EkoIQ Editör
Haber: Şenol Bali, Serbest Gazeteci
Türkiye’de 2021 yılının yaz aylarına birçok doğal afet damga vuruyor. İklim krizi ve aşırı kuraklıkların neden olduğu bu tabloyla paralel olarak birçok bölgede ekolojik tahribata neden olan farklı afetler yaşanıyor. Son birkaç gündür Antalya’nın Manavgat ve Gündoğmuş, Muğla’nın Marmaris, Bodrum, Köyceğiz, Milas Kavaklıdere ve Seydikemer ilçeleriyle Dersim’in Hozat ilçesinde orman yangınları sürüyor. Ülkenin Güney ve Batı bölgelerindeki bu yangınlar devam ediyorken Doğusu da sel ile mücadele ediyor. Van’da yağan kuvvetli sağanak birer gün arayla sele dönüştü. Birçok ilçesinde meydana gelen sel sonucu onlarca ev kullanılamaz hale gelirken yüzlerce hayvan can verdi. Sel bölgelerinde yapılan müdahaleler ise sürüyor.
Van’ın Başkale, Özalp ve Çaldıran ilçelerine bağlı 21 mahallede etkili olan sağanak sele dönüştü. Sel felaketinde yapılan tespitler sonucunda 32 ev kullanılmaz hale gelirken, şu ana kadar da 900 hayvan öldü. Selin en çok etkili olduğu mahalle ise Başkale ilçesine bağlı Esenyamaç Mahallesi ile Onikidere Mezrası oldu. Esenyamaç’ta yetmişin üzerinde ev zarar görürken bunlardan 16’sı kullanılamaz hale geldi. Onikidere Mezrasında ise 6 ev kullanılamaz hale geldi. Her iki mahallede onlarca ağaç kökünden sökülürken birçok tarım arazisi ve bağ-bahçe selden büyük zarar gördü. Onlarca küçükbaş hayvanın can verdiği mahallelerde yaralar sarılmaya başladı ancak mahalleli müdahalenin yetersiz ve zamanında yapılmadığı görüşünde. Kamoyunda yeterince ilgi gösterilmemesinden de yakınan mahalleliler bölgenin “Afet Bölgesi” ilan edilmesini istiyor.
Eşi ve İki Çocuğuyla Evsiz Kalan Yurtseven Ailesi Kendilerine Konut Yapılmasını İstiyor
Eşi ve çocuklarıyla dışarda kalan Yurtseven ailesi
Esenyamaç Mahallesi’nde yaşanan sel felaketinde evi tamamen kullanılmaz hale gelen, eşi Nurcan Yurtseven ve iki çocuğuyla dışarda kalan Mehmet Yurtseven, çobanlık yaptığını ve selden önce arazide olduğunu söyledi. Yurtseven, evdeki tüm eşyaların ve birikiminin sele kapıldığını belirtirken hiçbir şeylerinin kalmadığını ifade ediyor. Yaşanan süreci şöyle anlatıyor Yurtseven: “Çobanım, çobanlıktan geldikten sonra köyü sel bastı. Hiçbir şey kurtaramadık. Her şey gitti. Şu an ne evimiz var ne barkımız. Çok zor durumda kaldık. Kalacak yerimiz de yok. Komşular bizi evlerinde ağırlıyor. Çobanlıktan kazandığım paralar ve düğün altınlarım da gitti. Acil ev yapılmasını istiyoruz. Gıda desteği falan istemiyoruz. Nerede pişireceğiz, ev mi var?”
Evi ve Dükkanı Kullanılamaz Hale Gelen Rabia Acar: Gidecek Yerimiz Yok
Rabia Acar
Sel sırasında evi ve dükkanı kullanılamaz hale gelen Rabia Acar isimli yurttaş da sel sırasında evde olmadıklarını, döndüklerinde evinin ve dükkanının büyük bir kısmının sele kapıldığını ifade ediyor. Şu sözlerle anlatıyor Acar: “Evde değildik. Geldiğimde evi sel almıştı. İçeride hiçbir şey kalmamıştı. Altınlarım, paralarım ve dükkanım sele kapıldı. Hiçbir şeyimiz kalmadı. Başkalarının evinde kalıyoruz. Gidecek yer de yok.”
