EkoIQ Editör
Pek çok insan tütün ürünü filtrelerinin en yaygın plastik atık çeşitlerinden olduğunun farkında değil. Ve artık tütün endüstrisi nedeniyle, çevreyi tehdit eden yeni bir tehdit ile karşı karşıyayız: Elektronik sigara atıkları.
Çeviri: Eren Baltaş*
Elektronik sigara atıkları, devasa çevre sorunlarına neden oluyor. Bunların arasında;
- Tek kullanımlık plastik üretiminin artması
- Plastik kaynaklı kirlilik
- Lityum bazlı piller gibi, e-sigaralarda da bulunan teknolojik atıkların artması
- Öğütülmeleri durumunda toksik materyallerin çevreye saçılması gibi sorunlar bulunuyor.
Elektronik Sigara Atığı Nedir?
Elektronik sigara atıkları, elektronik sigarayla alakalı bütün atıkların genel adıdır: Çözünebilir e-sigaralar, bunların bataryaları, aroma kutuları, plastik ağızlıklar ve diğer bütün e-sigara parçaları bunlara dahildir. E-sigara atıklarının, üç çeşit atığın hepsini barındırdığı düşünülürse, çevre için özellikle kötü. Bu üç çeşit; plastik atık, zehirli atık ve elektronik atıktır. Bunların tamamı çevre için yıkıcı etkilere sahip.
Elektronik sigara, plastik atık oluşturur. Cihazın gövdesi ve alt kısımlarındaki parçaları plastikten yapılıyor. Plastik bir çevre problemi, çünkü organik materyallerin aksine doğada çözünmesi yüzlerce yıla kadar varabilir. Elektronik sigaralar, içerdikleri nikotin ve yapılarındaki ağır metaller nedeniyle toksik atık da oluşturuyor. Son olarak elektronik atık kısmı ise, lityum bazlı bataryaları ve içindeki ısıtıcı mekanizmadan kaynaklanıyor.
Elektronik Sigaralar, Tek Kullanımlık Plastik Atık Üretiminin Artmasına Yol Açar mı?
Pek çok elektronik sigara çeşidinin aroması, alt kısımlarındaki plastik parçalarda depolanıyor. Bu ürünlerdeki “depo” bölümleri aroma bittiğinde atılıyor ve yenisiyle değiştiriliyor. Atılan depolar diğer plastiklerle birlikte geri dönüştürülemez, çünkü zehirli bir kimyasal olan nikotin ve başka kimyasalları içeriyorlar. E-sigara atıkları çöp olarak doğada da öğütülemezler, çünkü içerdikleri bu kimyasallar çevreye ve hayvanlara oldukça zararlı. Araştırmalara göre çok küçük miktarlarda nikotin bile hayvanlarda zararlı hatta ölümcül sonuçlara yol açabiliyor.
Elektronik sigara atığının boyutları hakkında fikir sahibi olmak için, Kaliforniya, San Fransisco Üniversitesi araştırmacıları, yalnızca bir gün içerisinde, bir ilçedeki liselerin arka bahçelerinde incelemeler yaparak 172 parça elektronik sigara atığına rastladılar- ki lise çağındaki çocukların elektronik sigara içmeleri, eyalet kanunlarına göre yasal bile değil.
Problem daha da kötüleşebilir. 2020’nin başlarında, gençliği saran elektronik sigara hakkında Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) eyleme geçti. Kurum, mentol gibi pek çok aromayı yasakladı. Ancak tütün endüstrisinin iyi olduğu bir konu varsa o da kısıtlayıcı yasalara takılmak yerine, onların etrafından dolanacak yeni yöntemler bulmak. Endüstriden gelen ciddi tepkiyle mücadele eden FDA, politikasını tek kullanımlık e-sigaralar dahil olmayacak şekilde güncelledi. Puff Bar gibi isimlere sahip olan bu ürünlerin popülaritesi ise, bekleneceği üzere, oldukça arttı. Tabii ki bunlar da plastikten üretiliyor.
Elektronik Sigaralar Mikroplastik Üretimine Nasıl Sebep Oluyor?
Elektronik sigara atıkları öğütüldüğünde, plastik materyal giderek küçülüyor, küçülüyor ve sonunda “mikroplastik” denilen çok küçük plastik parçalarına dönüşüyor. Bir muz veya yumurta kabuğunun aksine, bu mikroplastikler zararız veya doğada çözünebilir özellikte değil. İşin ucu okyanuslarımızın, denizlerimizin kirlenmesine ve su altı yaşamının etkilenmesine; hatta içme suyumuza bulaşıp bize zarar vermeye kadar geliyor.
