Kaplanların Yaşam Alanları Daralıyor!

Dünyanın 13 ülkesinde geniş alanlarda yaşayan kaplanların sayısı, 20. yüzyıl boyunca insan faaliyetleri nedeniyle %95’i aşan bir azalma yaşadı. Son 10 yılda ise çevreci STK’ların girişimleriyle sayıları iki katına çıkan kaplanların bulunduğu bölgelerin sayısı ise giderek azalıyor.

Büyük kedi ailesinin en büyüğü olan kaplanların popülasyonu hızla azalıyor. Dünya çapında kaplan sayısı 20. yüzyılın başından bu yana %95’ten fazla azalırken, bilim insanları bu durumu bir kırılma noktası ve geri dönüşü zor bir dönemeç olarak tanımlıyor. Bir zamanlar doğal ortamlarında dokuz alt türü mevcut olan kaplanların 21. yüzyıl itibarıyla üç türünün soyu tamamen tükenmiş durumda.  Küresel olarak Temmuz 2023 itibarıyla varlığı saptanan yaklaşık 5.574 vahşi kaplan bulunuyor ve bunlar hayatta kalan altı alt türü kapsıyor. Bu kaplanların 3’te 2’sinden fazlası ise Hindistan’da yaşamını sürdürüyor.

Tropikal yağmur ormanlarından mangrov bataklıklarına, ılıman ormanlara ve deniz seviyesinden 4.000 metreye kadar değişen çeşitli habitatlarda yaşayan kaplanlar, yoğun bir bitki örtüsüne, büyük bir geyik türü av tabanına ve suya erişimi olan habitatlara gereksinim duyuyor. Ancak doğal habitatlarının yok edilmesi ve kaçak avcılık kalan popülasyonunun azalmasının en önemli faktörlerini oluşturuyor.

29 Temmuz, 14 Yıldır Uluslararası Kaplan Günü

Dünya genelinde özellikle de 20. yüzyıl boyunca kaplan popülasyonundaki dramatik düşüş nedeniyle harekete geçilmesi üzerine ilk kez 2010 yılında Rusya’nın St. Petersburg kentinde Kaplan Zirvesi düzenlendi. Zirvede kaplan popülasyonlarına ev sahipliği yapan 13 ülke hükümetinin işbirliğiyle, “Küresel Kaplan Kurtarma Programı” (GTRP) kuruldu. Program aracılığıyla vahşi kaplan sayısının iki katına çıkarılması amaçlanıyor. Ayrıca bu ülkeler GTRP ve Küresel Kaplan Forumu (GTF) gibi girişimler altında birlikte çalışarak, etkili kaplan koruma için bilgi, kaynak ve stratejiler paylaşıyor.

2010’daki zirvede ayrıca 29 Temmuz, “Uluslararası Kaplan Günü” olarak kabul edildi. Gün ile habitat kaybı, kaçak avlanma ve insan-yaban hayatı çatışması gibi kaplanların hayatta kalmasını tehdit eden sorunlara odaklanılıyor ve kaplanların küresel anlamda tehlike altındaki koşullarına yönelik farkındalık yaratılmaya çalışılıyor.

WWF, Kaplan Korumasında Öncü

Çevre örgütleri, doğa koruma uzmanları, yerel halk gibi birçok bileşenin ortak mücadelesiyle bugün beş ülkede kaplan sayısı neredeyse iki katına çıktı. Konu üzerine en çok mücadele veren STK’lardan biri de Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF). 2034 yılına kadar var olan habitatlarındaki 22 bölge içinde kaplan popülasyonlarını ve yaşadıkları yerlerin sayısını istikrarlı ve artan bir seviyeye getirmeyi hedefleyen WWF, kaplanlara ev sahipliği yapan ülkelerde beş ana alanda çalışma yürütüyor.

Kaplan habitatları, bu hayvanların yaşam alanları olmanın ötesine geçerek ekosisteme de önemli katkı sunuyor. Yüz milyonlarca insan kaplan rezervlerinden su kullanıyor ve korunan alanlar ayrıca sel, gelgit yükselmesi ve toprak kaymalarına karşı felaket riskini de azaltıyor. Kaplanlar korunduğunda, Asya filleri ve büyük boynuzlu gergedan gibi diğer tehlike altındaki türler de korunmuş oluyor.

Hızlı ekonomik büyüme, iklim değişikliği, tarım ve altyapı genişlemesi nedeniyle önümüzdeki yıllarda kaplanlarla insanların daha fazla ortak alanda bir araya geleceği tahmin ediliyor. Dolayısıyla WWF, kaplan koruma projelerinin topluluklarla birlikte ve onlar için yapıldığından emin olmak amacıyla topluluklarla işbirliğine gidiyor. Kaplan projelerinin maliyetlerini ve risklerini azaltmak, özellikle insanlarla kaplanların bir arada yaşadığı bölgelerde yerel halkla beraber çalışmak ve son 10 yılın koruma kazanımlarını güvence altına almak öncelikli olarak hedefleniyor.

Vahşi kaplan popülasyonlarının arttığı ülkelerde dahi vahşi kaplanların bulunduğu yerlerin sayısı azalıyor. Bu durum, kaplanları daha küçük ve izole habitat bölgelerine sıkıştırıyor. Tam da bu nedenle korunan alanlar arasındaki bağlantılar, kaplanların ve diğer yaban hayatının habitat alanları arasında hareket etmesine izin vermek açısından kritik öneme sahip. WWF, kapalı kalmış yaban hayatı koridorlarını restore etmek, mevcut olanları korumak ve 22 kaplan habitatında yeniden yerleştirme, izleme, iklim dostu habitat iyileştirmesi ve hastalık riskini en aza indirme yoluyla kaplan avı popülasyonlarını iyileştirmeye ve korumaya yönelik çalışmalar yürütüyor.