Türkiye, Avrupa’nın Havası En Kirli Ülkesi!

Küresel Hava Kalitesi Bağlantılı Veri projesinin sonuçlarına göre, P.M2.5 değerleri incelendiğinde, çoğu ülkede iç mekan hava kirliliğinin dış mekan hava kirliliğinden daha yüksek olduğu görülüyor. Ülkelerin P.M 2.5 değerleri yıllık olarak incelendiğinde, Türkiye en yüksek değerlere sahip 10 ülke arasında yer alıyor ve dünyada üçüncü sırada konumlanıyor. Aynı zamanda Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında en yüksek P.M 2.5 değerine sahip ülke.

Dyson’ın açıkladığı ilk Küresel Hava Kalitesi Bağlantılı Veri projesinin sonuçları, 2022’den 2023’e kadar 2,5 milyondan fazla Dyson hava temizleyici tarafından toplanan iç mekan hava kalitesi verilerini analiz ediyor. Kirliliği gaz, partikül ve kirleticilere ayıran analiz; günler, aylar, mevsimler ve tüm yıl boyunca trendlerin profilini ortaya çıkarttı.

MyDyson uygulamasına bağlı Dyson hava temizleyicilerden gelen verilerin hacmi, yarım trilyon veri noktasını aşıyor. Proje, çok sayıda veriden yola çıkarak iki tür kirleticiye odaklanıyor: PM2.5 ve Uçucu Organik Bileşikler (VOC’ler). PM2.5, tipik bir insan saçının 1/25’i kadar olan 2,5 mikron çapındaki partikülleri ifade ediyor. Bu partiküller çıplak gözle görülemiyor ve solunabiliyor. Kaynaklar arasında; odun sobaları, gazlı pişirme ve ısıtma sistemleri, polenler, evcil hayvan tüyleri ve toz bulunuyor. VOC’ler ise temizlik veya yemek pişirme gibi faaliyetlerin yanı sıra deodorant ve vücut spreyi, mum, mobilya ve döşeme gibi ürünlerden yayılabilen Benzen ve Formaldehit gibi gaz kirleticileri ifade ediyor.

İstanbul En Yüksek P.M2.5 Değerlerine Sahip 10. Şehir

P.M2.5 değerleri incelendiğinde, çoğu ülkede iç mekan hava kirliliğinin dış mekan hava kirliliğinden daha yüksek olduğu görülüyor. Türkiye’de genel olarak iç mekan hava kirliliği dış mekan hava kirliliğinden daha düşükken araştırma sonuçlarına göre bir metropol olan İstanbul’da tam tersi bir durum söz konusu ve iç mekan havası dış mekan havasından daha kirli. İstanbul, araştırmadaki şehirler arasında en yüksek P.M2.5 değerlerine sahip 10. şehir olarak sıralanıyor.

En Kirli Zamanlar Kış Ayları

Kış aylarında evlerimizde daha fazla zaman geçiriyoruz. Yıl boyunca da zamanımızın %90’ını evde, işte veya boş zamanlarımızda iç mekanlarda geçiriyoruz. Veriler, kış döneminin küresel olarak en kirli mevsim olduğunu gösteriyor. Daha soğuk hava, pencereleri kapalı tuttuğumuz ve muhtemelen gazlı, odun sobası gibi yöntemlerle ısındığımız anlamına geliyor. Bununla birlikte araştırmada yer alan tüm ülkeler en kirli zamanlarını kış aylarında yaşıyor.

İstanbul’da DSÖ Yıllık Maruziyet Kılavuzunun Dört Katı Kirlilik

Araştırmaya göre, Türkiye için hava kirliliğinin en yüksek olduğu ay Aralık iken, İstanbul için bu, Şubat ayı… İstanbul’un yıllık ortalama PM2.5 seviyesinin DSÖ yıllık maruziyet kılavuzunun dört katı olduğu görülüyor. Ulusal ortalama veriler, Aralık ayında DSÖ kılavuzunun beş buçuk katına ulaşırken İstanbul iç mekan hava kalitesi verilerinde Şubat ayında DSÖ maruziyet kılavuzunun beş katına ulaşıyor ve Aralık, Ocak ve Mart aylarında neredeyse beş katına ulaşıyor.