Mahalle Muhtarı: “Selden Yarım Saat Önce Uyarı Yapmasaydık, Şimdi 200-300 Kişinin Hayatını Kaybetmesinden Bahsedecektik”
Yaşanan selden önce mahalle sakinlerine yamaçlara çıkması yönünde çağrı yapan ve olası can kayıplarının yaşanmasını önleyen Esenyamaç mahalle muhtarı Ayhan Korkmaz ise müdahalenin sıcağı sıcağına yapıldığını söyledi. Korkmaz, “Cumartesi günü öğle saatlerinde köyümüzde bir felaket yaşandı. Şuan köyde çalışmalar devam ediyor. Köyde yamaçlardaki birkaç ev hasar görmemiş sadece. Tamamıyla giden evler var” ifadelerini kullandı. Muhtar Korkmaz, selden önce ilçe kaymakamının kendisini aradığını ve halkı dere yataklarını terk etmesi yönünde bilgilendirmesini istediğini dile getirdi. “Kaymakam uyarı yaptı. Ben de anons yaptım. Tehlikenin olabileceği evleri boşaltık. İnsanları tehlike bölgesinden uzaklaştırdık. Eğer o uyarıları dikkate almasaydık şu an 200-300 insanın hayatını kaybetmesinden bahsedecektik. Olan mala oldu, cana olmadı. Kaymakam beye bu yönüyle teşekkür ederiz. Can kaybının olmamasını o sağladı” diyen Korkmaz, mahalleye olan yardımların devam ettiğini sözlerine ekledi.
Onikidere Mezrası Sakini Teymur: “Köyün Yukarısındaki Bent Temizlenseydi Belki Sel Engellerdi”
Daha önce de sel felaketini önlemek için Onikidere mezrasının yukarı kısmına yapılan su bendi son yağışlardan sonra yeterli direnci göstermeyerek yıkıdı.
Son olarak konuşan Onikidere Mezrası sakini Hasan Teymur, yaşanan selin gündüz olmasının bir anlamda şans olduğunu söyledi. Evi kullanılamaz hale gelen ve engelli ablası Nişane Teymur’u başka bir eve götüren Teymur, “sel gece olsaydı hepimiz boğulacaktık. Devletten sel tehlikesinden uzak arsalarımızda bize konut yapmasını istiyoruz. Bir daha böylesi felaketi yaşamak istemiyoruz. Köye şimdiye kadar bir şey yapılmadı. Köyün yukarısında yapılan bent dolmuştu. Yağmurun yağmasıyla dayanmadı. O bent engelleseydi sel olmayabilirdi ya da bir baraj da yapılabilirdi” dedi ve köylerinde kalmak istediklerini ifade etti. Teymur, kalacakları yerin bir daha sele maruz kalmaması için yetkililerin tedbir alması gerektiğini savundu.
Çev-Der: “Yaşanan Sel Felaketleri İklim Krizi, Kuraklıklar ve Yanlış Uygulamalarla Direkt Bağlantılı
Son dönemlerde bölgede yaşanan sel felaketine ilişkin konuşan Van Çev-Der Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kalçık, yaşanan sel olaylarının iklim krizi ve aşırı kuraklıklarla direkt bağlantılı olduğunu söyledi. “Son dönemlerde yaşanan sel şüphesiz iklim krizi ve aşırı kuraklıklarla bağlantılı. Bununla beraber yerleşkelerin dere yataklarına yapılmasının da etkisi var. Yanlış uygulamalar ve ihmaller de var. Örneğin Esenyamaç ve Onikidere mahallesinin üstüne yapılan bent hem yetersiz hem de yıllardır temizlenmemiş. Yine köy içinde yapılan menfezlerin küçük olması da erken tıkanmasına ve taşmalara neden oluyor. Hatta kaymakamlığın dere yatağına bir vatandaş için yaptığı ev de yıkılmış” diyen Kalçık konuşmasının devamında Türkiye’nin Paris Antlaşmasına uyulması ve yürürlüğe konulması gerektiğini sözlerine ekledi.
İklimin değiştiğini ve bunun etkilerini her geçen gün daha çok gösterdiğini belirten Kalçık, Paris Antlaşması’nda yer alan küresel iklim değişiklini 1,5 derecede tutma amacına dikkat çekerek bu şekilde devam edilmesi halinde 3 derecelik bir değişimin söz konusu olacağını ve bunun da bir felaket anlamına geleceğini kaydetti.
Birçok Kurum Sel Bölgesindeki Çalışmalarını Yürütüyor
Selin yaşandığı günden sonra Esenyamaç mahallesi ve bağlı mezralarda elektrik direklerini devrilmesi ve su hatlarının tahrip olmasından kaynaklı su ve elektrikler kesik durumda. Söz konusu sorunu çözmek için Van Gölü Elektrik Dağıtım Şirketi (VEDAŞ) ile Van Su ve Kanalizasyon İdaresi (VASKİ) bölgedeki bakım ve onarım çalışmalarını sürdürüyor. Van Büyükşehir Belediyesi ile Devlet Su İşleri’ne bağlı ekipler de mahalle içinde tıkanan köprü ve yolları açıyor, dolan dereleri temizleyerek tahliye ediyor. Kızılay mahalleye iki öğün sıcak yemek dağıtıyor. AFAD ekipleri ise 3 bin nüfusu olan ve 70’in üstünde evin hasar gördüğü Esenyamaç mahallesine 6, Onikidere mezrasına ise 11 adet çadır kurdu. Ancak selzedeler çadırların elverişli olmadığı ve kalabalık aileler için uygunsuz olduğunu belirterek çadırlarda değil, komşularında kalıyor. AFAD ayrıca selden zarar gören 70 ayrı adrese battaniye, kuru gıda ve içme suyu gibi temel ihtiyaçları dağıtıyor. Selin yaşandığı ilk günler içme suyunun yetersiz kalmasından dolayı yurttaşlar doğal kaynaklardan at ve eşeklerle taşıyarak su ihtiyacını karşılıyordu.
