Tarım-Güneş Santralları ile Hem Elektrik Hem de Tarımsal Üretim Mümkün!

Yeni yayımlanan bir rapor, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlık ve kuraklıkla mücadelede Tarım-Güneş Enerji Santralları’na (TarımGES) ihtiyacı olduğunu açıkladı. Rapor, Türkiye’deki tarım arazilerinin binde 1’ine dahi TarımGES kurulsa, toplamda 11 GW güç elde edileceğini belirtiyor.

Düşünce kuruluşu Solar3GW tarafından “Türkiye Güneş Enerjisi Sektörü: TarımGES” raporu yayımlandı. Rapor, Tarım-Güneş Enerji Santralları ile enerjide dışa bağımlılığı ve iklim değişikliğinin tarıma etkisini nasıl azaltacağını inceliyor. Enerjide dışa bağımlılık ve ekonomik krizle baş etmenin en akılcı yolunun “öz kaynaklarla en fazla üretimi yapmak” olduğuna dikkat çekilen raporda, Türkiye’nin TarımGes’ten faydalanması gerektiği vurgulanıyor.

Raporda öne çıkan başlıklar şu şekilde:

• Rapor, Türkiye’nin toplam 234 bin kilometrekare tarım alanına sahip olduğunu vurguluyor. Bu alanların binde 1’ine bugünün teknolojisiyle güneş panelleri kurulduğunda toplamda 11 GW’nin üzerinde güç elde etmek mümkün olacak.
• Güneş enerjisi ile tarım arazilerinin eş zamanlı kullanımına yönelik entegre bir sistem olan TarımGES’ler, tüm tarım alanlarında, çayırlar, otlaklar, seralar, hatta balık çiftliklerinde kurulabiliyor.
• Kenya gibi yoksul Afrika ülkelerinden İsveç gibi, güneşin en az göründüğü topraklara kadar dünyanın her köşesinde TarımGES projeleri uygulanıyor.
• 2012’de tüm dünyada 5 MW olan TarımGES kurulu gücü, 2022’de 14 GW’ı geçti. Dünyada bu konuda başı çeken ülke Japonya’da bugüne kadar 3 binden fazla uygulama yapıldı.
• Yapılan Ar-Ge çalışmalarında seçilen örnek coğrafyada güneş santralı kurulan tarlalarda acı biber üretiminin üçe katlandığı ortaya konuluyor. Çeri domates üretiminde ise su kullanımının %65 azaldığı ve toplam üretimin ikiye katlandığı gözlendi. Diğer yandan TarımGES uygulamalarında iki günde bir yapılan sulamalarda toprağın nemi %15 oranında, her gün yapılan sulamalarda %5 daha fazla korunuyor.
• Rapor, TarımGES projelerinin maliyet olarak küçük ölçekli GES çatı projelerine göre daha avantajlı olduğuna dikkat çekiyor. Çiftçinin tarlasında üreteceği elektriğin fazlasını satarak öztüketim harcamalarını büyük ölçüde düşüreceğini de vurguluyor.
• Proje sadece enerjide değil, tarımda da dışa bağımlılığın önüne geçebilecek. TarımGES’ler yerinde üretim-tüketim konusunda enerji dönüşümüne uygun çözüm sunuyor. Öncelikle elektrik üretimini, tüketimin olduğu alana yaklaştırılarak artan şebeke verimi sağlıyor, işletme maliyetlerini aşağıya çekiyor. Bu arada tarım için gereken sulama pompası, aydınlatma, ısıtma vb. faaliyetlerde gerekli olan enerji en ucuz şekilde yerinde üretilebiliyor.

Türkiye’de Mevzuatta Değişiklik Gerekli

Rapor, Türkiye’de TarımGES’ler önündeki en önemli zorluğun yasal mevzuatta iki amaçlı alan kullanımının yer almaması olduğunu vurguluyor. TarımGES uygulamalarının tarım alanlarının bütünlüğünü bozmamakla birlikte aynı alanı daha verimli kullanmayı amaçlayan ve çiftçinin ekonomisine katkı sağlayan uygulamalar olduğunun altını çizerek, “Bu konuda yapılacak olan uygulamalarda atıl, üretim yapılmayan tarım arazilerinden yararlanılabileceği gibi, üretim yapılan araziler için ise toprak sahiplerinin inisiyatifinde olacak şekilde TarımGES projeleri geliştirilebilir” tespitini yapıyor. Hibrit santrallar gibi TarımGES projelerinin de tanım ve kota olarak mevzuatta yer almasının, Türkiye’nin enerji bağımsızlığı konusunda bir kanalı daha kullanılabilir hale getireceğine ve tarım ekonomisine fayda sağlayacağına dikkat çekiyor.

TarımGES kurulacak alanlarda acil kamulaştırma yapılabilmesi ve kapasite tanımlanması öncelikli başlıklar arasında yer alıyor. Aynı zamanda Marmara bölgesi gibi arazi sıkıntısı olan bölgelerde küçük ölçekli tesisler için destek tarifesi oluşturabileceğini, büyük ölçekli TarımGES’ler için ise YEKA benzeri ihale yöntemleri uygulanabileceğini öneriyor. TarımGES’ler için kapsamlı Ar-Ge programları geliştirilmesi ve çiftçilerin bilinçlendirilmesi de tavsiye ediliyor.

“İklim Değişikliğine Karşı Mücadelede Önemli Bir Araç”

TarımGES raporunda, tarım alanları üzerinde kurulacak güneş enerjisi santrallarıyla aynı alanda hem elektrik hem de tarım üretimi yapılabileceğini vurgulayan Solar3GW Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Bahadır Turhan, “TarımGES projeleri azalan kaynakların yönetimine yenilikçi bir çözüm sunan bir uygulama. Tarlalara kurulacak yeni güneş enerjisi santralları sayesinde, sertleşen iklim koşullarına karşı mahsuller korunacak ve yüksek verimli ürün elde edilebilecek. Aynı zamanda elektrik gibi yüksek bir maliyet girdisi optimize edilebilecek. Hatta elektrik üretiminin, tüketimden arta kalan kısmı şebekeye satılarak üçüncü bir gelir kaynağı elde edilebilir” şeklinde konuştu.

Turhan, dünyada ve Türkiye’de yaşanan kuraklığa, giderek daralan kullanılabilir arazilere karşı da TarımGES’lerin kullanabileceğini ifade ederek şunları söyledi: “Ülkelerin ekonomik politikalarına göre farklı şekilde uygulama olanağı sağlayabilecek TarımGES’ler iklim değişikliğine karşı mücadele ederken önemli bir araç olacak. Önemli olan ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda bu aracı en doğru şekilde, uzun vadeli akılcı planlama ile kullanabilmesi.”