Sürdürülebilirlik Raporlamalarında Şeffaflık ve Anlaşılabilirlik

SKD Türkiye’nin çatı örgütü WBCSD, 2013 yılında yayınladığı temel çerçeve sistematiği ile birlikte, firmaların finansal olmayan raporlamaları için geliştirdiği analiz sistematiği Reporting Matters’ı duyurdu. Her yıl yayınlanan, üye raporlarının incelendiği ve rapor sahibi kurumlara geri bildirimlerin yapıldığı Reporting Matters’in bu yılki yayını Reporting Matters 2017 adıyla Ekim ayı içinde yayınladı.

YAZI: Konca ÇALKIVİK

Birleşmiş Milletler’in 1987 yılında yayınladığı ve sürdürülebilir kalkınma teriminin ilk temel tanımının yapıldığı Ortak Geleceğimiz (Our Common Future) raporunun üzerinden 30 yıl geçti. Bu rapor sürdürülebilir kalkınma tanımının dünya çapında gündeme gelmesinin ve takip eden yıllarda gittikçe artan bir öncelik sırasına sahip olmasının arkasındaki mihenk taşı sayılan hukuki çerçeve metni olarak kabul ediliyor.

Teknolojik evrimin insanlık tarihindeki en yüksek ivmelerde seyrettiği son yıllarda, sürdürülebilirlik kavramı ve sürdürülebilir kalkınmanın alt bileşenleri gün geçtikçe hem önem kazanıyor hem de detaylanıyor. Bu karşılıklı hareketlilik durumunda Worldwatch Enstitüsü kurucusu Lester R. Brown’ın işaret ettiği noktadayız: “Siyasi sistemlerimiz ve doğadaki kırılma noktaları arasında zorlu bir yarışın içindeyiz.”

Vazgeçilmez Bir Odak Alanı
Hukuki metinlerin, teknoloji ve sürdürülebilirlik yaklaşımları kadar hızlı güncellenememesi maalesef içinde bulunduğumuz iletişim çağının yarattığı bir dezavantaj. Günümüzde sürdürülebilirlik eksenindeki bağlayıcı metinler; uluslararası çerçeve sözleşmeler, devletlerin kalkınma ve stratejik planları ile gönüllü katılımlar üçgeninde gelişmektedir. Bu üçgende iş dünyasının sürdürülebilirlik ligindeki pozisyonu, uluslararası çerçeve metinlerden ve devletlerin kalkınma planlarından hareketle, gönüllü olarak dahil olmakla başlamış ancak bununla sınırlı kalmamıştır. Birçok firmanın gönüllü olarak giriş yaptığı sürdürülebilirlik konuları günümüzde her bir firmanın temel stratejilerinden biri haline gelmiştir. İş dünyasının bu konuya verdiği önem ve ortaya koyduğu vizyon, global ve yerel pazardaki diğer aktörlerin de konumlanması ile birlikte iş dünyası için vazgeçilmez bir gereklilik haline gelmiştir. Nihayetinde, firmaların kendi yaklaşımlarını, pozisyonlarını ve çalışmalarını belirleyen derli toplu sistematik yaklaşımlar, sürdürülebilirlik raporlaması kavramını doğurmuştur.

Sürdürülebilirlik raporlaması başlarda firmaların rakiplerinden ayrıştığı ve öne çıktığı bir rapor türüydü. Ancak dünya gündemine girişinin üzerinden görece kısa zaman geçmesine rağmen uluslararası piyasalardaki kredibilite başta olmak üzere finansal tablolar ve parametrelere de doğrudan veya dolaylı etkisinden ötürü sürdürülebilirlik, iş dünyası için vazgeçilemez odak alanlarından biri haline gelmiştir. Sürdürülebilirlik raporlamasının bu denli geniş etkili bir konuma gelmesi, bu raporların iş dünyasının en şeffaf taraflarından biri olmasını da sağlamıştır. Ek olarak günümüzde sürdürülebilirlik ve şeffaflık son kullanıcı kararlarına etki eden önemli parametrelerden biri haline gelmiştir.

