EKOIQ
Şubat ayının son günlerinde, anne kutup ayıları ve yeni doğan yavruları, Kuzey Kutbu’ndaki kar yığınlarında birbirlerine sokulmuş durumdalar. Çeşitli kurumlar tarafından kutlanan Uluslararası Kutup Ayısı Günü’nün 27 Şubat olarak seçilmesinin nedeni de bu: Bu dönem kutup ayılarının en savunmasız olduğu zaman dilimi.
Kutup ayıları, gezegenin karada yaşayan en büyük etoburları. Hayatlarının büyük bölümünü suyun ve buzun etrafında geçiren bu türün adı, Latince “deniz ayısı” anlamına geliyor. Kuzey Kutbu ve çevresini ifade eden Arktik için güçlü bir kültürel öneme sahip olan kutup ayıları, Arktik Okyanusu boyunca Kanada, Alaska, Rusya, Grönland ve Norveç’in (Svalbard) bazı bölgelerinde yaşamını sürdürüyor. Karla kaplı Antarktika’da ise bulunmuyor.
Kutup ayıları yiyecek bulmak veya üremek için buz üzerinde yürüyebiliyor veya uzun mesafeler yüzebiliyor. Bazen 600.000 kilometre kareye varan geniş bir alanlarda dolaştıkları dahi biliniyor.
Günümüzde kutup ayıları, Kuzey Kutbu’ndaki buzulların erimesine neden olan küresel ısınma nedeniyle büyük risk altında. Şu anda “tehlike altında bir tür” olarak sınıflandırılmaması popülasyonlarının savunmasız olmadığı anlamına gelmiyor. Vahşi doğada yaklaşık 22 bin kutup ayısı kaldı ve hem insan kaynaklı iklim değişikliği hem de küresel ısınma, onların yaşam mücadelesini daha da zorlaştırıyor.
Besin zincirinde en üst sıralarda yer alan kutup ayıları ekosistem dengesinde hayati bir rol üstleniyor. Kutup ayılarının korunmasına yardımcı olmak Arktik besin zincirinin devamlılığına katkı sağlıyor. Yaban hayatının yanı sıra özellikle Kuzey Kutbu’ndaki insanlar olmak üzere tüm insanlığın sağlıklı bir sistemde yaşamasına yardımcı oluyor.
İklim Değişikliği Kutup Ayılarının Varlığını Tehdit Ediyor
Kutup ayıları, kışın kar altında gizlenmiş sığınak benzeri inlerde dünyaya geliyor. Yavrular kör, yarım kilodan biraz ağır. Yavru kutup ayılarının üzerinde sadece soğuktan korunmalarını sağlayacak hafif bir kürk var. Ebeveyn kutup ayıları ise yavruları yaşamın zorluklarına dayanabilecek hale gelene kadar inde kalıyor. Bu koşullar içinde insan kaynaklı iklim değişikliği kutup ayılarını çok boyutlu şekilde etkiliyor.
Arktik, küresel ortalamanın yaklaşık iki katı hızında ısınıyor ve eriyor. Öte yandan kutup ayıları yaşamak için buza bağımlı. Deniz buzunun kaybı aynı zamanda fokların varlığını da tehdit ediyor. Kutup ayılarının ana avı ise foklar, foklar olmadan kutup ayıları yavrularını yetiştiremiyor. Bununla birlikte petrol ve gaz arama, nakliye ve artan endüstriyel gelişim, Arktik çevresinin hassas dengesini bozabiliyor. Örneğin, uzak bir bölgede yaşansa dahi bir petrol sızıntısı bu tür üzerinde yıkıcı etkilere yol açabiliyor. Deniz buzlarının erimesiyle kutup ayıları giderek daha fazla karada yaşamak zorunda kalıyor ve Arktik’te yaşayan insan nüfusu ile daha fazla temasa geçiyor. Kutup ayıları ile insanların yakınlaşması ise yaralanma vakaları gibi istenmeyen durumların yaşanmasına yol açabiliyor.
Kutup Ayılarını Kurtarmak Elimizde!
Uluslararası Kutup Ayıları Günü, her yıl 27 Şubat’ta kutlanıyor. Kutup ayılarının araştırılmasını ve hayatta kalmasını misyon edinen ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Polar Bears International (Uluslararası Kutup Ayıları), bu yılın temasını “Anneleri ve Yavruları Korumak” olarak belirledi.
Günün odak noktası doğrultusunda anne kutup ayıları ile yavrularını korumaya yardımcı olmak için fon toplanıyor. Kutup ayılarına mümkün olabilecek en iyi koşullarda hayatta kalma şansı vermeyi amaçlayan bu özel günde, bu vesile ile Kuzey Kutbu’ndaki diğer koruma çabaları da destekleniyor. Tüm çabalara karşın ne yazık ki yavruların ortalama olarak yalnızca yarısının yetişkinliğe ulaşabildiği biliniyor. En savunmasız popülasyonlarda hayatta kalma oranları ise çok daha düşük.
Şubat ayının son günlerinde, anne kutup ayıları ve yeni doğan yavruları, Kuzey Kutbu’ndaki kar yığınlarında birbirlerine sokulmuş durumdalar. Uluslararası Kutup Ayısı Günü’nün 27 Şubat olarak seçilmesinin nedeni de bu: Bu dönem kutup ayılarının en savunmasız olduğu zaman dilimi.
Prof. Dr. Oğuz Özyaral
