Kurumsal Raporlama 4.0: “Entegre Raporlama” Türkiye ve Dünyadaki Son Gelişmeler

Yapılan araştırmalar, finansal ve finansal olmayan raporlamayı entegre bir şekilde benimseyen şirketlerin, daha uzun vadeli ve kalıcı yatırımcı tabanına sahip olduklarını, sermaye maliyetlerini düşürdüklerini ve hisse senedi fiyatlarının yükseldiğini göstermiştir. Bunun, sermaye piyasalarının dönüşümü ve sürdürülebilirliğini sağlama ve dünyada finansal istikrarı geliştirmeye yönelik olduğunu vurgulamak isterim. Sonuç olarak entegre raporlamayı, şirketin sürdürülebilir değer yaratmasının bir ölçüde teminatı olarak düşünebileceğimiz için kurumlar ve paydaşları, dolayısıyla da sağlıklı bir ekonomi açısından büyük önem taşımaktadır.

YAZI: Prof. Dr. Güler ARAS, Yıldız Teknik Üniversitesi, Finans ve Muhasebe Ana Bilim Dalı; Kurucu Direktör, YTÜ Finans, Kurumsal Yönetim ve Sürdürülebilirlik Merkezi (CFGS); Kurucu Başkan, Entegre Raporlama Türkiye Ağı (ERTA)

Piyasalardaki eksik ve nitelikli olmayan bilgi, ekonomideki başarısızlıkların ve krizlerin de önemli açıklayıcısı durumundadır. Henüz literatürde tanımı tam olarak yer almayan “nitelikli bilgi” yatırım kararlarında son derece önemlidir. Zira benim tanımıma göre “nitelikli bilgi”, “yatırım kararlarına temel oluşturacak her türlü unsuru içerisinde barındıran ve gerçek durumu yansıtan bilgi”dir. Finansal ve finansal olmayan bil- ginin bir arada içerildiği nitelikli bilginin üretilmesi ve paydaşlarla buluşturulması noktasında ise önerilen entegre düşünceye dayalı bir iş modelinin sonucu olan ve bir ölçüde kurumsal raporlamanın 4.0’ı olarak ifade edilebilecek yeni düzen “entegre raporlama”dır.

Entegre Raporlama Buna Cevap Veriyor mu?
“Bir kuruluşun stratejisi, yönetimi, performansı ve gelecek beklentilerinin kısa, orta ve uzun vadede nasıl değer yarattığının kısa ve öz bir sunumu” olarak tanımlanan entegre rapor, başta yatırımcılar olmak üzere bir kuruluşun tüm paydaşlarına bütüncül bir bakış açısı sunarak daha iyi karar almalarına yardımcı olmayı amaçlar. Entegre rapor, entegre düşünceye dayalı bir raporlama düzeni olarak kurumların değer yaratmasına odaklı bir yaklaşımı temel alır.

Kurumsal raporlamanın geldiği son nokta olan entegre rapor, şeffaflığı ve şirkete ilişkin bilgi paylaşımını artırdığı için bütün paydaşlara fayda sağlamasının yanı sıra, rapor- lama süreci kendi başına şirketin kendisini baştan aşağı gözden geçirdiği, güçlü ve zayıf yanlarını, risk ve fırsatlarını sistematik bir şekilde değerlendirmesini sağlayan bir strateji çalışmasıdır. Entegre rapor hazırlama çalışması, şirketin stratejik plan- laması ve kurumsal yönetiminin, iş modelinin ve değer yaratma sürecinin kararlaştırıldığı, bütün bunların şirketin iç ve dış çevresi ile uyumlu şekilde oluşturulması çalışmalarını kapsar. Dolayısıyla raporlama, başlı başına şirketin değer yaratma sürecinin anlatımıdır. Bu süreçte şirketler, risklerini daha iyi tanımladıkları, fırsatlarını daha iyi gözlemledikleri, risk yönetim stratejilerini daha iyi belirledikleri bir iş yapma düzeni geliştirirler. Şirketler, her sene bu bilgileri rapor etme disiplinine ilave olarak bütün iş sürecini çok daha iyi gözetleme ve aksiyon alma disiplini kazanırlar.