Mikroplastik krizi o kadar yaygın ki, bilim insanları ortalama bir kişinin bir yıl içinde yaklaşık olarak bir kredi kartı ebatlarında mikroplastik üretebileceğini tahmin ediyor. Bilim insanları mikroplastiklerin olası zararlı etkilerini hâlâ araştırıyor olsalar da, bütün hayvan ve insan sağlığı üzerinde zararlı oldukları pek çok araştırmanın sonucu olarak bilinen bir gerçek. 2040 yılına kadar mikroplastik kaynaklı olarak her sene 10 milyon ton ekstra plastik atık oluşabilir.
Elektronik Sigara, Elektronik Atık Üretimine Nasıl Katkı Sağlıyor?
Elektronik atıkların öğütülmesi, içerdikleri farklı farklı kimyasal materyallerden dolayı büyük bir uğraş. Elektronik sigaralar en az iki sorun teşkil ediyorlar: Ateşleyici mekanizmaların içerdiği devre kartı ağır metaller ve plastikler içerir, ve lityum bazlı bataryalar kullanırlar. Pek çok elektronik sigara ürünü ve aksesuarı ömrü dolunca, doğaya karışmak üzere çöpe atılır. Çöp olarak öğütülmeleri gerçekleşirken de bataryalarının içerdiği bu kimyasal maddelerini çevreye salar. Ayrıca içerdikleri mekanizma, alev alarak çöp öğütme ve geri dönüşüm fabrikalarında yangın çıkarma riskine yol açar, işçilerin ve iş yerlerinin güvenliğini tehlikeye atar.
Elektronik Sigara Atıkları Zehirli Atık Kategorisinde mi?
Evet. ABD’de hem Kaliforniya eyaleti hem de federal yasalar, nikotini toksik atık kategorisinde listeledi. Nikotin, böcek ilaçlarında da kullanılan ve 1980 yılında Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından “akut zehirli atık” olarak tanımlanmış bir nörotoksin. Öğütülen elektronik sigara cihazları ayrıca kurşun, kobalt ve diğer maddeleri de çevreye salabilirler. Tütün ürünü atıklarından yayılan zehirli kimyasallar hayvanlara, toprağa ve su altı yaşamına zarar verebilir, içme suyumuza ve gıdalarımıza karışarak insan sağlığına yönelik de risk teşkil edebilirler.
Elektronik Sigara Problemi Ne Kadar Büyük?
Bir araştırmaya göre, 8.1 milyon yetişkin günlük olarak elektronik sigara kullanıyor. Bu grubun yalnızda üçte biri, günde bir depoyu tüketecek kadar içse bile, bu yılda geri dönüştürülmesi veya düzgünce öğütülmesi mümkün olmayan fazladan bir milyar plastik atık anlamına gelir. Ayrıca bu sayıya, yasal olmadığı halde e-sigara kullanan tahmini iki milyondan fazla ortaokul ve lise öğrencisi dahil değil.
Elektronik Sigaralar Düzgünce Öğütülebilir mi?
Elektronik sigaraların düzgünce öğütülmesi, toksik elektronik atıkları oldukları için, bir ihtiyaç. Şarj edilebilir e-sigaralar, lityum bazlı bataryalar kullanıyorlar; dolayısıyla bunlar bazı şehirlerdeki geri dönüşüm programlarına dahil edilebiliyorlar. Ancak tek kullanımlık kartuş ve depo içeren elektronik sigaralar, içerdikleri toksik materyal sebebiyle geri dönüştürülemiyor. Bildiğimiz kadarıyla şimdilik bu çeşit elektronik sigaraları geri dönüştürmek için hiçbir yol yok.
Ne Yapabiliriz?
Öncelikle, eğer e-sigara kullanıyorsanız, bırakabilirsiniz. Bu hem sizin sağlığınıza hem de çevreye yardımcı olacaktır. Eğer bırakmakta yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, sigara bıraktırma hatlarına başvurabilir, yardımcı uygulamalar indirebilirsiniz.
Ek olarak, eğer toplumsal bir hamlede bulunmak istiyorsanız, bulunduğunuz bölgedeki çevreci kuruluşlarla çalışma yapabilir, tütün atıklarına yönelik derneklere başvurabilirsiniz.
Yazının aslına buradan ulaşabilirsiniz.
EKOIQ
