EKOIQ
Fillerin sayısı başta habitat kaybı olmak üzere yasa dışı avcılık ve iklim krizi nedeniyle giderek azalıyor. Ormanların şekillenmesinde doğrudan oynadıkları rolle karbon depolamaya yardımcı olmalarından dolayı, fillerin kaybı bir anlamıyla iklim krizini de hızlandırıyor.
Dünya üzerindeki en büyük karasal memeliler arasında yer alan fillerin sayısı son 10 yılda %62 azaldı. Önümüzdeki birkaç on yıl içinde yok olma tehdidi altındaki fillerin sayılarının azalmasında en büyük etken ise habitat kaybı. Afrika fili habitatı 1979’dan bu yana %50’den fazla kayba uğradı. Asya filleri ise yüzyıl başındaki yayılım alanlarının %15’ine sıkışmış durumda. Tahminen her gün 100 Afrika fili, diş ve diğer vücut parçaları için avcılar tarafından öldürülüyor. Son 10 yılda, yıllık olarak 25 bin ila 50 bin arasında Afrika fili yaşamını yitirdi. Bu, son yüzyılda vahşi Afrika fili popülasyonunun %97 oranında azaldığı anlamına gelmekle birlikte geriye kalan Afrika fili sayısının 400 binin altında olduğu tahmin ediliyor. Asya filleri için durum daha da vahim. Son verilere göre Asya fili sayısı 40 binin altında.
Tüm bu yaşanan büyük kayıplar sonucunda Dünya Doğayı Koruma Birliği, “Tehdit Altındaki Türler Kırmızı Listesi”nde yer alan fillerin azalan popülasyonuna dikkat çekmek için 2012’den bu yana 12 Ağustos tarihini, “Dünya Fil Günü” olarak kabul ediyor. Bu özel gün, fillerin korunmasının yanı sıra yaşam alanlarının sürdürülebilir şekilde yönetilmesi için küresel farkındalık oluşturulmasını da amaçlıyor.
Fillerin Ekolojik Dengeye Katkıları Büyük
Filler ekolojik dengenin sağlanmasında önemli bir rol oynuyor. Beslenme alışkanlıklarıyla bitki örtüsünün şekillenmesine katkıda bulunan filler, yaşadıkları bölgelerdeki diğer canlı türlerinin hayatta kalmasına da yardımcı oluyor. Son çalışmalar, ormanların şekillenmesinde doğrudan oynadıkları rolle karbon depolamaya yardımcı olmalarından dolayı, fillerin kaybının iklim krizini hızlandırabileceğini de ortaya koyuyor.
Özellikle son yıllarda artan yasa dışı avcılık, habitat kaybı, ormanların yok edilmesi, fildişi ticareti gibi insan kaynaklı çeşitli tehditler fil türlerinin varlığını tehlikeye atıyor. Bunlara ilaveten insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle ortaya çıkan dengesiz yağış rejimleri ve kuraklıklar da fil popülasyonu için büyük sorun oluşturuyor.
Hem uluslararası düzeyde hem de ulusal ve yerel olarak filleri korumak amacıyla şu adımlar öne çıkıyor:
- Vahşi filler için daha güçlü koruma politikaları uygulamak,
- Fildişi kaçakçılığı ve yasa dışı ticaretine karşı daha güçlü yaptırımlar ve mevzuat önlemleri almak,
- Doğal fil habitatlarının yönetimini iyileştirmek,
- Ekosistemlerde filin hayati rolü hakkında daha iyi eğitim vermek,
- Fillerle geçimini sağlayanlar için daha sürdürülebilir ve seçenekli ekonomik fırsatlar sunmak,
- Esaret altındaki filler için tedavi koşullarını iyileştirmek,
- Uygun şartlarda esaret altındaki fillerin doğal bir şekilde tehlikedeki popülasyonların yenilenmesine izin veren koruyucu sığınaklara yeniden yerleştirilmesini sağlamak.
Koruma Çabaları Artıyor
Filleri koruma kapsamına alan uluslararası çabalardan birini de Kunming-Montreal Küresel Biyolojik Çeşitlilik Çerçevesi oluşturuyor. Çerçeve, 2030 yılına kadar karaların ve iç suların %30’unun bütünlüğünü, bağlantısını ve dayanıklılığını korumayı öngörüyor. Çerçeve kapsamında, Asya ve Afrika fillerini korumak için fillerin yaşadığı ülkelerde yer alan fil habitatları arasındaki ekolojik bağlantının korunması ve restorasyonunun sağlanması gerekiyor. Ayrıca uluslararası işbirliği yoluyla sınır ötesi korumayı da hızlandırmak gerekiyor.
Bunların dışında 2022 yılında Asya filinin yaşadığı ülkeler tarafından imzalanan Kathmandu Bildirgesi ile Afrika Filleri Eylem Planı çerçevesinde fillerin yerel, bölgesel ve kıtasal olarak korunmasını sağlamak da amaçlanıyor. Fillerin birbirleriyle bağlantı kurmalarını kolaylaştırarak “engelsiz fil hareketi”ni oluşturmak, fillerin genetik çeşitliliğini artırmak ve %30 koruma hedefinin gerçekleştirilmesine yardımcı olmak hedefleniyor.
