Time Dergisi 100 İklim Liderini Seçti

Time dergisi 2023 yılı sonunda 100 iklim liderini tanıttığı “TIME100 Climate” başlıklı bir dosya hazırladı. Listede iklim lobicileri, inovasyoncular ve sivil toplum temsilcileri bulunuyor. Hepsinin ortak özelliği dezavantajlı grupları koruyup büyük şirketleri harekete geçmeye zorluyor olmaları.

Yazı: Balkan TALU, balkantalu@gmail.com

Time dergisinin 2023 yılının sonunda hazırladığı TIME100 Climate başlıklı dosya, iklim değişikliğiyle mücadele eden en etkili 100 lideri listeliyor. Time, dergide yer alan dosyada iklim değişikliğiyle mücadele için yeni bir tarz liderlik gerektiğini hatırlatarak, 10 yıllık bir süreçte  3 ila 5 trilyon dolarlık bir sermayeye ihtiyaç olabileceği öngörüsünü paylaştı. ABD’de ise Enflasyonu Düşürme Yasası (Inflation Reduction Act) iklim yatırımları konusunda heyecan yaratmış durumda. Enflasyon düşürme yasası sayesinde ülkenin yeşil ekonomiye 370 milyar dolarlık bir bütçe ayırması öngörülüyor.

Öte yandan özellikle şirketler yeşil yatırımlar konusunda adım atmak için fazlasıyla yavaş hareket ediyorlar ve tüketicilerin firmaların nasıl bir dönüşüm yaşadığı konusunda da bir fikri yok. Müşterilerin bu farkında olmama halinin sebeplerinden biri de yatırımcıların bir yeşil sessizlik (greenhushing) politikası uygulaması. Time dosyayı hazırlarken değişime muhtaç beş hayati sistem belirlemiş. Bu sistemler arasında finans, kültür, enerji, doğa ve sağlık yer alıyor. Dergi dosyası iklim katalizörleri liderleri, titanlar, inovasyoncular ve savunucular olmak üzere alt kategorilere ayrılmış.

İşçilere ve Hayvanlara Acı Çektirmeye Son

Katalizörler listesinde Avatar 2 film setinin enerji ihtiyacını güneşten karşılayan, yemeklerde sadece bitki bazlı gıdalar kullanmasını sağlayan James Cameron da yer alıyor; içki üreticisi Moet Hennessy ve Louis Vitton gibi markalara danışmanlık yapan Stella McCartney de. Bitki bazlı deri kıyafetler üreten ve %100 geri dönüştürülmüş naylon Econyl kullanan McCartney, iş dünyasının artık hem işçilere hem de hayvanlara acı çektiren hammadde kullanımına bir son vermesi gerektiğini, alternatifler hakkında yaratıcı olunması gerektiğini söylüyor. NASA için bir sürdürülebilir üs tasarlayan ekibin içinde yer alan William McDonough bu fikrin Kennedy zamanında aya adam gönderen mühendisler henüz öğrenciyken gündeme geldiğini söylüyor.

“Bilim Karşısında Direnmemeliyiz”

Liderler arasında gösterilen örneklerde tabii ki öne çıkan isimlerden biri de Bill Gates. Breakthrough Energy (BE) girişimini kuran Gates ve ekibi 2050’de sıfır emisyon hedefini tutturabilmek için enerji ve karbonsuzlaştırma alanlarında kâr amaçlı olmayan1 milyar dolarlık bir yatırım fonu dağıtmayı öngörüyor. BE bu fonla portföyünde bulunan firmaların %40’ına ulaşarak enerjiden tarıma 140 farklı teşebbüs kurulmasını öngörüyor. Schneider Electric CEO’su Anette Clayton ise elektrik kullanımında sürdürülebilirlik adımlarını doğru attıklarında altyapı, tedarik zinciri ve binalarda elektrik kullanımında köklü değişiklikler yaparak sıfır emisyon hedefinin tutturulabileceğini savunuyor. ABD Başkanlık İklim Özel Temsilcisi ve Demokrat Parti’nin eski başkan adayı John Kerry iklim konusunda hareket etmeyenlerin bu işi ağırdan almayı ve dezenformasyon yaymayı bırakmaları gerektiğini söylüyor ve ekliyor: “Bu konuda hareket etmemek bilimin önünde direnmektir”.

Titanların tanımını yaparken kurumlardaki dönüşüme öncülük yapan simalar diyebiliriz sanırım. Sürdürülebilir Kalkınma İçin Dünya İş Konseyi platformunun başkanı Peter Bakker, 2012 yılından beri 200’den fazla şirketin kuruluşunda yer aldığı bu koalisyonun yöneticiliğini yapıyor. Bakker bir şirketteki bütün birimlerin dönüşüm konusunda eğitilmesi gerektiğini bunun sadece sürdürülebilirlik departmanına bırakılamayacağını savunuyor. Amazon’un Sürdürülebilirlik Ofisi Genel Müdürü Kara Hurst, yenilenebilir enerji projeleriyle yerel ekonomi yatırımları ve istihdam yaratımıyla sonuçlanabildiğine işaret ediyor. Kara Hurst kendi kurumunun yönetim merkezini havadan karbondioksit çeken enerji teknolojisine yatırım yapmasını sağladı ve 400’den fazla şirketin 2040’ta sıfır emisyon hedefleri koymasını sağlayan İklim Taahhüdü metnine de öncülük etti. Dünya Bankası Grubu Başkanı Ajay Banga 2023 IMF Dünya Bankası Yıllık Toplantısında şu sözleri sarfetti: “Nefes alamadığınız, su içemediğiniz bir ortamda yoksullukla mücadele ediyor olmak bir anlam ifade etmeyecektir”.