Türkiye, PM2.5 Yıllık Ortalamasında Avrupa’nın Havası En Kirli Ülkesi

Verilere küresel olarak bakıldığında, ülkeler ortalama PM2.5 seviyelerine göre sıralandığında bazı şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıkıyor. İncelenen tüm ülkelerde iç mekan PM2.5 yıllık ortalamalarına bakıldığında, DSÖ yıllık maruziyet kılavuzunun (5 µg/m3)  pek çok ülke tarafından aşıldığı görülüyor (Hindistan 11 kat, Çin altı kat, Türkiye ve BAE dört kat, Güney Kore, Romanya, Meksika, Hong Kong SAR ve İtalya ise üç kat). Ülkelerin P.M 2.5 değerleri yıllık olarak incelendiğinde Türkiye; Hindistan, Çin, BAE, Güney Kore, Romanya, Meksika, Hong Kong SAR, İtalya, Polonya ile birlikte en yüksek değerlere sahip 10 ülke arasında yer alıyor ve dünyada üçüncü sırada konumlanıyor. Türkiye, aynı zamanda Avrupa ülkeleri arasında en yüksek P.M 2.5 değerine sahip ülke konumunda. Avrupa’da Türkiye’yi Romanya (6.), İtalya (9.) ve İspanya (14.) takip ediyor.

Türkiye En Yüksek VOC Değerlerine Sahip Ülkelerden

PM2.5’in aksine, verilere göre yıllık VOC seviyeleri en yüksek olan ülkeler Avrupa ülkeleri olarak görülüyor. Avusturya listenin başında yer alırken onu Romanya, Almanya, İsviçre, Polonya ve Türkiye takip ediyor. İtalya sekizinci ve İrlanda 10. sırada yer alıyor. Ortalama yıllık PM2.5 için üst sıralarda yer alan Tayland, BAE, Tayvan, Malezya, Hong Kong SAR ve Güney Kore gibi birçok ülke, yıllık VOC seviyelerine bakıldığında listenin ilk yarısında yer almazken ABD, Fransa, İspanya ve Danimarka daha üst sıralarda yer alıyor.

Benzer şekilde, Avrupa şehirleri de diğer bölgelere kıyasla iç mekanlarda yüksek VOC seviyelerine maruz kalıyor. Münih en üst sırada bulunan şehir olurken onu Pekin, Köln, Berlin ve Viyana takip ediyor. Sadece Pekin hem yıllık PM2.5 hem de VOC için ilk beş şehir arasında yer alırken Delhi, İstanbul, Şangay ve Mexico City her iki kirletici türünün ortalama seviyesi için ilk 10’da yer alıyor. İç mekan VOC seviyeleri sıralamasına göre ilk 10 Avrupa ülkesi Avusturya, Romanya, Almanya, İsviçre, Polonya, Türkiye, Hindistan, İtalya, Çin ve İrlanda olarak ortaya çıkıyor.

Akşamları Hava Daha Kirli

İncelenen 37 ülkeden 30’unda, iç mekan PM2.5 seviyeleri akşam ve gece saatlerinde en yüksek seviyeye ulaşırken bu da insanların çoğunun işte, okulda veya başka bir yerde olmak yerine evlerinde geçirdikleri zamana denk geliyor. Bu nedenle veriler, bu daha uzun ve daha kirli dönemin evlerde PM2.5’e maruz kalmanın artmasına neden olabileceğini gösteriyor. Küresel olarak en yoğun saatler çoğu coğrafyada akşam 6 ile gece yarısı arasında yer alırken Güney Doğu Asya’da (Tayland, Filipinler, Hindistan) en kirli saatler sabah 7 ile öğlen arasına denk geliyor. Güney Kore ve Meksika, sırasıyla gece yarısı ile sabah 7 ve sabah 9 ile öğleden sonra 3 arasında en yüksek kirlilik seviyelerinin görüldüğü diğer iki önemli istisna oluyor.

Tipik 24 saatlik dönemde, bazı coğrafyalar günün %50’sinden fazlasını Dünya Sağlık Örgütü’nün PM2.5 için tavsiye ettiği günlük maruziyet kılavuzunun (15 µg/m3) üzerinde geçiriyor. Bu ülkeler arasında Çin, Hindistan, Güney Kore, Meksika, BAE ve Türkiye bulunuyor. Şangay, Pekin, Shenzhen, Delhi, Mumbai, Viyana, Mexico City, Dubai ve İstanbul’daki evlerin tümü de 2022 yılı boyunca 24 saatlik sürenin %50’sinden fazlasını DSÖ kılavuzlarının üzerinde geçiriyor. Berlin, Roma, Milano, Madrid ve Polonya ve Romanya’daki ulusal ortalamanın tamamı, bir günün bir kısmını günlük PM2.5 maruziyeti için DSÖ kılavuzlarını aşarak geçirdiğini gösteriyor.