EKOIQ
Temel bir insan hakkı olarak bilgiye erişim her yıl 28 Eylül tarihinde “Uluslararası Evrensel Bilgiye Erişim Günü” dolayısıyla hatırlanıyor. Son analizlere göre tüm dünya nüfusunun %66’sından fazlası internet kullanıyor ve bu da 5,35 milyar insan anlamına geliyor.
Bilgi, herkesin günlük yaşamda kararlar alması ve harekete geçmesi için daima önem teşkil ediyor. Evrensel bilgiye erişim de hem temel bir insani hak hem de ifade özgürlüğü hakkıyla doğrudan bağlantılı.
Bilgiye erişim ayrıca dünya genelinde sürdürülebilir kalkınma için de hayati bir öneme sahip. Bilgiye erişim, “barışçıl ve kapsayıcı toplumları desteklemek, herkes için adaleti sağlamak ve tüm seviyelerde etkili, hesap verebilir ve kapsayıcı kurumlar inşa etmek” hedefi ile Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na (SKA’lar) giden yola da katkı sunuyor. Bu doğrultuda Birleşmiş Milletler (BM), Eylül 2015’te UNESCO’yu küresel izleme yapan kuruluşu olarak atadı. BM yine aynı yıl 28 Eylül tarihini de “Uluslararası Evrensel Bilgiye Erişim Günü” olarak ilan etti.
Uluslararası Evrensel Bilgiye Erişim Günü’nde “Bilgi talep etme, alma ve yayma hakkı, ifade özgürlüğü hakkının ayrılmaz bir parçasıdır” ifadesinin kabulünden yola çıkıldı. Gün ile bilgiye erişim hakkının, diğer insan haklarını savunma, güveni yeniden yapılandırma ve demokratik toplumları geliştirme yolundaki öneminin tanınması amaçlanıyor.
Hedef, Kamudaki Bilgilere Erişimi Yaygınlaştırmak
UNESCO, bu özel gün için 2024 teması olarak “Kamuda Bilgiye Erişimi ve Katılımı Yaygınlaştırmak” başlığını belirledi. Tema, her bireyin hükümetin elinde tutulan bilgilere erişim hakkı olduğuna yönelik farkındalığı artırmaya odaklanıyor. Diğer yandan da kamu sektörünün, -kamu yararına olduğu takdirde- bu bilgileri yayımlama sorumluluğu taşıdığının altı çiziliyor. Demokrasilerin, toplulukların hükümetlerin karar alma süreçlerine düzenli olarak katkıda bulunabildiği ve bu süreçleri etkili bir şekilde şekillendirebildiği zaman güçleneceği kabulünden yola çıkan tema, kamu katılımının yaygınlaştırılmasına vurgu yapıyor.
Bu özel gün kamu sektörü kurumlarının topluma bilgileri proaktif bir şekilde nasıl yayımladıklarını gözden geçirmeleri için bir hatırlatma niteliği de taşıyor. Nitekim bilgiye erişimin yaygınlaştığı bir kamu sektörü kültürü oluşturmak toplum ile hükümet arasında daha büyük bir güven inşa edilmesine ve kamu katılımını teşvik etmeye de yarıyor.
Son UNESCO verilerine göre “kamusal bilgilere erişim için anayasal, yasal ve/veya politika güvenceleri benimseyen ve uygulayan ülkelerin sayısını artırma”ya dair SKA’lar kapsamında şu ana kadar 130’dan fazla ülke bilgiye erişim yasaları çıkardı.
5 milyarı Aşkın Kişi İnternet Kullanıyor
Sosyal medya ve internet kullanımıyla ilgili küresel verileri ve analizleri sunan bir platform olan DataReportal’ın “Dijital 2024 Küresel Genel Bakış Raporu”na göre, dünya nüfusunun %69,4’ü bir mobil telefon kullanıyor. Yine toplam nüfusun %66’sından fazlası internet kullanıyor ve bu da 5,35 milyar insana tekabül ediyor. En son verilere göre küresel internet kullanıcı sayısı 5.35 milyara ulaştı. İnternet kullanıcıları, 2023’ün başından bu yana 97 milyon yeni kullanıcı eklenmesi sayesinde son 12 ayda %1,8 büyüme gösterdi. Bir diğer dikkat çekici veriye göre de 2024 itibarıyla dünya genelinde aktif sosyal medya kullanıcısı sayısı da 5 milyarı geçmiş durumda.
