Presenteizm: İş Yerindeymiş gibi Yapmak

Çalışanlar sağlık ve yönetim sorunları, kişisel problemler, iş yeri kuralları, isteksizlik, bedensel ya da ruhsal rahatsızlıklar gibi konularda sorunlar yaşamalarına karşın iş kaybetme korkusu ve kariyer hedeflerini gerçekleştirememe endişesi gibi çeşitli nedenlerden dolayı iş yerlerinde bulunmaya devam ediyorlar. Presenteizm denilen ve günümüzde iş ortamlarında giderek yaygınlaşan bu durum, trilyonlarca dolar zarara yol açma potansiyeline sahip.

Günümüz iş dünyasının sessiz sorunu olan Presenteizm; yani çalışanların hasta veya iş yapamayacak durumda olmalarına karşın işe gelmeleri durumu, genellikle yüksek iş yükü, iş güvencesizliği, performans değerlendirmeleri ve ekip içi rekabet gibi sebeplerden kaynaklanıyor.

Kısa vadede işlerin aksamadan yürümesini sağlayabilen presenteizm, uzun vadede hem çalışanlar hem de işverenler için ciddi sonuçlar doğurabiliyor. İş yerinde bulunma zorunluluğu, bazen çalışanların sağlıklarını ihmal etmelerine ve verimliliklerinin düşmesine yol açıyor. Çalışanlar açısından bakıldığında, sürekli olarak sağlık sorunlarını göz ardı etmek, fiziksel ve zihinsel sağlık problemlerinin kronikleşmesine neden oluyor. Bu durum, iş yerinde performansın düşmesiyle birlikte motivasyonun azalmasını ve genel yaşam kalitesinin olumsuz sonuçlanmasını da beraberinde getiriyor.

İşverenler için de presenteizm ciddi bir verimlilik kaybı anlamına geliyor. Kendini iyi hissetmeyen bir çalışanın işte bulunması, iş süreçlerinin yavaşlamasına, hata oranlarının artmasına ve genel iş kalitesinin düşmesine neden oluyor. Ayrıca, hasta bir çalışanın işe gelmesi diğer çalışanlara hastalık bulaştırma riskini artırarak, genel iş gücünün sağlık durumunu tehlikeye atıyor.

“Presenteizm, Şirketin Ticari Kaybına Neden Olabilir”

Presenteizmin önlenmesi için işverenlerin, çalışanların sağlıklarını korumalarını teşvik eden politikalar geliştirmeleri gerektiğini söyleyen AVİTA Çalışan Destek Programı İş Mükemmelliği Müdürü Banu Mercan Öztürk, “Presenteizm, doğru politikalar ve planlamalar yapılmazsa şirketin ticari kaybına neden olan sorunlardan biri haline gelebilir.  Fortune dergisinin Amerika Birleşik Devletleri’nde iş hayatında presenteizm ile ilgili yapmış olduğu araştırma makalesinde, iş yerinde çalışanların sağlığına öncelik verildiği takdirde 1,5 trilyon dolarlık zararın önüne geçilebileceği belirtiliyor” dedi.

“Sağlıklı ve Motive Çalışanlar, Başarının Anahtarıdır”

Öztürk, bu sorunla başa çıkabilmek için, “Esnek çalışma saatleri, çalışan destek programlarının devreye alınması, uzaktan çalışma imkanları, sağlık destek programları ve çalışanların hastalandıklarında evde kalmalarını teşvik eden bir kurum kültürü oluşturmak bu sorunla başa çıkmada önemli adımlar olabilir. Çalışanların sağlıklı ve motive bir şekilde çalışmaları, uzun vadede hem bireysel hem de kurumsal başarının anahtarıdır” önerilerini sıraladı.

Çalışanlar için Sağlık ile ilgili Konular Öne Çıkıyor

Türkiye temsili 1.210 beyaz ve mavi yakalı çalışanın katılımıyla gerçekleştirdikleri Çalışma Hayatı Analizi ve İyi Oluş Gereksinimleri Araştırması’na değinen Öztürk, “Araştırmada çalışanların sağlık konusunda talepleri bulunduğunu görüyoruz. Çalışanlara zaman zaman dahi olsa araştırma yapmaları, bilgi edinmeleri ya da destek almaları gereken konuları sorduğumuzda; %60’ın üzerinde bir ortalamayla sağlık konularının öne çıktığını görüyoruz. Bu sağlık konuları tıbbi bilgiler (%63,2), bel-boyun-sırt ağrıları (%63,2), psikoloji (%61,9) ve sağlıklı beslenme ve diyet (%61,2) olarak sıralanıyor. Bu durum, çalışanların sağlıkla ilgili konuların kişisel öncelikleri arasında önemli bir yer tuttuğunu ve bu alanda sürekli bilgi edinme ihtiyacı hissettiklerini gösteriyor” dedi.

Presenteizmi Tetikleyen Faktörler

Presenteizmin kişisel ve kuruma bağlı birçok nedeni olabiliyor. Kurum kültürü, çalışanların işlerine sadakati, iş arkadaşlarına olan sorumluluk duygusu, iş kaybı korkusu, finansal süreçler bu nedenlerin başında geliyor. Ayrıca, iş yerinde rekabetin yüksek olması ve çalışanların kendilerini vazgeçilmez hissetme isteği de presenteizmi artırabiliyor.

• Kurum Kültürü

Kurum kültürü; iş kaybı korkusu, iş yükü, zaman baskısı gibi durumları etkiliyor. Örneğin bazı kurumlarda hasta halde işe gitmek takdir edilirken bazılarında ise bu durumda iş yerinde bulunulması hoş karşılanmaz. Rekabetçi kültürlerde uzun mesai saatleri, yorucu iş seyahatleri ve hastayken işe gelmek performans göstergesi olarak görülür. Bu durum, çalışanları motive edebilir ama uzun vadede yıpratıcı olabilir.

• Finansal Sebepler

Birçok çalışan, işten izin almanın maaşlarında kesintiye yol açacağından veya performans değerlendirmelerini olumsuz etkileyebileceğinden endişe eder. Bu korku, hasta veya yetersiz hissetmelerine rağmen işe gelmelerine neden olabilir. Özellikle düşük gelirli çalışanlar, bir veya birkaç gün çalışmamalarının ciddi finansal zorluklara yol açabileceğinden dolayı, hasta olsalar bile işe gelmeyi tercih edebilirler.

• İş Arkadaşlarına Karşı Sorumluluk Duygusu

İş yerinde bulunma zorunluluğu hissi, sosyal baskı ve iş arkadaşlarının beklentileriyle de alakalıdır. Çalışanlar, iş arkadaşlarına ve yöneticilerine karşı sorumlu hissederek, sağlık durumları elverişli olmasa bile iş yerinde olmaya çalışabilirler.

• İş Yükü

İş yükü, uzun süreli fiziksel ve psikolojik çaba gerektirir ve iyi yönetilmediğinde çalışanları olumsuz etkileyebilir. Yüksek iş yükü ve zaman baskısı altında olan bireyler, hasta olsalar bile genellikle işe gitme eğiliminde olurlar. Bu durum stres düzeylerini arttırdığı gibi genel iş performansını olumsuz etkileyebilir.

• İş Kaybı Korkusu

İş güvencesizliği, bireyin işini kaybetme olasılığının yüksek olduğu ya da öyle algılandığı durumları ifade eder. Bu durum sadece fiziksel değil, psikolojik iş güvenliği açısından da önemlidir. İşini kaybetme korkusu yaşayan çalışanlar, hastalık gibi nedenlere rağmen işe gelmeye devam edebilir ve bu da düşük verimlilikle çalışmaya neden olabilir.