hayatını Kaybediyor
Dünya çapında arabasız yaşam biçimlerini ve sürdürülebilir şehir planlamasını desteklemek için çeşitli projeler ve kampanyalar yürüten bir organizasyon olan Arabasız Şehirler Koalisyonu, Dünya Arabasız Günü’nün 2024 temasını, “Arabasız Şehirler Ekonomik Şehirlerdir” şeklinde belirledi. Tema ile araba ve diğer motorlu araçlar için altyapı oluşturmak, bu araçları satın almak ve işletmek büyük miktarda paraya mal olduğuna, bununla birlikte sağlık, çevre, iklim ve sosyal uyum açısından da motorlu taşıtların zararlarına ve maliyetlerine dikkat çekiliyor.
Araba, yol taşımacılığının en popüler ve rahat araçlarından biri olmasının yanı sıra önemli bir kirlilik kaynağı. Araç emisyonlarında partikül maddeler, azot oksitler, hidrokarbonlar ve karbonmonoksit gibi havayı kirleten dört ana madde bulunuyor. Bu kirleticiler akciğer ve kardiyovasküler hastalıklara ve artan ölüm oranlarına neden olabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, hava kirliliği her yıl doğrudan ya da dolaylı yaklaşık 4,2 milyon ölüme neden oluyor.
1970’ten Bu yana Ulaşım Sektörü Emisyonu İki Katını Aştı
Ayrıca ulaşım, karbon emisyonlarını en hızlı artıran kaynak olma özelliğine sahip. IPCC’ye göre, küresel ulaşım sektöründen kaynaklanan karbon emisyonları 1970’ten bu yana iki katından fazla arttı ve bu artışın yaklaşık %80’i kara taşıtları kaynaklı oluştu.
Küresel elektrikli araç satışlarındaki artışa rağmen bugün yollarda bulunan araçların büyük çoğunluğu hâlâ atmosfere CO2 salan içten yanmalı motorlara sahip. Küresel taşıma kaynaklı emisyonlar, 2022 verilerine göre, %3,2 artarak neredeyse 8 milyar metrik ton karbondioksit seviyesine ulaştı. 2000-2022 yılları arasındaki küresel taşıma emisyonları da neredeyse %40 arttı ve şu anda küresel CO2 emisyonlarının yaklaşık %20’sini oluşturdu.