Piyasalar ve Ekonomi için Ne Anlama Geliyor?
Hem büyük ölçekli şirketler hem de KOBİ’ler üzerinde yapılan araştırmalar, finansal ve finansal olmayan raporlamayı entegre bir şekilde benimseyen şirketlerin, daha uzun vadeli ve kalıcı yatırımcı tabanına sahip olduklarını, sermaye maliyetlerini düşürdüklerini ortaya koyuyor. Aynı zamanda bu şirketlerin hisse senedi fiyatları da yükseliyor. Bunun, sermaye piyasalarının dönüşümünü ve sürdürülebilirliğini sağlama ve dünyada finansal istik- rarı geliştirmeye yönelik olduğunu vurgulamak isterim. Sonuç olarak şirketin sürdürülebilir değer yarat- masının bir ölçüde teminatı olarak düşünebileceğimiz entegre raporlama, kurumlar ve paydaşları dolayısıyla da sağlıklı bir ekonomi açısından büyük önem taşımaktadır.

“Bir kuruluşun stratejisi, yönetimi, performansı ve gelecek beklentilerinin kısa, orta ve uzun vadede nasıl değer yarattığının kısa ve öz bir sunumu” olarak tanımlanan entegre rapor, başta yatırımcılar olmak üzere bir kuruluşun tüm paydaşlarına bütüncül bir bakış açısı sunarak daha iyi karar almalarına yardımcı olmayı amaçlar

Entegre Raporlama Türkiye Ağı
Entegre düşünce ve raporlama düzeninin oluşumuna önderlik eden Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi’nin (IIRC) kurulmasıyla “entegre raporlama” dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yakından takip edilmeye başlandı. Benim de disiplinlerarası akademik yaklaşımımın bir sonucu olarak çalışma alanımın odağında olan entegre düşünce ve entegre iş yapma modeli, uzun yıllardır araştırmalarıma konu oldu. Çalışmalarımı takip eden Mervyn King’in motivasyonu ile Türkiye’de bu alandaki gelişime yön vermek üzere Türkiye’nin itibarlı kurumları bir araya geldi.
Borsa İstanbul, TÜSİAD, SKD, TKYD, Global Compact, Argüden Yönetişim Akademisi, IIRC Türkiye Elçisi, iki pilot firma -Çimsa ve Garanti Bankası- ve bağımsız üye olarak ben, Entegre Raporlama Türkiye Ağı’nı (ERTA) kurduk. Bugüne kadar süregelen çabaları kurumsal bir çatıda devam ettirmek üzere ERTA’nın yürütme kurulu başkanı olarak ben de önemli bir sorumluluk almış oldum. 2015 yılından itibaren faaliyetlerini başlatan ERTA, kuruluşunu, 2017 yılının başında Borsa İstanbul’da düzenlenen gong töreniyle duyurmuştu.

ERTA olarak, 13 Kasım 2017’de, Borsa İstanbul ev sahipliğinde entegre rapor hazırlayan kurumlar için ikinci gong törenimizi ve ardın- dan da Deneyim Paylaşım Toplantımızı gerçekleştirdik. Borsa İstanbul Yönetim ve İcra Kurulu Başkanı Himmet Karadağ, ERTA Yürütme Kurulu Başkanı olarak ben, Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi (IIRC) Başkanı Richard Howitt, Yale Üniversitesi Muhasebe, Ekonomi ve Finans Profesörü Shyam Sunder ve ilk entegre raporları hazırlayan ve IIRC Business Network üyesi kuruluşlarla birlikte ikinci kez gongu çaldık. Son derece önemli bir gelişme olarak, aynı zamanda bu törende Borsa İstanbul ile Entegre Raporlama Konseyi ve ERTA arasında işbirliği anlaşması imzalandı. Bu işbirliği anlaşması ile diğer ülke bor- salarına da örnek olacak bir adım atılmış oldu.
ERTA olarak temel amacımız, Türkiye’deki kurumlar için yeni bir yaklaşım, yeni bir düşünce tarzı, yeni bir disiplin olan entegre raporlamayı Türkiye’deki tüm kuruluşlara yaygınlaştırmak, farkındalık yaratmak ve uygulamalarına destek olmaktır. Bu yolda bütün paydaşlarımızla bir- likte çalışarak birlikte değer yaratmayı arzu ediyoruz.
Dünyada Entegre Raporlama Konusunda Son Gelişmeler
İş dünyası liderleri ve yatırımcıların da katılımıyla 12-13 Ekim 2017 tarihlerinde, Amsterdam’da gerçekleşen, 2017 Entegre Raporlama (<IR>) Yıllık Kongresi’nde piyasa trendleri, entegre raporlamanın etkileri, “önemlilik” (materiality) yaklaşımları, yeni kurumsal raporlama düzenine nasıl geçiş yapılacağı konuları tartışıldı.
Düşünme, planlama ve raporlama yöntemlerini değiştirerek, karşılaştıkları problemlere yeni ve daha güçlü çözümler üretmeyi taahhüt eden organizasyonların bir araya geldiği kongrede <IR> İş Ağı’nın alt grupları olan <IR> Özel Menfaat Grupları (Special Interest Groups) düşüncelerini paylaştılar.

