Sen de mi Albatros!

Bültenin 25 Eylül tarihinde yayınladığı “Albatrosların hayatta kalma çabaları cıva ve kirleticiler yüzünden ciddi tehdit altın­da” (Albatrosses’ survival seriously threatened by mercury and pollutants) başlıklı makaledeyse albatroslarla ilgili bir kötü haber daha aldık. Neslinin tükenmekte olduğunu bildi­ğimiz albatrosların iklim değişikliği, hastalık ve yan av gibi faktörlerin yer aldığı çevre baskısı listesine, makalede yer alan çalışmanın sonucu olarak üreme üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle cıva ve kısa adıyla POPs diye bilinen Kalıcı Organik Bileşikler (Persistent Organic Pollutants) de eklenmiş.
Nedir bu POPs diye soracak olursanız, teknik tanım ve POP kapsamında yer alan maddeler için Çevre ve Şehircilik Bakan­lığı Kimyasallar Yönetimi Dairesi Başkanlığı’nın resmi site­sinde yer alan UNIDO-POP’ler Projesi’ne göz atabilirsiniz. Proje, küresel anlamda kullanımın yasaklanması/kısıtlanması amacıyla 2004 yılında imzalanan Stockholm Sözleşmesi için hazırlanan detaylı Türkiye Taslak Uygulama Planı’nı içeriyor. Neden bakalım da içimizi karartalım deme ihtimalinize karşı­lık, bu melun kirleticilerden birkaç satırla bahsedip içinizi az biraz karartalım. POP’lerin tümünü şu anda artık bir daha hiç kullanmamaya karar versek bile uzun süre doğada kal­maya devam edecekler; besin zinciri yoluyla türden türe ya da anneden çocuğa geçecekler; üreme sistemimize, bağışıklık sistemimize zarar verecekler; kansere neden olacaklar ve tüm türler için daha nice cek’ler, cak’lar, cuk’lar…
POP’lerin albatroslara etkisiyle ilgili makalede yer alan çalış­maya dönelim… Güney Hint Okyanusu’nda bir adada yumurta yatağı sayısı, yavruların hayatta kalmaları, tüylenme ve yetiş­kinlerin hayatta kalmaları dikkate alınarak yapılan araştır­manın sonucu şöyle: Kuşların kanlarında bu kirleticilerin ve tabii cıvanın hiçbiri olmasa -başka nüfus tehditleri de dışarıda bırakılarak- her kuşak bir sonrakinin 1,027 katı olacakken, bu kirleticiler nedeniyle 0,991 katı olabiliyor. Yani bırakın kaç katı olacağını, albatrosların sayıları azalıyor. Albatroslar azalırken pek tabii POP’ler doğada gezinmeye ve uzun yıllar var olmaya devam ediyor. Biz insanlara da başımızı ellerimizin arasına alıp “Sen de mi albatros” diye ekosistemden süzülüş­lerini izlemek kalıyor.
https://ec.europa.eu/environment/integration/research/newsalert/pdf/mercury_albatrosses_pollution_387na4_en.pdf