Karbonsuzlaşma, Kaçırılmayacak Bir İş Fırsatı

İkim değişikliğiyle mücadelenin gönüllüleri icraatlara öncülük etmeye çalışırken, heyecan verici projeler de su yüzüne çıkıyor. Tesla’nın şarj altyapılarından sorumlu üst düzey yöneticisi Rebecca Tinucci, aralarında Ford, BMW, Mercedes, Nissan GM, Honda, Hyundai, Toyota gibi markalarla şarj ağlarında Tesla’ya erişimi genişletmeleri için anlaşmalar yaptı. Bunun sonucunda Kuzey Amerika’da Tesla, elektrikli arabalar için temel şarj hizmeti sağlayıcısı oldu. Dünyanın en büyük gemi taşımacılığı şirketlerinden biri olan Moller Maersk’in CEO’su Vincent Clerc ise, karbonsuzlaşmanın kaçırılmayacak kadar iyi bir iş kolu olduğunu vurguluyor. Moller Maersk 25 konteyner gemisinde düşük emisyonlu biyo-metanol yakıtı kullanıyor. 2025’e kadar filoya 25 biyo-metanollü gemi daha eklenmesi bekleniyor.

Peki işin inovasyon kısmında neler oluyor Unilever’in Sürdürülebilirlik Ofisi Genel Müdürü Rebecca Marmot, Avrupa, Güney Asya ve Kuzey Amerika’da onarıcı tarım (regenerative) üretim biçimine geçti. Bu sayede seragazı salımlarında %6 ila 48 oranlarında düşüşler elde edebildi. Rebecca Marmot, topun artık şirketlerin sahasında olduğunu, diğer endüstrilerle işbirliği yaparak sürdürülebilirliği tedarik zincirleri içine yedirmek, tüketicileri fiyat performansı ve sürdürülebilirlik arasında tercih yapmamaya zorlamamak gibi bir sorumlulukları olduğuna işaret ediyor.

“Afrika İklim Pozitif Büyüyebilir”

İklim değişikliğiyle olan mücadelede yapılacak atılımların hızlanması gerektiği sürekli söyleniyor zaten. Bunun için de güçlü iklim savunucularına ihtiyaç var. Dergide verilen en enteresan örneklerden biri Kenya Devlet Başkanı Willam Ruto, Afrika’nın iklim-pozitif bir büyüme gerçekleştirebileceğine işaret ediyor. Afrika İklim Zirvesine ev sahipliği yapan Ruto, şimdiden 23 milyar dolarlık bir bütçeyi yeşil projeler için ayırmış durumda. Muhtemelen Afrika, iklim değişikliğinin yarattığı felaketlerden en çok etkilenen kıta olacağı için küresel ısınmayla mücadele için ciddi adımlar atıyor. Sierra Leone’de Freetown Belediye Başkanı Yvonne Aki Sawyerr ise 2021 yılında Afrika’nın ilk sıcaklık yöneticisini atadı ve Freetown’un ilk İklim Eylem Planı’nı açıkladı.

Ekvador’da yaşayan Waorani halkının lideri Nemonte Nenquimo ise Ceibo İttifakı Amazon Cephesi’ni (Amazon Frontline) kurarak Yasuni Ulusal Parkı’na petrol sondaj kuyuları yapılmasını engellemeyi başardı. Nenquimo, “Eğer yerli halklara kendi gelecekleri hakkında karar verme hakkını tanırsanız bu adım iklim ve ortak geleceğimizin korunması için de bir çözüm olabilir” diyor.

Bir mahallenin yerlisi olmak demişken aynı zamanda eski bir sivil haklar aktivisti olan Sharon Lavigne ode, Louisiana’da Kanser Vadisi olarak bilinen bölgede plastik üretim fabrikası kurmaya hazırlanan Formosa Plastik’in projesini durdurmayı başardı.

Bu arada Bill Gates’in eşil Melinda Gates de işin sivil toplum ayağında oldukça faal. Bill& Melinda Gates vakfının yöneticisi Melinda Gates, 2022 yılında dar gelirli ülke çiftçilerinin 2025 yılına gelindiğinde iklim adaptasyonunu tamamlayabilmeleri için 1,4 milyar dolarlık bir fon ayırdı. Melinda Gates fonu duyurduğu açıklamasında “Konu sadece dar gelirli çiftçilere karşı hakkaniyetli olmak değil, konu hepimizin geleceği. Dar gelirli ülkeleri dikkate almadan küresel müreffeh bir ekonomi kurmaya çalışmak 2000’lerde Slikon Vadisi’ni dikkate almadan teknoloji devrimi yaratmaya benzer” diyor.

Time dergisi kendi belirlediği yüz ismi tanıttı, biz burada listeden birkaç satırbaşı verdik. Dosyada dikkat çeken önemli noktalardan biri de iklim değişikliğinden negatif etkilenecek, büyük hasar görecek alt sınıflar üzerinde durması. Örnekler arasında konvansiyonel naylon üretiminden kötü etkilenen işçiler ve hayvanlar; Kanser Vadisi’nde ölüme terkedilen Afrikalı Amerikalılar; petrol kuyularının tehdidi altında olan ve kendi kaderini tayin hakkı isteyen yerli halklar var. Ne diyordu Melinda Gates? Konu sadece hakkaniyetli olmak değil. Olay hepimizin geleceği.