Kongrede iki ana başlık olan “Gizli Sermaye Öğeleri: En Büyük Varlığınızı Olduğundan Düşük mü Değerliyorsunuz?” (Hidden Capitals: Are you undervaluing your biggest asset?) ve “Entegre Düşünme ile Bilgilendirme Stratejisi” (Informing strategy with integrated thinking) altında birçok oturum gerçekleştirildi. Yönetim süreci, yatırımcı modellemesi ve karar verme sürecinde önemi giderek artan “Gizli Sermaye Öğeleri” olarak adlandırılan faktörlerin (“insan”, “entelektüel” ve “sosyal”), şirketlerin değer yaratma modellerine ve raporlarına entegre edilmesi tartışılan en önemli konular arasındaydı. Bununla birlikte, şirketlerin paydaşlarının bilgilendirilmesinde, çoklu sermaye ögelerinin ve zaman aralığının içerildiği, entegre düşünceye dayalı bilgilendirme stratejilerinin geliştirilmesi bir başka tartışma konusuydu.

Hem büyük ölçekli şirketler hem de KOBİ’ler üzerinde yapılan araştırmalar, finansal ve finansal olmayan raporlamayı entegre bir şekilde benimseyen şirketlerin, daha uzun vadeli ve kalıcı yatırımcı tabanına sahip olduklarını, sermaye maliyetlerini düşürdüklerini ortaya koyuyor.

Hedefte Neler Var?
<IR> çerçevesinin uygulaması hakkında entegre raporlama yapan şirketler, danışman ve denetleyiciler, akademisyenler, meslek örgütleri, regülatörler, rapor kullanıcıları ve STK’lardan alınan geri dönüşler doğrultusunda, odak konular yeniden gözden geçirilerek gelecekte atılması gereken adımlar için yol haritası oluşturuldu.
2018 yılının sonuna kadar tamamlanması planlanan bu adımlar, “Rehberlik”, “Araştırma” ve “Uyumlaştırma” olmak üzere üç ana grupta toplanıyor. <IR> çerçevesinin uygulanmasında, şirketlere rehberlik sağlayacak örnek rapor veritabanının geliştirilmesi ve eğitimlerin ger- çekleştirilmesi “Rehberlik” ile ilgili planlar arasında yer alıyor. Entegre raporlamanın şirketler ve paydaşlar üzerindeki etkilerinin tespitine yönelik araştırmalar da şimdiden planlanmış durumda. “Finansal ol- mayan ve hikayeleştirilmiş bilginin kullanımı”, “kurumsal raporlamanın gelişimi”, “dengeli raporlama”, “KOBİ, kamu sektörü ve STK’lar için entegre raporlama”, “paydaşların ihtiyaç ve beklentileri” ve “bilgiler arası bağlantı ve karar alma” belirlenen araştırma konuları arasında yer alıyor. <IR> çerçevesinin odak kavramları arasında yer alan “çoklu sermaye ögeleri”, “önemlilik” ve “entegre düşünce” odak tartışma konuları olarak belirlendi. Entegre raporlama çerçevesinde sunulan kılavuz ilkelerin yeniden şekillenmesinde ve güncellenmesinde etkili olacak bu adımların çerçeve ile uyumlaştırılması da nihai adım olarak planlandı.