Sahalarda Görmek İstediğimiz Hareketler Bunlar

Sahalar yeşil ama bakalım yaklaşım yeşil mi? Guardian Sustainable Business sitesinde yayınlanan Olive Balch imzalı yazı, futbolu yeşertme konusundaki değişik girişimleri özetliyor. Göreceğiniz üzere, ilham verici işler var. Türk futbolunun yöneticilerinin kulağına biraz su kaçırmakta fayda görüyoruz…

https://www.theguardian.com/sustainable-business/2014/oct/02/sustainability-football-green-game-sport
Zeynep Heyzen ATEŞ

Futbol harika bir spor olabilir ama çevreci gözle bakıldığında orta­ya çıkan manzara hiç hoş değil. Futbol sahalarını ve stadyumları ayakta tutabilmek için çoğu zaman yeri dolduru­lamaz miktarlarda enerji, su ve hammad­de tüketiliyor. Maçlar sonrasında geride büyük atık yığınları kalıyor. Taraftarların maça geliş gidişlerinde inanılmaz bir fosil yakıt tüketimi oluşuyor.
Ama yeni teknolojiler ve yaklaşımlar, bu spora yavaş yavaş yeşilci duyarlılıklar ka­zandırıyor. Bu güzel oyunu, yeşilleştirmek için yapılan çalışmalara her gün bir yenisi ekleniyor. Guardian Sustainable Business sitesinde yayınlanan Oliver Balch imzalı derleme, bu yeni çalışmalar konusunda oldukça önemli ipuçları barındırıyor. Darı­sı bizim spor kulüplerimizin başına…

Deparların Gücü Adına: Pavegen
Rio de Janeiro’nun varoşlarında oturanla­rın kayda değer bir bölümü buzdolaplarını ve lambalarını ulusal elektrik sisteminden “ödünç aldıkları” elektrikle çalıştırır. Bu ad-hoc bağlantılar yasadışı olmanın yanı sıra tehlikelidir de.
Pavegen buna alternatif olabilecek, yeni­lenebilir bir enerji modeli sunuyor: Yer döşemesi olarak kullanılacak enerji depo­layan üniteler. Merkezi Londra’da olan bu teknoloji firması “kinetik enerjiyi depola­yan” iki yüz kaplama malzemesini Morro da Mineira mahallesinin futbol sahasına döşemiş. 56 mm’lik karolar, sahanın Ast­roturf model yapay halı kaplamasının altı­na yerleştirilmiş ve ne zaman bir oyuncu üzerlerine bassa 5 mm esniyorlar. Böyle­ce her adım saniyede 5 watt’lık bir enerji üretiyor. Bu sistem geceleri neredeyse on saat hem sahanın hem çevresindeki bölgenin aydınlatılmasını sağlayan güneş panelleriyle de destekleniyor.
Dünya petrol devlerinden Shell’in finanse ettiği bu halı saha şu an için yenilikçi döşe­me sistemlerinin en geniş kapsamlı uygulan­dığı örnek. Pavegen’in hayata geçmiş proje­leri arasında kinetik enerjiyle ışıklandırmayı sağladığı West Ham Metro İstasyonu’na uzanan yaya köprüsü ve Londra’daki Krali­çe Elizabeth Olimpiyat Parkı’nın girişindeki aydınlatma sistemleri var.

Organik Çimde Çalım: Yeşil Şeytanlar
Merkezi Gloucestershire’daki Forest Gre­en Rovers futbol kulübü kısa süre önce İngiltere’nin ilk organik futbol sahasının gururlu sahibi oldu. Geçtiğimiz üç yılda kulüp, sahanın bakımında kimyasalların ve azotlu gübrenin kullanımını kademeli olarak yasaklamıştı. Onların yerine kom­post çayından hindistancevizi yağına veya yosundan elde edilen doğal gübrelere kadar bitki bazlı çeşitli ürünler kullanıl­maya başlandı. Kömür de bakteriler ve mantarlarla savaşmak için karbon temelli bir koruyucu olarak kullanılan maddelere eklendi.
“Kullandığımız organik yöntemlerden bazıları oldukça pahalı ama uzun vade­de daha sağlıklı bir toprak elde ederek aslında kâra geçmiş oluyoruz” diyor ku­lübün saha sorumlusu Stewart Ward ve “Kimyasallar kullanılarak ateşe ateşle kar­şılık verilmesini” veya “hızlı yüzeysel çö­zümlerden bahsedildiğini” duymak dahi istemiyor. Ayrıca organik çözümlere baş­vurmanın maliyeti, 45 kW elektrik üreten 170 fotovoltaik panelin yerleştirilmesi ve elektrik faturalarının kayda değer ölçüde düşmesiyle dengelenmiş.
Kulübün çabaları kendi kendine çalışan ve çimenleri biçerken gübre olarak orga­nik malç üreten bir çim biçme makinesiyle de destekleniyor. Yeşil Şeytanlar olarak bilinen Forest Green Rovers’ın zararlı kimyasallardan kurtulmaktaki kararlılığı saha dışına da uzanıyor ve çamaşır tercih­lerine kadar geliyor. Takımın üniformaları fosfatsız çamaşır deterjanıyla yıkanıyor.

