Her 1 Saniyede Bir Çöp Kamyonu Dolusu Atık Kıyafet!

2022’den bu yana 30 Mart tarihi Uluslararası Sıfır Atık Günü olarak kabul edilirken, günün 2025 teması “Moda ve Tekstilde Sıfır Atığa Doğru” olarak belirlendi. Her yıl moda ve tekstil sektöründe üretim ve tüketim kaynaklı 92 milyon ton atık ortaya çıkıyor ve tema ile bu miktarın her saniye bir çöp kamyonu dolusu kıyafetin yakıldığı veya çöp sahalarına atıldığı anlamına geldiğine dikkat çekiliyor.

Atık sektörünün iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik ve doğa kaybı ile kirlilikten oluşan üçlü gezegen krizi üzerinde önemli bir etkiye sahip olması dolayısıyla aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 105 ülkenin teklifiyle, 14 Aralık 2022’de Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, 30 Mart tarihini Uluslararası Sıfır Atık Günü olarak kabul etti.

Sürdürülebilir tüketim ve üretim anlayışını teşvik etmeyi amaçlayan Uluslararası Sıfır Atık Günü ile sıfır atık girişimlerinin 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın (SKA’lar) ilerlemesine yönelik sunacağı katkılar konusunda farkındalık çalışmaları hayata geçiriliyor.

Giysi Üretimi Artıyor, Kullanım Süresi ise Kısalıyor

Moda ve tekstil sektörünün halen aşırı üretim ve aşırı tüketim üzerine kurulu doğrusal bir şekilde ilerleyen bir modele sahip olması çok önemli çevresel ve sosyal etkiler yaratıyor. Uluslararası Sıfır Atık Günü’nün 2025 teması ise bu bağlamda “Moda ve Tekstilde Sıfır Atığa Doğru” olarak belirlendi.

Dünyada her yıl moda ve tekstil sektöründe üretim ve tüketim sırasında 92 milyon ton atık ortaya çıkarken, bu miktar, her saniye bir çöp kamyonu dolusu kıyafetin yakıldığı veya çöp sahalarına atıldığı anlamına geliyor. Giysi üretimi 2000 ile 2015 yılları arasında iki kat artmakla birlikte giysi kullanım süresi ise %36 kısaldı.

Her yıl tekstil sektörü, küresel seragazı emisyonlarının %2-8’ini üretiyor ve bu üretim esnasında 215 trilyon litre su kullanıyor; bu miktar 86 milyon olimpik yüzme havuzu büyüklüğüne karşılık geliyor! Yine araştırmalara göre bir giysinin giyilme sayısını iki katına çıkarmanın, seragazı emisyonlarını %44 oranında azaltacağı öngörülüyor. Tüm bunların yanı sıra fosil yakıt bazlı sentetik liflerin kullanımı, ekosistemlere ve insan sağlığına zarar veren mikroplastik kirliliğini de artırıyor.

Gelişmiş ülkelerin attığı ürünlerin çoğu genellikle Küresel Güney’e giderken, bu bölgelerdeki yetersiz atık yönetimi, açık alana dökme ve yakma gibi uygulamalar da çevresel ve sosyal sorunlara yol açıyor. Dolayısıyla 2025 temasıyla moda ve tekstilde sıfır atığa ulaşmak için aşırı üretimi azaltmak, sorumlu kaynak kullanımı sağlamak ve etik üretimi benimsemek de dahil olmak üzere sistematik bir dönüşüme olan ihtiyaca dikkat çekiliyor. Ayrıca sektöre biyoçeşitliliği yeniden inşa etmeye yardımcı olacak döngüsel iş modellerini benimsemeleri çağrısında bulunuluyor.

Her Yıl 900 tondan Fazla Gıda Atığı Oluşuyor

Atıkların geneline bakıldığında ise tablo hâlâ korkunç durumda. Hanehalkları, küçük işletmeler ve kamu hizmeti sağlayıcıları, her yıl ambalajlardan elektroniklere, plastiklerden gıdaya kadar uzanan bir yelpazede 2,1 milyar ila 2,3 milyar ton arasında katı atık üretiyor. Örneğin her yıl yaklaşık 931 milyon ton gıda kayboluyor veya israf ediliyor. 14 milyon ton plastik ise atık su ekosistemlerine karışıyor. Ne yazık ki küresel atık yönetim hizmetleri bu duruma çözüm üretmekte yetersiz. Dünya çapında hâlâ 2,7 milyar insanın katı atık toplama hizmetlerine erişimi yok ve belediye atıklarının yalnızca %62’si kontrollü tesislerde yönetilebiliyor.