Bazı Hayvan ve Bitki Türleri Karbon Yutağı Görevi Görüyor

Dünyada 22 türü bulunan ve leş yiyen akbabalar, beslenme alışkanlıklarıyla seragazı artışını engelleyen canlıların başında geliyor. Akdeniz’e özgü bir tür olan deniz çayırları, bulunduğu ortamdaki oksijen seviyesini yükseltiyor. Balinalar, uzun ömürleri boyunca vücutlarında karbon biriktiriyor ve öldüklerinde okyanusun dibine batarak bu karbonu yüzlerce yıl boyunca hapsediyor.

AA’nın haberine göre, WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) raporlarından derlenen bilgiler, bazı hayvan ve bitki türlerinin, atmosferdeki oksijen seviyesini yükseltmelerinin yanı sıra küresel ısınmaya neden olan seragazı emisyonlarının azaltılmasına katkı sağladığını gösteriyor.

Dünyada 22 türü bulunan ve leş yiyen akbabalar, beslenme alışkanlıklarıyla seragazı artışını engelleyen canlıların başında geliyor. Öldükten sonra çürüyen hayvanlar, karbondioksit ve metan da dahil olmak üzere atmosfere çeşitli seragazları salıyor. Türüne bağlı olarak, tek bir akbaba günde 0,2 ila 1 kilogram hayvan leşi ile besleniyor. 1 kilogram hayvan leşinin, akbabalar tarafından tüketilmediği takdirde, yaklaşık 0,86 kilogram karbondioksit eşdeğeri emisyona neden olduğu hesaplanıyor. Bu, dünya genelinde sayıları 134-140 milyon arasında olduğu tahmin edilen akbaba popülasyonuyla çarpıldığında, her yıl 10 milyonlarca metrik ton emisyonun önlenmesi anlamına geliyor.

Akdeniz’e özgü bir tür olan Posidona oceanica yani Deniz çayırları, bulunduğu ortamdaki oksijen seviyesini yükseltiyor. Akdeniz ülkelerinin neden olduğu karbondioksit emisyonlarının %11 ila 42’sini depoladığı varsayılan deniz çayırları, gövdeleri, yaprakları ve deniz tabanından 4 metre derine kadar uzanan kökleriyle oluşturduğu kalın katman sayesinde karbon yutağı görevi görüyor.

Atmosferdeki karbonu yakalamada ve küresel iklimi düzenlemede önemli rol oynayan balinalar uzun ömürleri boyunca vücutlarında karbon biriktiriyor ve öldüklerinde okyanusun dibine batarak bu karbonu yüzlerce yıl boyunca hapsediyor. Her büyük balina ömrü boyunca ortalama 33 ton karbondioksit tutuyor. Balinaların karbon yakalama potansiyelinin bir kısmı da fitoplankton üretimini artırmadaki rolleriyle gerçekleşiyor. Balinalar beslendikten sonra okyanuslara demir ve nitrojen açısından zengin atık bırakıyor. Bu atıkları tüketen fitoplanktonlar ideal büyüme koşullarını sağlıyor ve sayıları artınca daha fazla karbon yakalayabiliyor. Bu mikroskobik deniz organizmaları, atmosferdeki oksijenin yaklaşık yarısını üretmenin yanı sıra üretilen tüm karbondioksitin yaklaşık %40’ını yakalıyor.

“Pek Çok Canlı İklim Krizinden Etkileniyor”

İnsan faaliyetleri nedeniyle atmosfere gereğinden fazla seragazı salınmasının iklim krizinin asıl nedeni olduğunu söyleyen WWF-Türkiye Yaban Hayatı Kıdemli Uzmanı Nilüfer Araç, “İklim kriziyle mücadelede en önemli müttefiklerimiz olan pek çok canlı, iklim krizinden etkileniyor ve popülasyonları hızla azalıyor. Bu canlılar, karbon yutağı görevi görerek iklim krizinin nedeni olan atmosferdeki seragazlarını azaltma gücüne sahip. Ne zaman ki orman varlığımızı artırırsak, ne kadar çok canlıyı korursak, o zaman iklim krizini bir adım daha geriye çekmiş oluruz” diye konuştu.

Seragazı emisyonunu engelleyen akbabaların popülasyonlarının, özellikle Afrika ve Asya türlerinde hızla azaldığını, Türkiye’de ise Kara akbaba, Kızıl akbaba, Küçük akbaba ve Sakallı akbaba olmak üzere dört türün bulunduğunu anlatan Araç, küresel ölçekte akbaba popülasyonunun düşüşte olduğunu, bu düşüşün, tarım ilaçları, elektrik tellerine çarpılma ve yaşam alanlarının daralması gibi nedenlerden kaynaklandığını söyledi.

Balina türlerinden bazılarının da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu vurgulayan Araç şunları söyledi: “Bu türlerin yaşam döngüleri iklim krizinden çok fazla etkilenebiliyor. Mevsimlerin kayması, özellikle göç eden türlerin yaşam koşullarını zorlaştırıyor. Bu döngü içinde iklimde yaşanan değişim bütün sistemi altüst ediyor.”

“Herkesin Yaşam Şeklini Değiştirmesi Gerekiyor”

Karbon yutağı olarak doğada var olan orman, deniz ve sulak alan ekosistemlerinin önemine dikkat çeken Araç “İklim krizini en az zarar verecek seviyeye getirmemiz öncelikle emisyonlarımızı azaltmamız ve bununla birlikte sahip olduğumuz doğal ekosistemleri korumamızla mümkün. Domino taşı gibi, bir taşı devirdiğiniz zaman bütün sistem etkileniyor. Tüketici olarak palmiye yağı içerikli bir ürün aldığınız anda en büyük karbon yutağı olan yağmur ormanlarının kesilerek palmiye plantasyonlarına dönüştürülmek üzere tahrip edilmesine bir nevi katkı sunmuş oluyorsunuz. Domino taşının ucunda biz de varız, herkesin elini taşın altına koyması ve bunun farkına varıp yaşam şeklini bu yönde değiştirmesi gerekiyor. Bu, mümkün olduğunca toplu taşıma kullanmadan tutun da tüketim alışkanlıklarımıza kadar yaşam şeklimizi ivedilikle değiştirmemiz gerektiği anlamına geliyor” şeklinde konuştu.