Net Sıfır için İkinci Bir Seçenek Yok!

Net Sıfır İçin Son Çağrı: Türkiye’de Zorlukların Ardındaki Fırsatı Yakalamak adlı rapora göre, Türkiye’nin gelişmekte olan ekonomisi karbonsuzlaşma için bir zorluk oluşturmayı sürdürüyor ancak bu aynı zamanda bir fırsat anlamına da gelebilir. Gelişmekte olan ekonomiler tasarlayacakları yeni sistemler sayesinde ilerlemeyi hızlandırabilir.

Bain & Company, Türkiye’de sürdürülebilirlikle ilgili zorlukları ve fırsatları ortaya koyan çalışmasını 1 Aralık 2023 tarihinde, İstanbul’da düzenlediği İklim Değişikliği CEO Forumu etkinliğinde duyurdu. Net Sıfır için Son Çağrı: Türkiye’de Zorlukların Ardındaki Fırsatı Yakalamak adlı çalışmaya göre, Türkiye’nin gelişmekte olan ekonomisi karbonsuzlaşma için bir zorluk oluşturmayı sürdürüyor, ancak bu aynı zamanda bir fırsat anlamına da gelebilir. Rapor, karbonsuzlaşmanın olgun ekonomiler için genellikle yeniden yatırım yapma ve adaptasyon anlamına geldiğini ifade ederken gelişmekte olan ekonomilerin ise tasarlayacakları yeni sistemler sayesinde ilerlemeyi hızlandırabileceklerine dikkat çekiyor.

Henüz Bir Kömürden Çıkış Planı Hazırlanmış Değil

Türkiye’nin şimdilik ekonomik kalkınmaya sürdürülebilirlikten daha fazla öncelik verdiğine değinen raporda, bu durumun henüz bir kömürden çıkış planı hazırlanmamış olmasından ve özel sektörde (Ulusal emisyonların %20’sinden azını oluşturan) 2021 yılında, sayısı 100’ü geçmeyen şirketin CDP (Karbon Saydamlık Projesi) aracılığıyla karbon ayakizlerini raporlamasından açıkça anlaşıldığı belirtiliyor. Ancak, rapora göre, bu manzaraya rağmen iyimser olmak için nedenler bulunuyor: Kömür, Türkiye’nin enerji şebekesinin önemli bir parçasını oluşturuyor ve kömür yakıtlı enerji yatırımları devam ediyor olsa da Türkiye Ulusal Enerji Planı, 2035 yılına kadar 2021 seviyelerine kıyasla rüzgar enerjisi kapasitesinin %179, güneş enerjisi kapasitesinin ise %578 artırılmasını taahhüt ediyor.

Çalışmada yaklaşık 20 Türk şirket yöneticisini kapsayan yönetici görüşmeleri ile orijinal analizler bir araya getirildi. CEO’lar ve diğer yönetim kurulu düzeyindeki liderlerin katıldığı görüşmelerde, Türkiye’nin net sıfır hedefine ulaşıp ulaşamayacağı, karbonsuzlaşmayı mümkün kılmak için ne gibi çalışmaların gerçekleştirildiği ve hangi engellerin bulunduğu gibi sorular ele alındı.

Bain & Company Güney, Doğu Avrupa ve Orta Doğu Bölge Direktörü ve Türkiye Yönetici Direktörü Roberto Prioreschi ve Bain & Company Türkiye Ortağı Armando Guastella tarafından hazırlanan çalışmadan çıkan beş temel mesaj şöyle sıralanıyor:

• Türkiye net sıfır hedefine ulaşabilir. Ancak çalışmaların bir an önce hızlandırılması gerekiyor. Şirketler karbon salımları ile ilgili daha fazla veri paylaşmalı, kısa vadeli görüşlerden vazgeçmeli ve iş ekosistemlerinin düşük karbon salımlı bir geleceğe koşmasına yardımcı olmalı.
• Karbonsuzlaşma için tedarik zincirlerinin liderliğin yanı sıra pratik desteğe de ihtiyacı var. Görüşülen 10 şirketten yedisi, iş ortaklarının salımlarını azaltmasına yardımcı oluyor; ancak yaklaşık üçte biri, nakit darlığı ile karşı karşıya olan tedarikçilerini değişim ihtiyacı konusunda ikna etmekte zorlanıyor.
• Salımlar konusunda daha fazla şeffaflık şart. Ankete katılan şirketlerin sadece %10’u dahili karbon fiyatlandırmasını iş süreçlerine dahil etmiş durumda iken, %90’ı salımlarını hesaplamanın kendileri için bir sorun olduğunu söylüyor.
• İklimle ilgili finansmana ulaşmak evrensel bir zorluk ve politikaların yönü konusunda net bir tablo gerektiriyor. Liderler, karbonsuzlaşma için daha fazla teşviğe ve yatırımları nereye yönlendireceklerini bilmeleri bakımından standartlara ihtiyaç duyduklarını söylüyor.
• İklimle ilgili sermaye tahsisi, karbonsuzlaşmadan adaptasyona doğru yayılıyor. Ancak yine de bu faaliyetlerin bir değiş tokuştan ziyade tamamlayıcı olarak görülmesine ihtiyaç var.
• Forum kapsamında, Aydem Yenilenebilir Enerji Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi Dilek Bil’in moderatörlüğünü yaptığı “Sürdürülebilir bir iş dünyası için güçleri birleştirmek” paneline katılan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türkiye Başkan Vekili Hande Işlak, Tosyalı Holding CEO’su Zafer Sönmez, AmCham Sürdürülebilirlik Komitesi Başkanı Durmuş Topçu, Avrupa Yatırım Bankası Türkiye Başkanı Umberto del Panta ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası CEO’su ve Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Öztop çözümler, zorluklar ve fırsatlar hakkında görüşleri ile katkıda bulundu.