Hayvanat Bahçesinde Tutsak Edilen Penguenler Kuş Gribinden Öldü

Et ve yumurta çiftliklerinde esir edilen milyonlarca kuş, özellikle Avrupa’da yıkıcı bir etkiyle uzun zamandır süren kuş gribi salgınından hayatını kaybetmeye devam ediyor. Hayvanat bahçelerinde hapsedilen hayvanlar da artık virüsten etkilenerek yaşamını yitiriyor ve toplu olarak öldürülüyor.

1200’den fazla hayvanı esaret altında tutan İngiltere’deki Marwell Hayvanat Bahçesi’nde, “avian influenza” (AI) olarak bilinen kuş gribi salgınının ardından penguenler öldü. Hayvanat bahçesinden yapılan açıklamada bazı penguenlerde kuş gribi görüldüğünü, kuşların hastalık sebebiyle hayatını kaybettiği belirtildi.

Virüsün oldukça bulaşıcı olan H5N1 türü İngiltere Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı (DEFRA) tarafından doğrulandı. Penguenlerin virüs sebebiyle ölmesine ve bulaşı engellemek için çeşitli önlemler alınmasına rağmen hayvanat bahçesi hâlâ ziyaretçilere açık.

Ömür boyu doğal ortamlarından uzaklaştırılan, zarar gören tutsak hayvanların halihazırda yaşadığı sorunlara ve hak ihlallerine salgın ile birlikte bir yenisi ekleniyor. Hayvan hapishaneleri olan hayvanat bahçeleri, “önleyici uygulama” adı altında kuşları öldürmeye devam ederken, halkı ve hayvan sağlığı açısından memelileri bulaş riskiyle tehlikeye atıyor. Artan salgınlar, başta hayvan hakları ve etiği olmak üzere hayvanat bahçelerinin yasaklanıp kapatılması için bir sebep daha sunuyor.

Salgın Toplu Katliamları Beraberinde Getiriyor

İngiltere’deki kuş gribinden hindiler de etkileniyor. Geçen ay hindilerin yarısının salgınlar nedeniyle ya öldüğü ya da katledildiği bildirildi. Bu, 600 binden fazla kuşa eşit, fakat yalnızca buzdağının görünen kısmı. DEFRA, Ekim ayından bu yana çeşitli türlerden 2,3 milyondan fazla kuşun enfeksiyon veya önleyici amaçlarla öldürüldüğünü doğruladı.

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi tarafından yayımlanan rapora göre, 2021-2022 verileri Avrupa kıtasında bugüne kadar görülen en büyük kuş gribi salgınının yaşandığını gösterdi. Avrupa’da 37 ülkede kuş gribi vakaları görüldü. Kuş gribi salgını nedeniyle 2 bin 500’e yakın tavuk, ördek ve hindi, 47,7 milyon kuş ile 3 bin 500 yabani kuş öldürüldü.

Yaban Hayat da Zarar Görüyor

Avrupa’nın kuzeyinde kuş gribi nedeniyle yüksek sayılarda deniz kuşu ölümleri kaydedildi. ABD’de ise, 2022’nin başından beri 46 eyalette 49 milyondan fazla kuş ya kuş gribi sonucu öldü ya da öldürüldü.

Salgının yaban hayatı üzerindeki olumsuz sonuçları, potansiyel olarak ekosistemlerin biyoçeşitliliği üzerinde yıkıcı bir etkiye yol açabiliyor. Örneğin; Güney Afrika’da soyu tehlike altında olan bir penguen kolonisi Ağustos ortasından Ekim başına kadar yaklaşık 30 üyesini kuş gribi nedeniyle yitirdi. Bir kısmı hastalık sebebiyle ölürken, bazıları da önlem olarak öldürüldü.

Uzmanlar yiyecek bulamamaktan habitat tahribatına ve okyanus ekosisteminin çöküşüne kadar farklı stres faktörlerine maruz kalan hayvanların, salgın sebebiyle yaşam sınırına itilebileceğinden endişeleniyor. Ayrıca kuş gribi, tür bariyerini aşarak farklı memelileri de enfekte edebiliyor.

Komşu Bulgaristan’da ve Asya’da da Görüldü

Türkiye’de henüz kuş gribi salgını olduğuna dair resmi bir açıklama yapılmamış olmasına rağmen, Bulgaristan’da salgının görülmesi hayvanlar ve insanlar için riskin oldukça yüksek olduğunu gösteriyor.

Bulgaristan yetkilileri Ekim ayında, bir endüstriyel yumurta çiftliğinde yaklaşık 19 bin tavuğun toplu halde öldürüleceğini açıklamıştı. Ulusal Gıda Güvenliği Ajansı, bunun Krivo Pole köyündeki çiftlikte son üç yıldaki üçüncü salgın olduğunu bildirdi.

Kuş gribi genellikle ilkbahar ve sonbaharda görülüyor. Ancak son salgın yaz boyunca da sürdü. Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (EFSA), Ekim ayında yaptığı açıklamada hastalığın yaz mevsiminde görülmeye devam etmesinin gelecek sezonlarda yayılma riskini artırdığını söylemişti.

Salgın Asya’da da yayılıyor. Kuş gribinin görüldüğü Güney Kore’de Kasım’da Seul yakınında 155 bin kuşun yetiştirildiği çiftlikte kuş gribine rastlandığı bildirilmiş, bölge karantina altına alındıktan sonra hayvanlarının tamamının öldürüleceği açıklanmıştı.

Çiftlik Çalışanları ve Avcılar Bulaştırma Riski Taşıyor

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’ne (WOAH – OIE) göre kuş gribinin yayılmasına neden olan başlıca faktörler sırasıyla küreselleşme ve uluslararası hayvan ticareti, hayvancılık ve hayvan yetiştiriciliği, canlı hayvan pazarları ve yabani kuş göçleri.

Kuşlardaki AI, özellikle dışkı veya virüsle kontamine olmuş besin ve su yoluyla, enfekte kuşların salgılarıyla doğrudan temas yoluyla yayılabiliyor. AI virüsleri, dirençli doğaları nedeniyle çiftlik ekipmanları aracılığıyla çiftlikten çiftliğe kolayca yayılabilir.

Özellikle çiftliklerde hayvanlarla yakın temas halinde çalışanlar ve avcılar, kuş gribine yakalanma ve bulaştırma riski en yüksek olan insan grubu arasında yer alıyor.