Beşikten Beşiğe Sahalarda: Real ve ManU
2012 yılında Real Madrid, antrenman sahalarından 11’inin yenilenme zamanı geldiğinde endüstrinin önde gelen Hollan­dalı şirketlerinden Desso’nun ürettiği yeni jenerasyon yapay çim kaplamalarını seçti. Bu yeni sahaların çevre dostu olmalarının ötesinde mucizevi denilebilecek özellikle­ri de bulunuyordu: Hiçbir zaman sulan­maları gerekmiyor, çimler asla biçilmiyor, ilaçlamaya gerek kalmıyor.
Desso bu ortaklığa girerken bununla da yetinmedi, işi bir adım ileri götürerek sahalardan sökülen eski kaplamaların bölgedeki okullarda ve yerel kulüplerde kullanılacağını garanti etti. Zaten şirketin geçmişinde de çürüğe çıkarılan halı saha kaplamalarının çeşitli parçalarını geri dönüştürüp yeniden kullanıma soktuğu örnekler mevcuttu. Bugünkü projedeyse Desso, 2020 yılına kadar ürettiği -polieti­len, polipropilen veya naylondan yapılan-suni yeşil sahaların %100 cradle-to-cradle sertifikalı olacağını taahhüt ediyor.
Manchester United da yapay çimlerle kaplı antrenman sahalarında geri dö­nüştürülmüş materyaller kullanılmasıyla ilgili ilginç deneylere imza atan bir spor kulübü. Merkezi Hindistan’da olan Apollo Tyres şirketiyle ortak yürüttükleri proje­de İngiliz futbol kulübü yakın bir tarihte Old Trafford’daki spor kompleksine ağırlı­ğı neredeyse on tonu bulan 2200 lastiğin geri dönüştürülmesiyle yapılmış kaplama döşenmesini kabul etti. Kauçuk artığı Apollo’nun Avrupa’daki yan firmaların­dan temin edilmişti ve normal koşullarda sanayi fırınlarında yüksek enerji veren bir yakıt olarak kullanılacaktı. FIFA onaylı geri dönüştürülmüş saha, kulübe ev sa­hipliği yapan stadyum ve çevresindeki herkesin incelemesine açık.

Bayern’den LED Volesi
Almanya’nın en başarılı futbol takımla­rından FC Bayern Münih, Allianz Arena stadyumuna, devasa bir ışık gösterisi sergileyecek 380.000 enerji tasarruflu LED taktırıyor. Yüksekliği 35 metreyi bulan stadyumun tepesine yerleştirilen ışıklar 71.137 kişi kapasiteli stadyumu aydınlatacak. LED’ler, 8000 aşırı duyarlı ColorGraze fikstürlerle yerlerine sabitle­necek ve böylece üzerlerine yerleştirilen kaplamalar sayesinde üç temel renkten 16 milyonluk renk paletine ulaşılabilecek.
Bayern Münih’in aydınlatmadaki resmi ortağı Philips’e göre proje şu anda kul­lanılan geleneksel aydınlatma teknolojile­riyle kıyaslandığında %60 enerji tasarrufu sağlayacak (yılda 362 tona varabilecek bir CO₂ tasarrufu anlamına geliyor). Bu, aynı zamanda Bayern Münih ve Philips arasın­daki üç yıllık bir ortaklığın da temelini oluşturacak. 2014 yılında Alman elektro­nik devi Philips, Arena Vision LED’i halka tanıtıp görüntü titreşmesi olmaksızın HD TV’de ağır çekimle sahnelerin tekrar ya­yınlanabildiği dünyanın ilk LED teknolo­jisini sunmuştu.

49’lar Eko Stadyumlarını İlan Etti Bile
Spor takımlarının çoğu madalyalarını almak için sezonun kapanmasını bekler. Ama San Francisco 49’lar için bu geçer­li değil. 95. Amerikan Ulusal Futbol Ligi NFL’nin yeni sezonu başlamadan önce San Francisco 49’lar, LEED’nin ekoloji dostu yapılara verdiği en prestijli ödül olan ‘Gold Standart’ seviyesine layık bu­lundu bile.
Santa Clara’da 2014 yılının temmuz ayın­da açılışı yapılan ve 1,3 milyar dolara mal olan stadyumda 400 kW enerji üretebilen 1900 metrekarelik bir güneş sistemi var. Bu santral, alanın bütün enerji ihtiyacını gidermek için yeterli. 68.500 kişilik Levi’s Stadyumu, ayrıca çatısındaki 2500 met­rekarelik botanik bahçesiyle de dikkat çekiyor. Stadyum inşa edilirken getirilen diğer yenilikler arasında jeotermal pompa­lar yardımıyla stadyuma sıcak su sağlayan bir sistem oluşturulması da sayılabilir. Çim saha da dakikada 1800 galon suyu filtreden geçiren bir sistemle sulanıyor.