EKOIQ
Dünya ölçeğinde her yıl yaklaşık 10 kişiden 1’i tükettiği gıda nedeniyle hastalanırken Birleşmiş Milletler bu sorun üzerinde farkındalığı artırmak amacıyla 7 Haziran’ı “Dünya Gıda Güvenliği Günü” olarak kabul ediyor. Günün 2024 teması “Gıda Güvenliği: Beklenmeyen için Hazırlan” olarak belirlenerek “tarladan sofralara” kadar uzanan tüm gıda zincirinde yaşanabilecek olumsuzluklara karşı tüm paydaşlara önceden tedbirli olmaya yönelik çağrıda bulunuluyor.
İyi bir sağlığa sahip olmak ve sürdürülebilir bir yaşam için yeterli ve besleyici miktarlarda gıda tüketimi kilit role sahip. Son yıllarda gıda güvenliği alanında önemli gelişmeler kaydedilmesine karşın gıda kaynaklı hastalıklara dünya genelinde sıklıkla rastlanıyor. Her yıl yaklaşık her 10 kişiden 1’i, yani 600 milyona yakın insan bozulmuş gıda nedeniyle hastalanırken, aynı nedenle 42 bin kişi hayatını kaybediyor. Güvensiz gıdalar içerdikleri zararlı bakteriler, virüsler, parazitler ve kimyasal maddeler nedeniyle ishalden kansere kadar çeşitlilik gösteren 200’den fazla hastalığa yol açıyor. Dolayısıyla tarladan sofralarımıza kadar gelen her ürüne ait üretimin her aşamasında gerekli kontrollerin yapılması ve bu aşamalarda karşılaşılan riskleri yönetmek büyük önem arz ediyor. Bu noktada da devreye gıda standartları giriyor.
Uluslararası Besin Standartları: “Gıda Kodeksi”
Çiftçiler ile gıdayı işleyenlere hijyenik ürüne ulaşma konusunda rehberlik eden, Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) işbirliği ile oluşturulan komisyonun geliştirdiği uluslararası besin standartlarına “gıda kodeksi” deniyor. Kodeksler herkes tarafından güvenle tüketilebilecek, katkı ve kirletici maddeler, tarım ilacı tortusu ve hayvanlarda kullanılan ilaçların maksimum seviyelerini tanımlıyor. Söz konusu standartlar gıdaların nasıl ölçümleneceğinden paketleneceğine, içeriğindeki besin değerinden zararlı madde uyarılarına kadar bilgilendirmelerde bulunuyor.
Ancak hem artan dünya nüfusu hem de gıda enflasyonundaki küresel yükseliş, özellikle gelir seviyesi düşük ve yoksul insanların ucuz ama daha az güvenli ürünlere yönelmesine yol açıyor. Bu nedenle de tüm dünyayı ilgilendiren bir kamusal sağlık meselesi olarak “gıda güvenliği”, BM’nin önemsediği kamu sağlığı sorunlardan birini oluşturuyor. Konuya dikkat çekmek amacıyla BM Genel Kurulu Aralık 2018’de 7 Haziran’ı, “Dünya Gıda Güvenliği Günü” olarak kabul etti. WHO ile FAO işbirliğiyle gıda güvenliği uluslararası seviyede takip edilirken, 7 Haziran’da; gıda güvenliğine, insan sağlığına, tarıma, gıdanın pazara sunulmasına, turizme ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmak, gıda kaynaklı riskleri önlemeye ve tespite yönelik eylemlere dikkat çekmek ve teşvik etmek amaçlanıyor.
FAO’dan Beş Maddelik Eylem Çağrısı
Dünya Gıda Güvenliği Günü’nün 2024 teması ise “Gıda Güvenliği: Beklenmeyen için Hazırlan” olarak belirlendi. Evlerimizdeki sofralardan dışarıda yediğimiz yerlere kadar her an gıda güvenliği kaynaklı “beklenmeyen” sonuçlar ortaya çıkabileceğini ve buna önceden hazırlıklı olmayı vurgulayan tema kapsamında FAO, bu tür vakalarla karşılaşılmaması için paydaşların neler yapabileceklerine yönelik önerilerde bulundu. Hükümetlerin ulusal gıda güvenliğine yönelik acil müdahale planlarını sürekli geliştirip güncelleştirmesi gerektiğine vurgu yapan FAO, hükümetlere gıda işletmeleriyle genel kamuoyu arasındaki iletişimi geliştirmeleri çağrısı da yaptı. Gıda sektörüne de seslenen FAO, sektörün gıda güvenliği yönetim planlarını geliştirmelerini, “çıkarılan dersleri” paylaşmalarını ve tüketicilerle iletişimlerini güçlendirilmelerini istedi. FAO, ayrıca 2024 teması kapsamında tüketicilere de gıda güvenliğine dair vakaları nasıl bildireceklerini ve karşılık vereceklerini öğrenmeleri çağrısında da bulundu.
2024 temasıyla bağlantılı olarak gıda güvenliği gününün sloganı “Gıda Güvenliği Herkesi İlgilendirir” oldu. FAO, Dünya Gıda Güvenliği Günü kapsamında sloganın içeriğiyle paralel olarak beş maddelik şu eylem çağrılarını yaptı:
Eylem 1: Güvenli mi, emin ol – Hükümetler herkes için güvenli ve besleyici gıdayı garanti etmeli.
Eylem 2: Güvenli yetiştir – Tarım ve gıda üreticileri iyi uygulamalara uyum sağlama ihtiyacındalar.
Eylem 3: Güvenli sakla – Sektörün sorumluları gıdayı güvenli tutabilmeli.
Eylem 4: Neyin güvenli olduğunu bil – Tüketiciler güvenli ve sağlıklı gıda hakkında bilgilenmeli.
Eylem 5: Gıda güvenliği için birlikte davran – Güvenli gıda ve iyi sağlık için birlikte çalışalım.
