Her 30 Saniyede Bir Kişi Hepatitten Hayatını Kaybediyor

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünyada yaklaşık 304 milyon kişi kronik bir viral hepatit enfeksiyonu taşıyor. Her gün hepatit B ve C enfeksiyonlarından dolayı 3.500 kişi hayatını kaybederken bu, dünyada her 30 saniyede bir kişinin hepatit ve neden olduğu başka hastalıklar nedeniyle hayatını kaybettiği anlamına geliyor.  

Bir tür karaciğer iltihabı olan viral hepatitler dünya genelinde ciddi bir halk sağlığı sorunu. Her yıl dünyada 1,3 milyon insan hepatit nedeniyle hayatını kaybederken, bu sayı giderek artıyor. Öyle ki hepatitler bugün için tüberkülozdan sonra en sık ölüme yol açan enfeksiyon hastalığı. A, B, C, D ve E olmak üzere farklı virüs tiplerine sahip olan hepatitin B ve C virüsleri, uzun vadede kronik karaciğer hastalığı, siroz veya karaciğer kanserine yol açabiliyor.

Dünyada Yaklaşık 304 milyon Kişi Hepatit Enfeksiyonu Taşıyor

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, dünyada yaklaşık 304 milyon kişi kronik bir viral hepatit enfeksiyonu taşıyor. Her gün hepatit B ve C enfeksiyonlarından dolayı 3.500 kişi hayatını kaybederken, bu sayı yaklaşık olarak her 30 saniyede bir hepatit ölümü anlamına geliyor. Her gün viral hepatit ile yeni enfekte olan insan sayısı 6.000’in üzerinde.

Küresel anlamda hepatit ile yaşayan ama tanı konulmamış ve tedavi edilmemiş insanların sayısı da oldukça fazla. Tahminlere göre yaklaşık 220 milyon hepatit B ve yaklaşık 36 milyon hepatit C taşıyan kişiye tanı konulmamış durumda. Belirtiler hastalık ilerlediğinde ortaya çıktığı için çoğu insan hepatit B veya C’ye sahip olduğunu ancak ciddi karaciğer hastalığı veya kanser geliştiğinde öğreniyor. Hepatit B ve C’ye sahip 304 milyon insanın yalnızca 7 milyonu hepatit B için tedavi edilirken, 12,5 milyonu da hepatit C’den kurtulabiliyor.

Test ve Tedavi Kapsayıcılığı Durakladı

Büyük bir halk sağlığı sorunu olan hepatite dikkat çekmek ve hastalığa dair farkındalığı artırmak amacıyla hepatit B virüsünü keşfeden ve virüs için bir tanı testi ve aşı geliştiren Nobel ödüllü bilim insanı Dr. Baruch Blumberg’un doğum günü olan 28 Temmuz günü “Dünya Hepatit Günü” olarak kabul edildi. Gün kapsamında DSÖ’nün test ve tedavi önerilerini teşvik ederek önleme, test, tedavi ve bakım hizmetlerinin genişlemesi hedefleniyor. Bu bağlamda da 2017 DSÖ Küresel Hepatit Raporu’ndan yola çıkarak hastalığa karşı küresel anlamda bir karşılık verilmeye çalışılıyor. Ayrıca Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 2030 kapsamında da önümüzdeki yıllar içinde hastalığın küresel ölçekte sıfıra yakın bir hale getirilmesi hedefleniyor.

Dünya Hepatit Günü’nün 2024 yılı teması ise “Harekete Geçme Zamanı” olarak belirlendi ve tema ile yaşamları kurtarmak ve sağlık sonuçlarını iyileştirmek için önleme, teşhis ve tedavi konularında daha hızlı olunması gerektiğinin altı çiziliyor. DSÖ, tanı ve tedavi için daha iyi araçlara sahip olmamıza ve ürün fiyatlarının düşmesine karşın test ve tedavi kapsama oranlarının durakladığına dikkat çekiyor. Bununla birlikte şimdi hızlı bir şekilde harekete geçilmesi durumunda ise 2030 Hedefi’ne hâlâ ulaşabilme şansının olduğu vurgulanıyor.

Hepatitin önüne geçilmesi için DSÖ, test ve tanı yöntemlerine erişimi genişletmeyi, hepatiti aşılama, güvenli enfeksiyon ve enjeksiyon uygulamalarıyla ve eğitimle önlemek için birinci basamak sağlık koruma çabalarını güçlendirmeyi, hastaların daha yakınında bakım sunmak için hepatit bakımını yerelleştirmeyi, viral hepatitten etkilenen insanların görüş ve deneyimlerini önleme ve tedavi çabalarının merkezine koymayı başlıca öneriler olarak sunuyor.

Türkiye’de Her Yıl 15-20 bin Kişi Hayatını Kaybediyor

2023 yılı verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 15-20 bin arasında insan her yıl hepatit B ve hepatit C’ye bağlı karaciğer sirozu ve karaciğer kanserinden ölüyor. Viral türler arasında hepatit A, su ve besinlerle bulaşabilen ve kötü hijyenik koşullardan yayılırken, Türkiye’de özellikle temiz su kaynaklarına ulaşımın artması ve çocuklara 18 ve 24. aylarda, risk grubundaki kişilere ise 6 ay arayla 2 doz ücretsiz Hepatit A aşısı yapılması sonucunda bu türden enfeksiyon görülme sıklığı bir hayli azalmış durumda.

Türkiye’de 5 yaş altı çocuklarda akut hepatit B hastalığının görülme sıklığı, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne uygun şekilde yüz binde 1’in altına inerken, 2002 yılında 5 yaş altı 136 olan vaka sayısı, 2022 yılında 1’e düştü. Ayrıca, 5 yaş altı çocuklardaki akut hepatit B hastalığı görülme sıklığı 2002 yılında yüz binde 2 iken, 2022 yılında yüz binde 0.02 olarak saptandı. 15 yaş altı akut hepatit B vaka sayısı ise 2002 yılında 734 iken, 2022 yılında 8’e düştü.