Geridönüşüm Sanatı: Sanatla Atıklara Can Veriliyor

Türkiye’de birçok sanatçı başta metal ve plastik olmak üzere birçok atık maddesinden sanat eserleri çıkarıyor. Çevrede yaşanan tahribatlara ve artan kirliliğe dikkat çekmek için icra edilen sanatsal aktivitenin sonucunda birçok atık madde birer sanat eserine dönüşüyor.

Yazı: Şenol BALİ

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de artan kirliliğe ve geridönüşüm konusuna dikkat çekmek için atık maddelerini sanat eserlerine dönüştüren  “geridönüşüm sanatı”  şeklinde yeni bir tarz yaygınlaştı. Çöpten sanata konseptiyle kamuoyunda kabul gören bu tarz, atık malzemelerin çevreye olan zararlı etkilerini azaltmak için kullanımını azaltmayı, kamuoyunda çevrenin korunması konusunda duyarlılık sağlamayı ve birçok atık malzemesinin yeniden kullanılabilme potansiyeli taşıdığını göstermeyi amaçlıyor.

Son yıllarda sürdürülebilir sanat da denilen bu tarzla sanatını icra etmek isteyen sanatçıların sayısı artıyor. Bunlar arasında en çok göze çarpan sanat disiplini ise heykel sanatı. Birçok heykeltıraş, hurdalardan pet şişelerine, kağıt atıklardan plastiklere birçok atık maddeye yeniden can verip birer sanat eserine dönüştürüyor. Aksesuarlar, düğmeler, fermuarlar, kağıtlar, devre atıkları, elektronik atıklar da yine sık sık kullanılan atık türlerinden. Bununla hem sanatın kendi süreklilik kazanıyor hem de doğaya karışmak üzere olan atıkların geri çekilerek ve bu yönlü farkındalık yaratılarak doğanın korunmasına katkı sağlanıyor.

Bu yönlü çalışan sanatçılar genellikle evsel ve endüstriyel atık malzemeler kullanıyor ve temel amaçları da sıfır dönüşümün mümkün olacağı bir dünya yaratmak. Bu sanatsal formla yapılan sanat eserlerini artık toplu yaşam alanlarında, sergilerde veya kent meydanlarında görmek mümkün.

Son yıllarda geridönüşüm sanatıyla ilgilenen heykeltıraş İhsan Bal, herkesin karşılaştığı ve çöp olarak gördüğü atıklarda bir form veya sanatsal uyum gördüğünü söylüyor. Her gün düzenli olarak hurdacılar sitesi ve sokak aralarındaki çöp alanlarını ziyaret ettiğini ifade eden Bal, bunları toplayarak zaman içerisinde birer sanat eserine çeviriyor. Oldukça zahmetli olan süreç hakkında konuşan Bal şöyle diyor: “Atıklar hem çevre kirliliğine hem de ekonomik kayba yol açıyor. Bunun önüne geçmek ve buna dikkat çekmek için Hurdacılar Sitesi ve çöp toplama alanlarını düzenli olarak ziyaret ediyorum. Sokakta gördüğümüz her atık bizim için potansiyel bir malzeme. Sık sık da atık malzemelerin atıldığı yerlere gidiyoruz. Bunları toplayıp getirip sanata dönüştürüyoruz. Sanat eserini görenlerde doğal olarak bir çevre hassasiyeti oluşuyor.”

Bal, son olarak binlerce metal paradan oluşan insan porteleri yapmış. Öncesinde de sigara bağımlılığına dikkat çekmek için yüzlerce sigara izmaritinden baba-oğul figüründen oluşan heykel yapmış.

Bir başka heykeltraş Ali Mutii de benzer bir form uyguluyor. Van’da yaşayan İran vatandaşı Mutii, hurdacılardan topladığı malzemelerle birer sanat eseri ortaya koyuyor. Altı yıl önce kente yerleşen ve göçmen statüsünde yaşayan Mutii, hurda malzemelerle tasarladığı insan ve hayvan figürleri ile oyuncak ve süs eşyaları yapıyor, bunları zaman zaman sergiliyor ve almayı isteyen sanatseverlere satıyor. Mutii son dönemlerde, çevreden ve hurdacılar sitesinden topladığı demir parçaları ve diğer ince metallerle 2 metreyi bulan bir kartal figürü yapmış.