Küresel Sorunlara Karşı Yerel Yönetimler

Yerel yönetimlerin önemi yalnızca demokrasi kültürünü tabana yaygınlaştırmakla kalmıyor, sürdürülebilirliğin sağlanmasında da önemli bir rol oynuyor. Tüm insanlığın ve gezegenin geleceği için, yerel yönetimlerin görevi büyük. Küresel sorunlara yerel yanıtlar üretmeden, bir çözüm hayal gibi görünüyor.

YAZI: Burcu GENÇ, Barış DOĞRU, Bulut BAGATIR, S. Sena AKKOÇ

Gezegen devasa sorunlarla karşı karşıya. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na bir göz attığımızda, bu sorunları bir çırpıda görebiliyorsunuz. Peki bu devasa ve küresel sorunların nasıl üstesinden geleceğiz? Eski ama eskimeyen bir tartışma bu. Yereller, küresel sorunların çözümünde nasıl ve ne kadar etkili bir rol oynayabilir. Bu tartışma ve sorunun yanıtında ibre giderek yerellere doğru dönüyor. Merkezi düzeyde, sorunların çözümünde yaşanan sıkışıklık, yerellerin ve yerel yönetimlerin giderek daha fazla önemsenmesine yol açıyor.

Demokrasinin en küçük birimi olarak yerel yönetimlerin, politik kararlarda yerelin katılımını sağlayarak, demokrasinin tabana yaygınlaştırılmasında oynadığı rol giderek belirginleşiyor. Aynı zamanda yurttaşlara yakınlığıyla, şeffaflığın, hesap verilebilirliğin sağlanmasında da önemli rollere sahip.

Bu anlamda, katılımcı ve kapsayıcı demokratik bir yönetim şekli olarak yerel yönetimlerin, yerelin ihtiyacını duyduğu hizmeti yerinde, hızlı ve istenildiği oranda gerçekleştirme kapasitesi bulunuyor. Bu esnekliğin farkında olan Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde yerel yönetimlerin, vergi toplama ve bütçelerini istedikleri sorunu önceliklendirecek şekilde kullanma hakları bulunuyor. Özellikle çevre ve iklim krizi konusunda, bu esnekliğin giderek daha çok işe yaradığını görmeye de başladık

Türkiye’de ise, bu süreç bir süredir tersine işliyor. Özellikle Avrupa Birliği Uyum sürecinde giderek önemi ve yetkileri artan yerel yönetimler, bir süredir güçlünün otoritelerleşme eğiliminin doğal sonuç olan merkezileşmenin kıskacı altında. Güç merkeze toplandıkça, yerellerin sorun çözme kapasiteleri de hem mali hem yetkisel hem de kapasite açılarından zayıflıyor.

Yerel Yönetimler ve Küresel İklim Krizi

Öncelikle iklim krizi etki azaltma eylem planları ve iklim uyum eylem planlarının hazırlığında katılımcı ve kapsayıcı süreçlerin etkisi biliniyor. Özellikle iklim krizine bağlı afet senaryolarının en alt seviyeden en üst seviyeye kadar işbirliği içinde yapılmasının, yerel ihtiyaçların, merkezle uyum içerisinde olması gerektiğinin önemine bu sene Akdeniz’deki yangınlarda yakından şahit olduk.

Merkezi yönetim ile yerel yönetimlerin işbirliğinin, can ve mal kayıplarını önlemede ne kadar önemli olduğunu hayat bir kez daha yüzümüze vurdu. Ve aynı zamanda yerel yönetimlerin kapasitesinin geliştirilmesinin sorunlara hızlı ve etkili müdahale edebilmekte ne kadar önemli olduğunu da. Bunun için en önemli unsurlardan birisi ise, yerel yönetimlerinin bütçesinin geliştirilmesi; iklim krizi gibi yeni sorunlarla baş edebilmesi için merkezden yetki ve görev ile beraber yeni kaynak tahsislerinin de gündeme gelmesi gerekiyor. Yeni kaynakların yaratılması, kaynakların çeşitlendirilmesi ve belirli konularda kullanmak üzere vergi koyabilme hakkı, Türkiye özelinde yerel yönetimlerin önümüzdeki günlerdeki gündemi olmak zorunda.

Sürdürülebilirliğin, yerel yönetimleri geleceğe taşımakla kalmayıp, Türkiye’deki toplulukların da geleceğini daha iklim güvenli bir hale getireceği kesin. Artık yöneticilerin günlük planlamalardan vazgeçip, iklim krizini odak noktasına koyarak bir yurttaş sorumluluğuyla hareket etmeye başladığı noktadayız. Ya hep beraber batacağız ya hep beraber yüzeceğiz!