EKOIQ
Büyükşehir belediyelerinin 2022-2024 dönemindeki afet bütçelerini karşılaştıran yeni bir rapora göre, yerel yönetimlerin risk azaltmaya ayırdıkları bütçenin neredeyse yarısı “kentsel dönüşüm” ile ilgili. Rant odaklı kentsel dönüşüm yaklaşımının terk edilmesi gerektiğini vurgulayan rapor, bununla birlikte bölgenin coğrafi, kültürel ve sosyolojik özelliklerini dikkate alan çevreye duyarlı, enerji tasarruflu, yeşil binalar ve dirençli kentler yaratılabilmesi için yerel yönetimlerin bütçelerinin yetersiz olduğuna da dikkat çekiyor.
Kamu Harcamalarını İzleme Platformu (KAHİP), 6 Şubat depremi öncesi ve sonrası büyükşehir belediyelerinin afete yönelik bütçelerini mercek altına alan “Büyükşehir Belediyelerinin Afete Yönelik Bütçeleri” başlıklı raporunu yayımladı. 30 büyükşehir belediyesinin 2022-2024 dönemindeki afet bütçelerini karşılaştıran rapor, yerel yönetimlerin afetlere ne ölçüde hazırlıklı olduğunu somut verilerle gözler önüne seriyor.
Afet Bütçelerinde Artış Yerine Düşüş
Rapora göre, afet bütçelerinde ciddi farklılıklar bulunuyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2024 yılında bütçesinin %8’ini afet için ayırarak bu alanda öne çıkarken bazı büyükşehir belediyelerinde afet bütçelerinin toplam bütçeye oranı %1’in altında kalıyor. Özellikle deprem riski yüksek olan bölgelerde bütçe artışlarının beklenmesine rağmen birçok belediyede bu oranın düştüğü dikkat çekiyor.
Rapor, büyükşehir belediyeleri ve su-kanalizasyon idarelerinin bütçelerini değerlendirerek, 2022 yılında toplam bütçelerinin sadece %3,42’sini afetlerle ilgili hedeflere ayırdıklarını, bu oranın 2023 yılı için % 3,10 olarak bütçelendiğini ve 2024 yılında ise bütçeden % 3,22 oranında pay ayrıldığını gösteriyor ve bunun çok düşük bir oran olduğunu belirtiyor.
Risk Azaltmaya Yeterli Kaynak Ayrılmıyor
Raporda ayrıca, büyükşehir belediyelerinin afet bütçelerinin dağılımına da yer veriliyor. Risk azaltma ve müdahale bütçeleri ayrı ayrı incelendiğinde, yerel yönetimlerin daha çok müdahaleye yönelik harcamalara ağırlık verdiği, risk azaltmaya ise yeterli kaynağın ayrılmadığı belirtiliyor. Ayrıca, yerel yönetimlerin risk azaltmaya ayırdıkları bütçenin neredeyse yarısının kentsel dönüşüm ile ilgili olmasının rant amacına işaret edebileceği vurgulanıyor.
Rant Odaklı Kentsel Dönüşüm Yaklaşımı Terk Edilmeli
Raporda, rant odaklı kentsel dönüşüm yaklaşımının terk edilmesi ve bölgenin coğrafi, kültürel ve sosyolojik özelliklerini dikkate alan çevreye duyarlı, enerji tasarruflu, yeşil binalar ve dirençli kentler yaratılabilmesi için yerel yönetimlerin bütçelerinin yetersiz olduğu ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında işbirliği yaklaşımıyla ek bütçe yaratılmasının gereği vurgulanıyor.
KAHİP, raporla yerel yönetimlerin afet hazırlık süreçlerindeki eksikliklere dikkat çekmeyi ve kamuoyunu bu konuda bilinçlendirmeyi amaçlıyor. Platform, aynı zamanda karar alıcılara yönelik somut önerilerde bulunarak, afetlere hazırlığın ve risk azaltma çalışmalarının önemini vurguluyor.