Mahalledeki birçok tarım arazisi de selden zarar gördü. Onlarca ağacın devrildiği mahallede birçok küçükbaş hayvan can verdi, park halindeki bazı araçlar da su altında kaldı.
Van Demokrasi Platformundan Kampanya
Geçtiğimiz hafta yaşanan sel felaketinin ardından aralarında farklı kurum, sendika ve derneğin olduğu Van Demokrasi Platformu selin yaşandığı bölgeleri ziyaret ederek burada bir dizi incelemede bulundu. Felaketi yerinde gören ve bölge halkının taleplerini alan platform üyeleri, yaptığı tespitleri daha sonra raporlaştırıp kamuoyu ile paylaşacak. Platform ayrıca Van Barosu öncülüğünde sosyal medya üzerinden bir de kampanya düzenledi. Kampanyada selzedeler için kuru gıda, temizlik malzemeleri, battaniye, çocuk maması, hazır su gibi temel ihtiyaçların karşılanması yönünde çağrı yapıldı.
CHP’li İsimden Kritik İddia
Eski CHP Başkale İlçe Başkanı Namet Parlak 2014 yılında Başkale ilçesinin Esenyamaç köyüne yapılan bir kanalın sel felaketine etkisini artırdığını ileri sürdü. Parlak: “2014’te kanal yapılmadan karşı çıkmıştım. O dönem daracık yapılan kanalın etkisi bu sel felaketinde kötü oldu. Kanal suyla doldu ve kanalın üstündeki taş duvar, suyun yönünü değiştirdi. Tüm suyu köye akıttı. Kanal her yeri yıktı geçirdi. Bu kanal, sözde sel olmasın diye yapılmıştı ve zarar vermeyecekti ama verdi. Başkale, engebeli bir bölge. Burada yapılacak her proje iki kere düşünülmeli” dedi.
Siyasi Partilerden mahalleye ziyaret
İçişleri Bakan Yardımcısı Muhterem İnce, selin yaşandığı Başkale ve Çaldıran ilçelerini ziyaret etti. Buradaki çalışmaları yerinde inceleyen İnce, selzedelerin yaşadığı mağduriyetlerin bir an evvel giderileceğini kaydetti. Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Hasan Suver de bölgeyi ziyaret eden bir başka isim oldu. CHP’li Kartal Belediye Başkanı Gökhan Yüksel, sel felaketinde etkilenen Esenyamaç ve Onikidere mahallelerini ziyaret etti. Yüksel, afetten maddi zarar gören sakinlerle bir araya gelerek taleplerini dinledi. HDP Van milletvekilleri ile il ve ilçe yöneticileri mahalleleri neredeyse düzenli olarak ziyaret ederken Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) ve Demokratik Toplum Kongresi ( DTK) eşbaşkanları da mahalleyi ziyaret etti. Hüda-Par ile Memleket Partisi de söz konusu mahallelere heyet gönderdi.
Çaldıran, Gürpınar ve Özalp İlçelerinde de Sel
Başkale’nini yanı sıra 2 Ağustos Pazartesi günü öğle saatlerinde Çaldıran ilçesinde de yağan sağanak kısa sürede sele dönüştü. İlçeye bağlı birçok mahalle zarar gördü. Osmanlı Mahallesi’nde oluşan sel nedeniyle birçok evde hasar oluştu. Yaşanan sel felaketinde onlarca hayvan yaşamını yitirirken; birçok ev, ahır ve iş yeri ise hasar gördü. Yaşanan sel felaketinin ardından mağdur olan vatandaşlara AFAD tarafından çadır yardımı yapılırken Kızılay da günlük sıcak yemek dağıtımı yapmaya devam ediyor.
Öte yandan Başkale ilçe merkezinde de sel meydana geldi. İlçe merkezindeki birçok ev ve iş yerini su bastı. Van-Hakkari karayolu sel ve heyelan nedeniyle ulaşıma kapandı. Van’ın Hakkari ile olan yollarında büyük tahribat yaratan sel, Van kent merkezinde de etkisini gösterdi. Bostaniçi Mahallesi en çok yaşandığı bölge oldu. Yine Gürpınar, Muradiye ve Özalp ilçeleri de selin yaşandığı diğer ilçeler oldu.
EKOIQ
