EkoIQ Editör
Dünya Bankası’nın 100 milyon dolarlık bir bütçeye sahip Yaşanabilir Karaçi Projesi’nin, Karaçi’nin yoksul mahallelerinde yaşayan insanları sel baskınlarından koruması beklenirken ne yazık ki beklenen olmadı ve çok sayıda insan evsiz kaldı.
Haber: Lauvut ZAHID
Çeviri: S. Sena AKKOÇ
Dünya Bankası’nın Katı Atık Acil Durum ve Verimlilik Projesi (Sweep), Pakistan’ın en büyük kenti Karaçi’nin selin yarattığı yıkımla mücadelesinde adeta bir can damarı olacakmış gibi sunulsa da bekleneni karşılamadı. Her geçen yıl daha da güçlenen seller, kentin altını üstüne getirdi.
Karaçi’nin atık sularını denize akıtan dar kanallardan birinin yakınlarında yaşayan Razia Sunny, “Yağmur yağdığında nasıl bir hasarla karşılaşacağımızı asla bilemiyoruz” dedi. Yerleşimin gayriresmi olduğu bölgede ikamet eden bir başka sakin Imran Gill ise “Burada yaşayanlar sel baskınları sırasında evlerine dolan atıklar yüzünden hastalandı, hatta bazıları hayatını kaybetti” dedi.
Dünya Bankası 2017’den bu yana Karaçi’ye milyonlarca dolarlık fon aktardı. 16 milyon nüfusuyla Pakistan ekonomisinin en önemli kenti olan Karaçi, her muson mevsiminde (özellikle 2022 yılındaki aşırı yağışlarda) sular altında kaldı.
En büyük sorunlardan biri seller sırasında su yataklarının çöplerle tıkanması. Dünya Bankası’nın Sweep projesinin katı atık yönetimini iyileştirmesi gerekiyordu. Ancak beş yıllık projeyle hiçbir ilerleme kaydedilemedi. 100 milyon dolarlık proje bütçesinin %3’ünden azı harcanırken söz konusu miktar yeni bir altyapının oluşturulmasında kullanılmadı.
Gecekonduların Temizliği
Proje sorumluları, finansmanı su yollarının etrafındaki gecekondu mahallelerini temizleme vaadi ile aldı. Öte yandan eyalet yetkilileri gecekondu sahiplerine yaşayacak başka bir yer bulma planı yapmadan binlerce evi yıktı. İnsan hakları örgütleri yıkımlara dair endişelerini dile getirmeye başladığında ise Dünya Bankası projeden geri çekildi.
Bu arada hükümet yetkilileri işlerin o kadar da kötü gitmediği konusunda ısrarcı. Sweep direktörü Zubair Channa, “Yalnızca 3-4 ay kadar geciktik” dedi. Dünya Bankası da Channa ile aynı görüşte: Proje raporları, sahada hiçbir çalışma tamamlanmamış olmasına karşın ilerlemenin yeterli olduğu sonucuna ulaştı. Dünya Bankası ise Climate Home’un sorusu üzerine projenin “oldukça iyi ilerlediği ve proje çıktılarının yakında teslim edileceği” yanıtını verdi.
Pakistan’daki bu örnek bir iklim uyum sorunu. Küresel sıcaklıklar yükselirken muson yağmurlarının şiddeti de artıyor. 2022 yılındaki yağmurların 33 milyon insanı etkilediği tahmin ediliyor. 2 derecelik ısınmanın aşıldığı senaryoda ise sayı daha da artacak.
Paranın İzi: Pakistan’a Vadedilen Finansmana Ne Oldu?
Söz konusu tutar, Sindh eyalet hükümetine kredi şeklinde aktarılıyor. Fizibilite çalışmaları ve işletme maliyetleri arasında yetkililerin şimdiye kadar 91 bin 891 dolar harcadığı görülüyor. Karaçi NED Üniversitesi’nden mimar ve şehir planlamacısı Dr. Noman Ahmed harcamaya itiraz etti: “Biz yoksul bir ülkeyiz, işletme maliyetlerine bu türden bir harcama yapamayız, özellikle de bu para vatandaşlar tarafından geri ödenecekse.”
Hükümetin planı, çöp konteynerlerinden atık toplama araçlarına kadar tüm ekipman için 8 milyon dolar, uygulama için ise 30 milyon dolar bütçe ayırdı. Ancak bu ödemeler henüz yapılmadı.
Kasım ayında Sindh Yüksek Mahkemesi, paranın neye harcandığına dair yeterince şeffaf olmadığını öne sürerek eyalet hükümetinin Dünya Bankası’nın Rekabetçi ve Yaşanabilir Karachi Projesi kapsamında sözleşme yapmasını yasaklamıştı.
Sweep’in Geleceği
Yaşanan sorunlara karşın Sweep direktörü Channa, Karaçi’deki sellerin önceki yıllar kadar kötü olmadığını iddia etti. Kent planlaması uzmanı Ahmed ise bunun “tamamıyla yanlış” olduğunu ve Dünya Bankası’nın Rekabetçi ve Yaşanabilir Karaçi Projesi kapsamında değiştirilen altyapının selleri daha da kötü hale getirdiğini belirtti. Ahmed, projeyi “Uzun vadeli bir düşünce süreci olmayan acil bir temizlik çabası” olarak tanımladı ve şu soruyu sordu: “Dünya Bankası bu kadar büyük bir proje ile geliyorsa neden yerinden edilen insanlar için bir yardım planı da sunmuyor?”
Yazının aslına buradan ulaşabilirsiniz.
Prof. Dr. Oğuz Özyaral
EKOIQ