Sürdürülebilirliğin çok katmanlı ve çok paydaşlı bir konu olması, sürdürülebilirlik raporlarının hacminin ve detayının günden güne artmasına sebep oldu. Bu karmaşıklık, temel dayanaklarından biri şeffaflık olan bu raporların okunmasını, incelenmesini ve anlaşılmasını hem kurumsal açıdan hem de son kullanıcı açısından zorlaştırdı.

“Reporting Matters”
SKD Türkiye’nin çatı örgütü WBCSD, 2013 yılında yayınladığı temel çerçeve sistematiği ile birlikte, firmaların finansal olmayan raporlamaları için geliştirdiği analiz sistematiği Reporting Matters’ı duyurdu. Her yıl yayınlanan, üye raporlarının incelendiği ve rapor sahibi kurumlara geri bildirimlerin yapıldığı Reporting Matters’in bu yılki yayını Reporting Matters 2017 adıyla Ekim ayı içinde yayınladı.

Reporting Matters 2017’de öne çıkan değişiklikleri beş ana maddede özetlersek:

Raporları incelenen WBCSD üyesi firmaların %74’ünün toplam puanının 2013 yılına göre arttırdığı görüldü. Reporting Matters kapsamında değerlendirilen raporların %56’sının ise sürdürülebilirlik stratejisinin en önemli unsuru olan önceliklendirme (materiality) başlığındaki puanını, Reporting Matters çalışmasının başladığı 2013 yılına kıyasla artırdıkları görüldü.
Raporlara şeffaf erişim parametresinin Reporting Matters sistematiğine dahil edildiği 2014 yılında firmaların yayınladıkları raporlara çevrimiçi ulaşım imkanı sağlayan firma oranı %23 iken, bu oranın 2017 yılında neredeyse ikiye katlanarak %44 seviyesine geldiği tespit edildi. İncelenen raporların %32’sinin ilk defa çevrimiçi ortamda, herkes tarafından erişilebilir olarak yayınlandığı belirlendi.
İncelenen raporların %79’unda Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne (SKH) atıf veya bağlantı bulunmaktayken, %45’inde ise sürdürülebilirlik stratejisi doğrudan SKH odaklı tasarlanmış durumda.
WBCSD üyesi firmaların %35’i raporlamayı finansal ve finansal olmayan verileri birlikte değerlendirerek hazırlamış (oran 2013’te %23 idi). Ayrıca, raporlamaların %22’si net olarak Uluslararası Entegre Raporlama sistematiğine doğrudan atıf veya uygunluk içeriyor.
İncelenen üye raporları, GRI’ın en yaygın kullanılan raporlama sistematiği olduğunu göstermektedir. Reporting Matters çalışması kapsamında incelenen raporların %85’i GRI standartlarına göre hazırlanmıştır. SKD Türkiye olarak 2017 yılının başında, finansal olmayan raporların, global sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile ilişkilerinin de incelendiği bu değerlendirme sistematiğini Türkiye’de de uygulamaya başladık.

Prensipler, İçerik ve Okuyucu Deneyimi
Reporting Matters, şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarını Prensipler (iyi bir raporlamanın ilkeleri), İçerik (rapor içeriğine gösterilen özen) ve Okuyucu Deneyimi (raporun kolay erişilebilir, anlaşılabilir, uygulanabilir olması) olmak üzere üç ana kriter ve 18 alt kritere göre yıllık olarak değerlendiren ve bir sıralama yaparak değerlendirmeye katılan şirketlere geri bildirimde bulunan bir sistem.

Şirketlerin sürdürülebilirlik konularını ana odak haline getirmeleri ve yaratılan değerin artırılması hedeflerine katkı verecek olan bu çalışmayı iş dünyasının hizmetine sunarak üç temel amaca hizmet etmeye çalışıyoruz. Bunlar: