Dünyanın çeşitli yerlerinde iklim krizi kaynaklı aşırı hava olaylarının yaşandığı 2023 yılında, tarihteki en sıcak eylül, ekim ve kasım ayları kayıtlara geçti. Daniel fırtınası, Libya’nın bazı kentlerinde 11 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği bir sel felaketine yol açtı. Yanı sıra yaz boyunca meydana gelen 6 bin 132 yangından 16,5 milyon hektar alan zarar gördü.
Mayıs ayından itibaren etkili olmaya başlayan El Nino hava olayı, tüm dünyada sıcaklıkların rekor seviyelere ulaşmasına yol açtı. Haziran-ağustos döneminde küresel ortalama sıcaklık 16,77 dereceyle, uzun yıllar ortalamasının 0,66 derece üzerine çıktı. Böylelikle tarihteki “en sıcak yaz mevsimi” yaşandı. Küresel ortalama sıcaklığın 17,23 dereceye ulaştığı 6 Temmuz, en sıcak gün olarak kayıtlara geçti.
2023’te En Sıcak Günler Yaşandı
En sıcak yaz mevsiminin ardından sıcaklık değerleri sonbaharda da anormal seyrine devam etti. Avrupa Birliği (AB) Copernicus İklim Değişikliği Servisi verilerine göre 16,38 derece ölçülen eylül ayı sıcaklığı, 1991-2020 ortalamasının 0,93 üzerinde gerçekleşerek tarihteki en sıcak eylül ayının yaşanmasına neden oldu. Sıcaklık ortalamasının 15,3 dereceyle olduğu ekim ayı, en sıcak ekim; ortalama sıcaklığın 14,22 ölçüldüğü kasım ayı ise tarihteki en sıcak kasım oldu.
“Küresel Kaynama Çağı Başladı”
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) 2023 Küresel İklim Durumu raporunda, 2023’ün kayıtlara en sıcak yıl olarak geçeceğini açıkladı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, küresel ısınma çağının sona erdiğini, bunun yerine küresel kaynama çağının başladığını söyledi. Guterres, sıcaklık artışını sınırlamak ve iklim değişikliğinin zararlı sonuçlarından kaçınmak için dünyaya acil önlem çağrısında bulundu.
Daniel Fırtınası Libya’yı Vurdu
İklim değişikliğiyle bağlantılı artan hava sıcaklıkları aşırı hava olaylarını ve felaketleri de beraberinde getirdi. Orta Akdeniz’de etkili olan ve 10 Eylül’de Libya’nın doğusunu vuran Daniel fırtınası; Derne, Beyda, Bingazi, Merc, Taknis, Suse, Mehili ve Verdiyye kentlerinde sel felaketine yol açtı. Sel sonucu 11 binden fazla kişi hayatını kaybederken 2 milyar dolardan fazla maddi hasar meydana geldi.
Yaz Boyunca 6 bin 132 Yangın Çıktı
Kanada’nın Alberta eyaletinde 78 ayrı noktada çıkan orman yangınları nedeniyle binlerce kişi evlerinden tahliye edildi. Yangınlar sonucu yayılan dumanlar, ABD’nin birçok eyaletine ulaşarak hava kalitesinde düşüşe yol açtı ve bu eyaletlerde kırmızı alarm verildi. Yaz boyunca çeşitli ölçeklerde meydana gelen 6 bin 132 yangından 16,5 milyon hektar alan etkilendi.
Temmuz ayında Yunanistan’da başlayan ve bir AB ülkesinde 2000 yılından bu yana görülen en büyük orman yangını felaketi olarak kabul edilen yangınlarda 20’den fazla kişi hayatını kaybetti. Yangınlardan ülke ölçeğinde tahminen 30 bini çocuk olmak üzere 100 binden fazla insan etkilendi ve en az 155 bin hektar alan tahrip oldu. Özelikle Rodos Adası’nda ağır tahribata yol açan yangınlar yaz sonuna kadar devam etti.
Bir diğer Akdeniz ülkesi olan İtalya da yangınlarla mücadele etti. Yıl boyunca birçok noktada çıkan ve eylül ayına kadar devam eden yangınlar nedeniyle İtalya’da 51 bin 386 hektar ormanlık alan yandı. Yangınlardan en çok etkilenen bölge, Sicilya Adası oldu.
Deniz Yüzeyi Sıcaklıkları Rekor Derecelere Ulaştı
Sadece karasal sıcaklıklarda değil, deniz yüzey suyu sıcaklıklarında da 2023’te rekor kırıldı. İngiltere Meteoroloji Kurumu’nun (Met Office) verilerine göre, mayısta deniz yüzeyi sıcaklığındaki artış, referans periyot olan 1961-1990 dönemine kıyasla 1,25 dereceye ulaştı. Nisan ve mayıs itibarıyla kaydedilen sıcaklık değerleriyle deniz yüzeyi sıcaklığında 1850’den beri aylık bazda en yüksek seviyeler görüldü. Bölgesel bazda ise Mayıs 2023’te Kuzey Atlantik’teki sıcaklık artışı, El-Nino’nun da etkisiyle rekor kırdı.
Panama Kanalı En Kurak Dönemini Yaşadı
Atlantik Okyanusu’nu Pasifik Okyanusu’na bağlayan Panama Kanalı’nda yaşanan kuraklık nedeniyle geçişlere sınırlama getirildi. Tarihin en kurak dönemini yaşayan kanalda 200’den fazla gemi geçiş sınırlaması nedeniyle mahsur kaldı.
ABD’nin Ohio eyaletinin East Palestine kasabası yakınlarındaki demir yolunda kimyasal madde taşıyan 150 vagonlu trenin 50 vagonunun 3 Şubat’ta raydan çıkması çevre felaketine neden oldu. Olayın ardından çevrede yaşayanlarda baş ağrısı, göz yanması, öksürük, halsizlik gibi şikayetlere ve hayvan ölümlerine rastlandı.
Öte yandan Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde bulunan Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) bilim insanlarının hazırladığı Sentez Raporu 6. Değerlendirmesi onaylandı. İklim krizinin yol açtığı kayıpların ve neden olduğu zararların giderek artacağına yönelik risklere odaklanılan raporda, dünyada yaklaşık 3,6 milyar insanın iklim krizine karşı aşırı kırılgan bölgelerde yaşadığı ifade edildi.
About Post Author
