İklim ve Kömür Raporu 2017

İklim ve enerji uzmanı Önder Algedik tarafından hazırlanan Kömür ve İklim Değişikliği 2017 Raporu, Türkiye’nin kömür ve fosil yakıt politikalarını inceliyor. Rapor, Paris Anlaşması’nı onaylamayacağını ifade eden Türkiye’nin 2010’dan sonra ithal yakıtların her üçüne tam bağımlı hale geldiğini ortaya koyuyor. İklim olaylarını da inceleyen rapor 2016’nın Türkiye’de ölçülmüş en sıcak dördüncü yıl, iklim felaketleri açısından da ikinci yıl olduğunu gösteriyor. Rapordaki dokuz temel veri ise şöyle:

• 2016 yılı Türkiye’de ölçülmüş en sıcak dördüncü yıl, aşırı iklim olaylarının en fazla yaşandığı ikinci yıl oldu.
• Paris İklim Anlaşması bir yıl gibi kısa bir sürede yürürlüğe girdi. 153 ülke onaylarken Türkiye onaylamayacağını ifade etti. 1990-2015 arası 25 yılda seragazları salımlarını 262 milyon ton artıran Türkiye, Paris Anlaşması öncesi verdiği niyet beyanına göre salımlarını 2030’a kadar 454 milyon ton daha artırmak istiyor.
• Türkiye’de kömür, petrol ve doğalgazın birbirlerinin artışlarını dengeleyen enerji politikası bitti. Rapor, 2010’dan sonra bu ilişkinin bozulduğunu ilk defa ortaya koydu ve artık üç yakıt artış yarışına girdi. Bu yüzden fosil dışı enerjilerin payı 1990’da %18 iken 2015’te %12’ye düştü.
• Türkiye 2000 yılına kadar ithal kömür santralına sahip değilken bugün 7 GW kurulu güce ulaştı. Her bir birim yerli kömür santralı kapasitesine karşılık ithal kömür 1,5 birim arttı. Bugün sahip olduğu 62 santral ile 16,7 GW’lık kurulu güce rağmen ithal santrallar daha çok elektrik üretiyor.
• Aday santrallar arasında 20,2 GW ile ithal kömür santralları yine lider. Yerli kömür söylemine rağmen sadece 5 GW santral inşa halinde ya da lisans sürecinde. Bu santrallar bittiğinde Türkiye’nin kömür santralı kaynaklı salımları 1990’daki bütün salımlarından fazla olacak.
• Rödovans ile elektrik üretiminin fiyatı bilinmiyor ama yerli kömürün çok pahalı olduğu Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklik ve Çayırhan B özelleştirme ihalesi ile ortaya çıktı. 2016 yılı elektrik takas ortalaması 14 krş/kwh ike mevcut kömür santrallarına Türkiye 18,5 krş/ kwh gibi bir rakam ödemeye başladı. Rüzgar ve güneş ihalelerinde verilen tekliflere rağmen Çayırhan B ihalesinde 6,04 cent/kwh gibi rekor bir teklifi hem de 15 yıllık alım garantisi ile ödemeyi kabul etti.
• Sadece 2016’da kömüre 2 milyar TL’lik teşvik verildi, kamu yatırım maliyetini karşıladı ya da vergisini almadı. Bunun sonunda 1,3 milyar dolarlık makine ithalatına teşvik verildi. Teşvikten 2.530 MW’lık ithal kömür projeleri de yararlanacak.
• Devletin kömür politikalarına Türk bankaları da seyirci kalmadı. Yedi Türk bankası toplam 9 GW’lık kömür santralına kredi vermiş durumda.
• 1990-1999 arasında Türkiye’de yıllık ortalama 67 aşırı iklim olayı yaşanıyordu. İthal fosil yaktılar ve kentleşme gibi faktörler ile bu 2016’de 752 olaya çıktı. Çoğu ithal kömür yakacak 25,2 GW santral iptal edilmez ve mevcutlarından vazgeçilmez ise aşırı iklim olayları sayısı daha da artacak. Türkiye’nin yüksek karbon ekonomisi telafisi imkansız daha fazla zararlar doğuracak