Kızılırmak Deltası’nda “Kızkuşları için Harekete Geçelim” Projesi

“Kızkuşları için harekete geçelim: Türkiye’nin kuzeyinde bir Ramsar alanı olan Kızılırmak Deltası’nda izleme ve farkındalık arttırma faaliyetleri” projesiyle tehdit altında olan kızkuşları korunuyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN) verilerine göre Türkiye’de “tehdide açık” (Near Threatened-NT) kategorisinde olan, Avrupa’da ise “duyarlı” (Vulnerable-VU) kategorisinde yer alan Vanellus vanellus yani kız kuşları, Samsun Kızılırmak Deltası’nda ürüyor. Bu türü koruma amacıyla başlatılan “Kızkuşları için harekete geçelim: Türkiye’nin kuzeyinde bir Ramsar alanı olan Kızılırmak Deltası’nda izleme ve farkındalık arttırma faaliyetleri” projesi kapsamında, çeltik tarlasına yuva yapan kızkuşlarının yuvalarının çiftçiler tarafından görünür hale gelmesini sağlamak ve tarla sürüm faaliyetleri sırasında yuvalarının ezilmesini önleme çalışmaları yapılıyor.

Diğer bir hedefte tüm bölgede yaşayan yerel halkın bu tür ve türe yönelik tehditlerle ilgili farkındalığını artırmak. Ekim ayından itibaren köy okullarında ilkokul ve ortaokul çocuklarına bu sevimli kuşun yaşam döngüsü anlatılırken, aynı zamanda çocuklara da kuş gözlem faaliyetleri düzenlenecek. Diğer yandan köylüler ve çiftçilerle toplantılar gerçekleştirilerek türe yönelik tehditler anlatılacak ve neler yapılabileceği konuşulacak. Bu kapsamda, köy kahvelerine, restoranlara, deltanın farklı bölgelerindeki mekanlara kızkuşlarıyla alakalı posterler asılırken bilgilendirici broşürler dağıtılıyor.

Yalnızca Samsun Değil, Tüm Dünyada Farkındalık Oluşturmak

Rufford Foundation tarafından fonlanan proje Karadeniz Ekolojik Kalkınma Derneği (Goperatif) ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi tarafından yürütülüyor. Bir yıl sürecek projenin ekibinden Melisa Bal, Deniz Oğuz, Zehra Torun, Rabia Başa ve Akif Bilir, yalnızca Samsun’da değil tüm dünyada bu konuyla ilgili bir farkındalık oluşturmak için çalışıyorlar.

Proje Koordinatörü Melisa Bal “Çiftçilerin, kızkuşlarının yuvalarını görmeleri için bulduğumuz yuvanın bir metre önüne ve ardına bambu direkler diktik ve sürüm esnasında yuvayı es geçmelerini rica ettik” diyor. Çeltik tarlalarına yuva yapan kızkuşlarının sürüm esnasında yuvaları fark edilmediği için makine altında kalarak eziliyor.

Kışkuşlarının bunun yanı sıra yuvalarında çok fazla içi boşalmış yumurta kabuğu gözlemlediklerini belirten Bal, çakal, tilki ve karga gibi canlıların kışkuşlarını tehdit ediyor olabileceğini dile getiriyor. Konuyla ilgili çiftçilerle görüşmeler yapıldığını ve onlardan bilgi toplandığını aktarıyor.

Kızkuşları Türkiye’de başta İç ve Doğu Anadolu olmak üzere Ege Bölgesi, Karadeniz kıyıları, Marmara Bölgesi, Akdeniz Bölgesi’nin iç kesimleri ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin doğusunda görülüyor. Samsun’daki Kızılırmak Deltası’ndaki ıslak ve nemli çayırlar ile çeltik tarlalarını üreme alanı olarak kullanıyorlar. 1992 yılında Kızılırmak Deltası’nda yapılan bir çalışmaya göre deltada üreyen kızkuşu popülasyonunun 100-125 çift olduğu tahmin ediliyor.

Projenin sosyal medya hesapları:
https://www.savenorthernlapwings.com/
• Instagram: @savenorthernlapwings
• Facebook: @savenorthernlapwings
• Twitter: @ALapwings

IUCN’ye göre listeleme şu şekilde

• Yokolma tehlikesinde olanlar
  Extinct (EX): Nesli tükenmiş türler
  Extinct in the Wild (EW): Yabanda nesli tükenmiş türler
• Tehdit altında olanlar
  Critically Endangedered (CR): Nesli tükenme seviyesi kritik olan türler
  Endangedered (EN): Nesli tükenme tehlikesi olan türler
  Vulnerable (VU): Duyarlı türler
• Daha düşük risk altında olanlar
  Near Threatened (NT): Tehdide açık türler
  Conservation Dependent (CD): Koruma bağımlı türler
  Least Concern (LC): Düşük riskli türler
• Diğer kategoriler
  Data Deficient (DD): Eksik veri
  Not Evaluated (NE): Değerlendirme yok