EkoIQ Editör İnsanların, hayvanların gübrelerinden ya da evinin arkasından akan akarsudan kendi elektriklerini üretebildiği haberlerine daha önce rastlamışsınızdır. Daha önce rastlamadığınızsa bunların sokakta, parklarda cıvıl cıvıl oynayan çocuklar tarafından yapıldığı haberleridir. Hem de oyunlarının bir parçası olarak…
Yazı: Fırat Demir
Pixar’ın 2001 yılında çektiği Sevimli Canavarlar (Monsters Inc.) filmini hatırlıyor musunuz? 2001 yapımı bu animasyondaki canavarlar şirketi, kasten korkuttuğu çocukların çığlıklarından alternatif enerji üretiyor ve kullanıyordu. Filmin sonunda kahramanlarımız çarkı tersine çeviriyor ve enerjiyi, çocuk çığlıklarından değil kahkahalarından üretmenin bir yolunu buluyorlardı. Yıllar öncesinin kurmacası olan bu alternatif enerji fikrinin günümüzde de uygulandığını söylesek tepkiniz ne olurdu? Tabii daha şirin bir hâliyle! “İnsana güç ve insandan güç” prensibini temel alan fütürist tasarımcılar çığlık atan çocuklar yerine parklarda sallanan, tırmanış yapan, kayan, hoplayıp zıplayan çocukların bu oyunlarından faydalanıp, onları kullanılabilir enerjiye çevirebilmek adına projeler geliştirmeye ve uygulamaya başladılar. İşte, çocuk oyunlarını alternatif enerjiye çeviren o uygulamalardan bazıları:
1-Doğal Enerji Parkı
Hyundai mühendisleri tarafından geliştirilen bu oyun parkı bildiklerimizden biraz farklı. Yapısında bulunan kaydırak, tırmanma merdiveni ve pedallarla çocuklar için oldukça ideal bir oyun alanı olan bu rengârenk proje, aynı oyuncaklara bağlı düzeneklerin yardımıyla çocuklara bir direksiyonu ya da pedalı çevirerek nasıl ışık yakabildiklerini, tahterevallinin yukarı aşağı hareketiyle bir su çarkını nasıl döndürebileceklerini göstererek onları sürdürülebilirlik hakkında bilinçlendiriyor. Benjamin Franklin’in yıldırımın elektrikten kaynaklandığını kanıtladığı ünlü deneyine gönderme olarak bir de uçurtma içeren, “Red Dot” tasarım yarışması birincisi bu yapının yaratıcıları You Song Young, Jin Soo Yeon, Ahn Ho Sang ve Lee Sung Jae imiş.
“Doğal Enerji Parkı” ile ilgili daha fazla bilgi için https://www.pgpedia.com/n/natural-energy-park adresine uğrayabilirsiniz.
2- “Empower” Oyun Alanı
Sunduklarımız arasında hâlihazırda uygulanan tek proje olan Empower Playground, aynı ismi taşıyan Gana merkezli bir hayır kurumunun “idealist” bir projesi. Az gelişmiş ülkelerde, elektriğin hiç uğramadığı veya kısıtlı ulaştığı köylerde yaşayan çocuklara hava karardığında altında ders çalışabilecekleri lambanın ve okullarda kullanılan aydınlatma sisteminin elektriğini bir oyun neşesinde üretme şansı veren bu uygulamanın pratik faydasının yanında eğitsel bir yanı da bulunuyor. Salıncaklara, tahterevallilere yerleştirilen düzenekler sayesinde üretilen ve depolanan enerjiyi görüp ondan faydalanan çocuklar, enerjinin nasıl dönüştürülebildiğine tanık olarak sürdürülebilirlik fikriyle de belki de ilk kez tanışmış oluyorlar. Uygulamaya geçmiş bu projeyle ilgili bilgiye ulaşmak için www.empowerplaygrounds.org internet sitesine girebilirsiniz.
3-Sallan Yuvarlan Zürafa
İnce uzun mimari yapısı dolayısıyla “Zürafa” ismi verilen bu yapı aslında Chen Wei ve Lu Yanxin tarafından tasarlanmış bir salıncak. Salıncağın ileri geri hareketinden oluşan kinetik enerjiyi tavanındaki LED lambaya yollayabilen bir düzeneğe ve aynı enerjiyi hava karardığında kullanmak üzere depolayabilen bataryalara ve alternatif güneş panellerine sahip olan bu proje dış görünüşüyle ve yeşil beyaz tasarımıyla adeta Hollywood filmlerinden fırlamış gibi. Uzaktan bakıldığında devasa bir sandalyeye de benzeyen bu tasarım gerçeğe dönüştürüldüğü takdirde geleceğin sokaklarını süsleyeceğe benziyor.
Zürafalara daha yakından bakmak için www.yankodesign. com/2012/02/17/swing-along-green-power/ adresine başvurabilirsiniz.
4-“Kidetic”le 31,5 Watt
Andrew Simoeni, Joel Lim ve Funfere Koroye tarafından tasarlanan ve bilim ile zekâyı bir araya getiren bu oyun alanı çocuklara kendi enerji tüketimlerinin farkında olabilme ve geceleri kendi oyun alanlarını aydınlatabilme imkânı veriyor. Bir dinamoya bağlı salıncak, tahterevalli ve zıplama iplerinin olduğu bu oyun alanı çocukların harcadığı zaman ve enerjiye bağlı olarak saat başına 31,5 watta kadar enerji üretebiliyor. İsmini çocuk (kid) ve kinetik kelimelerinin birleşiminden alan bu parkta üretilen enerji proje uygulamaya geçtiği takdirde ışıklandırma gibi az enerji gerektiren diğer alanlarda da kullanılabilecek. Fikrinin yanında tasarımı da fütürist olan bu oyun alanı geleceğin en eğlenceli sürdürülebilir uygulamalarından biri olacak gibi görünüyor.
Topaç şeklindeki “kidetic”ler hakkında merak ettiğiniz her türlü bilgiye kidetic-energy-interaction-fun-for-children/ adresinden kolayca ulaşabilirsiniz.
5-Zıpla, Zıpla, Zıpla
Belgrad’daki bir park için Margot Krasojevic tarafından tasarlanan kubbe şeklindeki bu oyun alanı, üzerinde yapılan hareketlerin zemininde bulunan basınca duyarlı elektrikli diskleri sallaması prensibiyle enerji üretiyor. Üstünde koşuşturan çocukların hareket sıklığı ve sayısıyla doğru orantılı olarak ürettiği enerji ile aynı anda üzerinde yapılan hareketleri bir projektör gibi dışarıya yansıtabilen bu yapının, bir sahne görünümü ve donanımında olması dolayısıyla müzik grupları tarafından da kullanılabileceği düşünülüyor.
Dış görünüşüyle bir pelerini de andıran bu yapı hakkında bilgi edinmek için . us/architecture/piezoelectric-playground-the-interactive-lumia-canopy-in-pioneers-park-belgrade/ sitesine başvurabilirsiniz.
EKOIQ Dergisi Eylül 2012 SAYI: 21
