EKOIQ
Her yıl 12 Aralık tarihi “Uluslararası Sağlık Sigortası Günü” olarak kabul edilirken, günün 2024 teması da “Sağlık: Hükümetlerin Görevi” olarak kabul edildi. Küresel çapta 4,5 milyar insanın hâlâ sağlık hizmetlerine erişemediğine dikkat çeken tema, herkesin bu hizmete erişebilmesi adına hükümetlere sağlık için yatırımlarını artırma çağrısında bulunuyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, Aralık 2012’de tüm bireylerin her yerde sağlık hizmetlerine erişebilmesi gerektiği ön kabulünden yola çıkarak, ülkelere, evrensel sağlık hizmetlerinin kapsamını ilerletmede hızlanmaya yönelik bir çağrı yaptı. Bu bağlamda 12 Aralık tarihi “Uluslararası Sağlık Sigortası Günü” olarak kabul edildi.
Sağlık sigortası, tüm bireylerin ve toplulukların sağlık hizmetlerine ihtiyaç duyduklarında finansal zorluk çekmeden ulaşabilmesi anlamına geliyor. Bu kavram, hastalıkları önlemekten tedaviye, rehabilitasyondan yaşam süreci boyunca palyatif bakıma kadar temel, kaliteli sağlık hizmetlerinin tüm yelpazesiyle ilgili. Bu hizmetlerin sunulması, bir yandan yeterli ve yetkin sağlık ve bakım çalışanları gerektirirken bir yandan da yine bu hizmetlerin eşit şekilde dağıtılmasını ve yeterince desteklenmesini kapsıyor. Uluslararası Sağlık Sigortası Günü de, güçlü ve dirençli sağlık sistemleri ile sağlık sigortasının önemi konusunda çok paydaşlı ortaklarla birlikte halk arasında farkındalık yaratmayı amaçlıyor. Sigorta yönünde atılan adımlar, eşitlik ve sosyal uyumu artırırken sağlık ve refahı iyileştiriyor, iş gücüne katılımı ve verimliliği de artırıyor.
Sağlık Alanında Finansal Koruma Hâlâ Yetersiz
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre de sağlık sigortası, kapsadığı nüfus, hangi sağlık hizmetlerini sunduğu ve finansal anlamda sağladığı koruma olmak üzere üç boyuttan oluşuyor. Eşitlik, ayrımcılık yapmama ve sağlık hakkı ilkelerine dayanan sağlık sigortası, ayrıca en ağır şartlarda yaşamını sürdürmeye çalışan topluluklara ulaşacak ve onları kapsama alanına dahil ederek kimsenin geride kalmamasını sağlayacak bir yaklaşıma sahip olmalı.
Uluslararası Sağlık Sigortası Günü’nün 2024 teması ise “Sağlık: Hükümetin Görevi” olarak belirlendi. Küresel olarak 4,5 milyar insan hâlâ temel sağlık hizmetlerine erişemiyor. Dahası, son 20 yılda finansal koruma giderek kötüleşmiş, 2 milyar insan da finansal zorluklarla karşılaşmış durumda.
Bu durumun değişmesi gerektiğinden yola çıkan temayla, hükümetlere sağlık için yatırım yapmaları ve özellikle en savunmasız durumda bulunan bireyleri, sağlık harcamalarından kaynaklanan yoksullaşmadan korumaları çağrısında bulunuluyor.
Pandemi 20 Yıllık İlerlemeyi Durdurdu
Öte yandan DSÖ, geçen Mayıs ayında her yıl düzenli olarak kamuoyuyla paylaştığı “Dünya Sağlık İstatistikleri 2024” raporunu yayımladı. Ülkeleri 2030 yılına kadar sağlıkla ilgili Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na (SKA’lara) yönelik çabalarını iki katına çıkarmaya çağıran rapor, Covid-19 pandemisinin, küresel yaşam beklentisi düzeyinde yaşanan 10 yıllık ilerlemeyi boşa çıkardığını duyurdu.
Bu arada pandeminin neden olduğu duraklamaya rağmen dünya, SKA’ların 2030 yılına kadar, dünya genelinde 3 milyar insanın sağlık hizmetlerine daha iyi erişim sağlaması hedefine yönelik olarak bir miktar da olsa ilerleme kaydetti. 2018’den bu yana 1,5 milyar insan daha iyi sağlık düzeyine ulaştı. Bu arada kazanımların yanında artan obezite, sigara kullanımı ve sürekli hava kirliliği gibi etkenler ilerlemeyi engellemeye devam etti.
Raporda sağlık sigortasının 2018’den bu yana 585 milyon kişiye daha ulaştığı ama bunun Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ), 2023 yılında “1 milyar insanın daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlamak” amacıyla 2023-2030 dönemi için belirlediği hedefinin gerisinde kaldığına da dikkat çekildi. Yine raporda 2025 yılına kadar sağlıkla ilgili acil durumlarda yalnızca 777 milyon kişinin daha yeterince korunması öngörülüyor. İklim değişikliğinin ve diğer küresel krizlerin etkilerinin de sağlık güvenliğini daha fazla tehdit etmesi nedeniyle, sağlık sigortası aracılığıyla koruma giderek daha fazla önem kazanıyor.
Prof. Dr. Oğuz Özyaral
