EKOIQ
Yolsuzluk büyük ve küçük, zengin ve fakir tüm ülkelerde görülürken, gelişmekte olan ülkelerde etkileri çok yıkıcı olabiliyor. Özellikle yoksulları orantısız bir şekilde etkileyen yolsuzluk, kalkınma için ayrılan fonların başka amaçlar için kullanılmasına yol açarak, bir hükümetin temel hizmetleri sağlama yeteneğini zayıflatıyor; eşitsizlik ve adaletsizliği besliyor. Önemli bir uluslararası STK’nın bu yıl yayımladığı son veriler, Türkiye’nin de yolsuzluk algısında 180 ülke arasında 115. sırada olduğunu ortaya koyuyor.
Yolsuzluk, tüm ülkeleri etkileyen karmaşık bir sosyal, siyasi ve ekonomik fenomen. Bir yandan demokratik kurumları zayıflatırken diğer yandan ekonomik kalkınmayı yavaşlatıyor. Hükümetlerin istikrarsızlığını artıran yolsuzluk, hukuk devleti ilkesini çarpıtmakla birlikte rüşvet istenmesinden başka bir amacı olmayan bürokratik mekanizmaların ortaya çıkmasına da neden oluyor.
31 Ekim 2003’te toplanan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’ni kabul etti ve bu sözleşme Aralık 2005’te yürürlüğe girdi. Ayrıca genel kurul 9 Aralık tarihini de “Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Günü” olarak kabul etti. O günlerden bu yana 190 ülke sözleşmede yer alan yolsuzlukla mücadele yükümlülüklerine bağlı kalacağını taahhüt ediyor. Yanı sıra bu özel günle yolsuzluk konusunda farkındalık yaratmaya ve sözleşmenin yolsuzlukla mücadeledeki ve caydırıcılıktaki rolüne vurgu yapılmaya çalışılıyor.
Yoksullukla Mücadeleye Gençleri de Dahil Etmek Amaçlanıyor
Yolsuzluk büyük ve küçük, zengin ve fakir tüm ülkelerde görülürken, gelişmekte olan ülkelerde etkileri çok yıkıcı olabiliyor. Özellikle yoksulları orantısız bir şekilde etkileyen yolsuzluk, kalkınma için ayrılan fonların başka amaçlar için kullanılmasına yol açarak, bir hükümetin temel hizmetleri sağlama yeteneğini zayıflatıyor; eşitsizliği ve adaletsizliği besliyor.
Adalet sistemlerinin zayıflamasına yönelik küresel eğilim, kamu görevlilerinin hesap verebilirliğini azaltıyor ve bu da yolsuzluğun gelişmesine yol açıyor. Otoriter rejimlerde ve hatta demokrasinin “görece işlediği” kimi iktidarlarda dahi suçluların ceza almasının önüne geçerek yolsuzluğu teşvik ediyor.
Yolsuzluk, ekonomik performansın düşük olmasının ana nedenlerinden biri olduğu için sürdürülebilir kalkınma önündeki en büyük engellerden birini de oluşturuyor.
Tüm bu sebep-sonuç ilişkileri gözetilerek Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Günü’nün 2024 teması da “Yolsuzluğa Karşı Gençlerle Birleşmek: Yarınların Bütünlüğünü Şekillendirmek” olarak belirlendi. Dünyamız, çoğu yolsuzlukla bağlantılı olan sayısız zorluk, trajedi, eşitsizlik ve adaletsizlikle karşı karşıya. Dolayısıyla 1,8 milyar genç insana sahip dünyamızda yolsuzluğa karşı verilen mücadele, neredeyse küresel nüfusun dörtte birinin geleceğinin teminatı açsından son derece hayati.
Tema kapsamında yarının liderleri olacak gençlere yolsuzlukla mücadele bilincini taşımak, seslerini duyurmalarını sağlamak, endişelerini ve beklentilerini ifade etmelerine olanak tanımak ve yolsuzlukla mücadeleyi yine gençlerle beraber sürdürmek amaçlanıyor.
Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi Puanı Sürekli Düşüyor
Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), bu yılın başlarında 1995’ten bu yana her yıl yayımladığı “Yolsuzluk Algı Endeksi 2023” sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.
Kapsadığı her ülke için en az üç kaynağın değerlendirmesine başvuran “Yolsuzluk Algı Endeksi”, ülke uzmanlarının ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtıyor. 13 veri kaynağından gelen verileri standardize etmek suretiyle oluşturulan endekse göre, “0 puan” en yüksek kamu kesimi yolsuzluğu algısına, “100 puan” ise en düşük kamu kesimi yolsuzluğu algısına işaret ediyor.
2023 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, 34 puanla 180 ülke arasından 115. sırada yer aldı. 36 puan aldığı 2022 endeksine kıyasla 2 puan daha kaybeden Türkiye’nin, ülke sıralamasında da 14 sıra gerilediği görülüyor. Türkiye’nin, son yıllarda yaşamakta olduğu gerileme dikkat çekici ölçülerde. 2014 yılından bu yana 11 puan kaybeden Türkiye, Yolsuzluk Algı Endeksi puanları ciddi ölçüde düşüş gösteren 12 ülke arasında yer alıyor.
2023 yılının sonuçları, çoğu ülkenin 10 yılı aşkın bir süredir kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede çok az veya hiç ilerleme kaydetmediğini ortaya koyuyor. Ülkelerin üçte ikisinden fazlası 100 üzerinden 50 puanın altında kalıyor; bu da ciddi yolsuzluk sorunlarına işaret ediyor. Dünya nüfusunun %80’inden fazlası, 2023 yılı puanları, küresel ortalama olan 43’ün altında olan ülkelerde yaşarken bu durum, hükümetlerin yolsuzluğu durdurmakta büyük ölçüde başarısız veya isteksiz oldukları anlamına geliyor.
Endekste 90 puana sahip Danimarka ise yolsuzluk algısı en düşük ülke sıralamasında birinci oldu. Danimarka’yı sırasıyla Finlandiya ve Yeni Zelanda takip etti.
